Рамантызм – надзвычай важны этап у развіцці культуры, гэта сапраўдная рэвалюцыя ў мастацтве, не толькі ў літаратуры. рамантыкі падпарадкавалі сабе тэатр, жывапіс, музыку, філасофію, многія гуманітарныя навукі. а ў літаратуры тэмп развіцця надзвычай паскорыўся, новыя плыні і напрамкі ўзнікалі і развіваліся нават за месяцы. як ні ў адну іншую эпоху, літаратура рамантызму звязана з філасофіяй. рамантыкі сцвярджалі веру ў панаванне духоўнага пачатку ў жыцці, падпарадкаванне матэрыі духу. адным з выдатных пісьменнікаў-рамантыкаў быў ян баршчэўскі. вяршыняй творчасці пісьменніка стала кніга "шляхціц завальня, або беларусь у фантастычных апавяданнях". яна складаецца з чатырнаццаці апавяданняў міфалагічна-фальклорнага зместу, сюжэты якіх аповеды падарожнікаў у доме шляхціца завальні падчас доўгіх зімовых вечароў. усе апавяданні глыбока павучальныя і ў той жа час займальныя. найбольш цікавыя апавяданні "плачка" і "сын буры". "плачка" - адно з самых незвычайных апавяданняў кнігі. у гэтай гісторыі апісваецца незвычайная прыгожая кабета, якая з'яўляецца ў пакінутых , у пустых касцёлах і на руінах. на яе вачах заўсёды блішчэлі слёзы, з-за таго людзі называлі яе плачкай. вобраз плачкі сымвалізуе, што ў чалавека на першым месце павінны быць не матэрыальныя, а духоўныя каштоўнасці. яна плача, бо іх, каштоўнасці, не бачаць, не разумеюць, ганяюцца за ўяўным, несапраўдным. у апавяданні "сын буры" сляпы францішак расказвае пра сваю сустрэчу з дзіўным пілігрымам, які назваў сябе сынам буры. у час буры гэты чалавек не хаваўся ад дажджу і ветру. сын буры расказаў, як некалі каля беднай хаціны сваіх бацькоў спаткаў плачку, апранутую ў сукенку вясёлкавых колераў і з кветкамі на галаве. плачка паказала юнаку далёкі свет, над якім пад аблакамі кружылі арлы. хлопец вырашыў пабачыць, што дзеецца на свеце, і з таго часу блукае па зямлі. сын буры - чалавек, апантаны вечнай прагай творчасці, пошуку ісціны, пазнання, дзеяння. вобразы плачкі і сына буры арыгінальны і не сустракаюцца ў іншых славянскіх літаратурах. кніга "шляхціц завальня" ўздымае перш за ўсё маральна-этычныя праблемы. але паўстаюць яны ў цікавых міфалагічных вобразах.
У спрадвечныя часы на багатай, урадлівай, квітнеючай зямлі жылі добрыя і моцныя людзі. Не ведалі яны ні патрэбы, ні гора. Але пасяліўся ў іх краях злы і прагны чарадзей. І былі ў яго вочы завидущие, загребущие рукі, а замест сэрца - камень. Страшны гэта быў чалавек - усе адбіраў у людзей, усе цягнуў да сябе. Але хоць і баяліся яго людзі, не схілілі перад ім галовы, вырашылі перамагчы чарадзея. Узялі яны косы ў рукі і пайшлі вайной на свайго крыўдзіцеля. Страшная гэта была бітва - моцны быў чарадзей. Аднак мацнейшыя духам апынуліся простыя сяляне. Не вытрымаў чарадзей гневу людскога і пайшоў глыбока пад зямлю, але перад гэтым забраў з сабой усе навакольныя незлічоныя багацці, спустошыў гэтыя краю. Пабяднелі з той пары тутэйшыя месцы, оскудели поля, людзям даводзілася галадаць. Шмат знаходзілася смелых, адважных волатаў, якія спрабавалі пранікнуць ва ўладанні чарадзея і вярнуць людзям скарбы, ды вярталіся ні з чым. Бясследна знік злыдзень, ніхто яго так і не знайшоў. А скарбы гэтыя ператварыліся ў соль каменную...
Прайшло шмат гадоў. Адзін смяльчак даведаўся ад мудрых старцаў аб гэтай легендзе і вырашыў адшукаць багацця людскія. Не верыў ніхто, што ен зможа знайсці іх. Але моцны малайчына быў духам. Дарма яны не верылі, знайшоў ен незлічоныя багацці ў нетрах зямлі, і вярнулася радасць на гэтыя землі, зноў сталі ўрадлівымі поля, людзі забыліся пра голад. І вырас на гэтым месцы горад, які назвалі Салігорск.
Прайшло шмат гадоў. Адзін смяльчак даведаўся ад мудрых старцаў аб гэтай легендзе і вырашыў адшукаць багацця людскія. Не верыў ніхто, што ен зможа знайсці іх. Але моцны малайчына быў духам. Дарма яны не верылі, знайшоў ен незлічоныя багацці ў нетрах зямлі, і вярнулася радасць на гэтыя землі, зноў сталі ўрадлівымі поля, людзі забыліся пра голад. І вырас на гэтым месцы горад, які назвалі Салігорск.