Geografiya faniga oid atamalarni izohi bilan ko‘chiring. Namuna: garmsel – issiq (quruq) shamol. Durbin, vulqon, atlas, gerbariy, gipoteza, materiklar, kanal, kontur karta, magnit, mineral, meteorologiya, radiatsiya, toponim, ekvator, yupiter, qo‘ltiq, balans, biosfera.
1. Garmsel – issiq (quruq) shamol:
Garmsel atamasi issiq yoki quruq shamolni ifoda etadi. Bu atama atmosfera temperaturasi va termodinamik usullar bilan bog'liqdir. Issiq shamol orqali uchuvchi hava massesi yuklaniadi va quruq shamol esa uchuvchi hava massesini bosib o'tadigan havo tarafida yaraladi.
2. Durbin:
Durbin atamasi o'rgangan ob'ektning masofasini kengaytiruvchi optik vositani ifodalaydi. Misol uchun, teleskop yulduzlar va galaktikalarni ko'rish uchun ishlatiladi.
3. Vulqon:
Vulqon atamasi, yer ostidagi yog'ochlarning pastga ovmalar, porlashmasi, gaslar va qattiq tveristolarning kelajakdagi fotosurveyni kabi tabiiy vaziyatlarni ifodalaydi. Vulqonlar vulkanik to'purganli va vazifasi alohida tuproqdagi to'g'ri vaziyati saqlash bo'yicha qatnashib turadi.
4. Atlas:
Atlas atamasi, biron-bir hududdan boshqa hududlarga ko'chuvchi sohillar, tog'larning, daryolar va boshqa geografik ob'ektlarning to'planmasini bildiradi. Atlaslar odatda hududiy va jahon atlasi shaklda taqdim etiladi.
5. Gerbariy:
Gerbariy atamasi, biron-bir yunalish bergan tomonlarning yarim doirasidagi balandlik, egizak va zominlarning inklinatsiya buxoqlari bilan ifodalaydi.
6. Gipoteza:
Gipoteza atamasi, repyublika piramidasi shaklida uch o'rinni singari ikki o'rinida ham saqlanishi mumkin bo'lgan o'zaro bog'ning aniq chegaralaridan iboratgina fikr yoki savolni bildiradi.
7. Materiklar:
Materiklar atamasi, yer tomonidagi eng katta koplamalar palovlarini bildiradi. Jahanbosh yilda 5 ta materik mavjud: Afrika, Amerika, Avstraliya, Yevropa va Osiyo.
8. Kanal:
Kanal atamasi, suv yoki yer ostiga uzayishi mumkin bo'lgan to'lov adabiyotlari vasitasini ifodalaydi. Kanallar odatda suv transporti uchun ishlatiladi.
9. Kontur karta:
Kontur karta atamasi, ob'ektlarning koordinatalarini ifodalaydigan va harorat, chastota yoki ishqalanish darajasi kabi ma'lumotlarni taqdim etuvchi geografik xaritani bildiradi. Bu tashqi xaritalarga o'xshamadi va ob'ektlarning tapilishi yoki muayyan joydagi joylashuvi haqidagi fikrlarni kursatadi.
10. Magnit:
Magnit atamasi, biron-bir qiymatning magnetik xususiyatlarini ifodalaydi, masalan, magnetik kasallik. Magnetik xususiyatlar pozitsiya, inklinatsiya va anklatsiya orqali ifodalanadi.
11. Mineral:
Mineral atamasi, tozalik va chemik bo'lgan tabiiy materiallarning har qanday turi bo'lishi mumkin. Misol uchun, cho'mg'ak, o'lmoq, molibden, tal'k va boshqalar.
12. Meteorologiya:
Meteorologiya atamasi, atmosfera hodisalari, havo tarkibining o'zgarishi, ob-havo va havo qarash jarayonlari, iklim, issiq moda va buhronlarning taklif etilgan fizik va amaliy qismini o'rnatingan ilmiy so'zdir.
13. Radiatsiya:
Radiatsiya atamasi, energiya nosozligining bir qismini radiokallantli shuhratli ko'krak jarayonlar, radiokallantlar, inframizolar, radiospektr, x-ray, kosmik, tuma va boshqa yulduz mamlakatlari kabi variantlar bilan bog'latib ifodalaydi.
14. Toponim:
Toponim atamasi, qishloq, tuman, viloyat, davlat, oziq-ovqat yoki geografik ob'ektlarning nomini bildiradi. Toponimlar geografik joylarning yuridik nemiga muvofiqlashadi.
15. Ekvator:
Ekvator atamasi, yerning geografik xususiyati bo'lib, jim dengizdan hajmda o'rtada joylashgan va yer yuzida g'arb va sharqni ajratadigan balandlikning. Atamasi tashqi chetda o'xshaydi va yer ostidagi ulkan istiqlol yoki en osmonchani ko'zlanish darajasi deb hisoblanadi.
16. Yupiter:
Yupiter atamasi, jupiter tizimi orqali olimli bittalardan biri sifatida tushadi. Boshqacha aytganda, buyuk bollarda jupiter kabi yulduzlar tiklagan yoruglikka ega planet.
17. Qo‘ltiq:
Qo'ltiq atamasi, joylashgan geografik ob'ekt yoki sathni bergan bozor, kirish mahsuloti yoki ravnaq, qismi yoki to'liq, sezilgan yoki sezilmagan, yashirin yoki o'xshash ma'lumotlar manbalarini tasvirlab berishi mumkin bo'lgan territoriya deb hisoblanadi.
18. Balans:
Balans atamasi, biror ob'ektning yoki tizimin dengesini ta'minlash, tarqatish yoki qo'shqoq berish uchun muvofiq miqdorlarning qo'shiladi yoki ajratish bilan bog'liqdir. Masalan, energiya, oziq-ovqat, oqsil va boshqa muassasalarda balans saqlanishi kerak.
19. Biosfera:
Biosfera atamasi, yer yuzida turli turlar, jivo ve organik ob'ektlar va ularning og'riga bog'liq barcha yer, atmosfera va dengizning saqlanish qismini ifodalaydi. Bu atama jahonning hayot ta'siri bilan bog'liqdir va biologiya va geografik rivojlanish asosida o'rganiladi.