Апалінарый Феакціставіч — настаўнік чарчэння ў школе, але раней ён выкладаў лацінскую мову і літаратуру. Вось як яго малюе аўтар-апавядальнік:
“Высокі, тонкі, у чорным, яшчэ царскіх часоў, сурдуце, Апалінарый Феакціставіч знешне на самай справе апраўдваў дадзенае яму празванне. Але менш за ўсё гэтага абцягнутага чорным сукном чалавека можна было назваць сухім і чэрствым. Ён быў старамодным, крыху напышлівым, але толькі не сухім.”
Мужчына быў выдатным настаўнікам, які любіў дзяцей. Яны часта, каб пазбегнуць праверкі хатняга задання, заводзілі размову пра лацінскую мову. Настаўнік захапляўся і так праходзіў урок. Ён разумеў, што дзеці хітруюуць, але тое, што ён расказваў мела на іх моцны ўплыў:
“Прадмет свой Апалінарый Феакціставіч ведаў добра, але быў надзвычай мяккім чалавекам, і гэтай мяккасцю яго карысталіся не на карысць вучобе. Вучні ведалі, што да рэвалюцыі іх настаўнік выкладаў у гімназіі латынь. I хоць цікавасці да латыні шасцікласнікі, вядома, не праяўлялі абсалютна нія-кай, тым не меней на ўроках Апалінарыя Феак-ціставіча часта гучала тая мёртвая, але прыгожая мова.”
Прайшоў час і дзеці пасталелі ацанілі веды і вопыт свайго настаўніка:
“У адносінах класа да Апалінарыя Феакціставіча паявілася нешта новае. Гэтае новае, бадай, можна было назваць пры-тоенай, схаванай недзе ў глыбіні юнацкіх душ павагай да свайго настаўніка. Маладосць нарэшце ацаніла вялікую, нязменную любоў і адданасць Апалінарыя Феакціставіча латыні — прадмету, які даўно можна было забыць...”
Яны атрымлівалі ад яго намного болей, чым проста ўрок па чарчэнні:
“Гэтую павагу класа адчуваў і сам настаўнік, хоць знешне, здавалася, яна не праяўлялася ні ў чым. Пасля ўдалага чарцяжа, зробленага кім-не-будзь з дзесяцікласнікаў, Апалінарый Феакціставіч ставіў умельцу пяцёрку, закрываў журнал і, строгі, сур'ёзны, падымаўся над класам.
— Вам трэба думаць не толькі пра гэтыя чарцяжы, — заяўляў ён. — Пара ўжо кожнаму з вас зрабіць для сябе чарцёж усяго будучага жыцця.”
Настаўнік вучыў дзяцей любіць Радзіму:
“Але ў нас з вамі ёсць адна такая рэч, якую нельга адабраць ні ад вас, ні ад мяне. Гэта наша Радзіма. Беражыце яе чэсць, нясіце яе славу наперад.”
Гэту ісціну ён нёс да самага канца ў сэрцы, нават калі фашысты вялі яго на расстрэл. Ён быў старым слабым чалавекам, але не спужаўся выказаць свае прынцыпы гітлераўцам, прама ў твар сказаўшы ім, што яны “грабежнікі”, а на допыце прывёў лацінскую пагаворку:
“— Ёсць добрая лацінская пагаворка, якая ўзнікла да таго, як варвары разбурылі Рым, — ахвотна растлумачыў ён афіцэру. — «Арлы не ловяць мух». У вашых салдат на шапках арлы, але яны падобныя да злых гіен.”
Ён ведаў, што яго не пашкадуюць, але не ўстрашыўся смерці.
Аповед пра восень 41-га года, камбат ставіць невыканальную задачу шасцярым байцам-затрымаць нямецкія войскі на безыменным пераездзе.Пры выкананні задання загінулі пяцёра, а апошні асуджана чакае танкі,каб кінуцца з гранатай пад іх.
Глечык не баіцца смерці, ён як журавленок, які адстаў ад зграі, якому не наканавана яе дагнаць і выжыць.Успамінаючы жыццё, бачачы вобразы знаёмых людзей, ён заціскае адзіную гранату і чакае "свой" танк.
Першым гіне Пшанічны, змяніўшы гадзіннага ён сыходзіць у вёску, вырашыўшы здацца немцам.Немцы расстрэльваюць здрадніка, не нават не выслухаўшы яго намераў.Сын кулака так і не зразумеў, што нельга жыць "кожны сам за сябе", ён і загінуў сам па сабе.
"Белая варона". Фішэр разумее,настаў гадзіну,які вызначае сэнс яго жыцця.Расстраляўшы абойму і не забіўшы ніводнага матацыкліста немца, Фішэр цяжка раніць нямецкага афіцэра, ён змог трапіць.Немцы расстрэльваюць бездапаможнага вучонага ў акопе, не прыстасаваны, інтэлігентны мастацтвазнаўца гіне з гонарам героя.
Стрэлам з танка смяротна паранены валявой і рашучы старшына Карпенка, бясстрашны камандзір.Радавы Свіст кідаецца пад танк з гранатай,гінучы як герой.Свіст здзяйсняў памылкі, адседзеўшы ў турме, ён крывёю змывае сваё мінулае, давёўшы, што ён сумленны чалавек.
"Выключны і неацэнны". Эгаіст Аўсееў вырашае, што настаў яго час, ён спрабуе збегчы, выжыць любой цаной, вайна не для такіх, як ён. Глечык не дае яму шанцу дэзертыраваць, забіваючы баязліўца стрэлам.Самы малады, просты хлопец Глечык,які ўцёк на фронт ад немцаў, застаецца сам-насам з ворагам. Адчайныя крыкі журавленка, отбившегося ад дарослага кліну, прадказваюць лёс Глечыка.
Апалінарый Феакціставіч — настаўнік чарчэння ў школе, але раней ён выкладаў лацінскую мову і літаратуру. Вось як яго малюе аўтар-апавядальнік:
“Высокі, тонкі, у чорным, яшчэ царскіх часоў, сурдуце, Апалінарый Феакціставіч знешне на самай справе апраўдваў дадзенае яму празванне. Але менш за ўсё гэтага абцягнутага чорным сукном чалавека можна было назваць сухім і чэрствым. Ён быў старамодным, крыху напышлівым, але толькі не сухім.”
Мужчына быў выдатным настаўнікам, які любіў дзяцей. Яны часта, каб пазбегнуць праверкі хатняга задання, заводзілі размову пра лацінскую мову. Настаўнік захапляўся і так праходзіў урок. Ён разумеў, што дзеці хітруюуць, але тое, што ён расказваў мела на іх моцны ўплыў:
“Прадмет свой Апалінарый Феакціставіч ведаў добра, але быў надзвычай мяккім чалавекам, і гэтай мяккасцю яго карысталіся не на карысць вучобе. Вучні ведалі, што да рэвалюцыі іх настаўнік выкладаў у гімназіі латынь. I хоць цікавасці да латыні шасцікласнікі, вядома, не праяўлялі абсалютна нія-кай, тым не меней на ўроках Апалінарыя Феак-ціставіча часта гучала тая мёртвая, але прыгожая мова.”
Прайшоў час і дзеці пасталелі ацанілі веды і вопыт свайго настаўніка:
“У адносінах класа да Апалінарыя Феакціставіча паявілася нешта новае. Гэтае новае, бадай, можна было назваць пры-тоенай, схаванай недзе ў глыбіні юнацкіх душ павагай да свайго настаўніка. Маладосць нарэшце ацаніла вялікую, нязменную любоў і адданасць Апалінарыя Феакціставіча латыні — прадмету, які даўно можна было забыць...”
Яны атрымлівалі ад яго намного болей, чым проста ўрок па чарчэнні:
“Гэтую павагу класа адчуваў і сам настаўнік, хоць знешне, здавалася, яна не праяўлялася ні ў чым. Пасля ўдалага чарцяжа, зробленага кім-не-будзь з дзесяцікласнікаў, Апалінарый Феакціставіч ставіў умельцу пяцёрку, закрываў журнал і, строгі, сур'ёзны, падымаўся над класам.
— Вам трэба думаць не толькі пра гэтыя чарцяжы, — заяўляў ён. — Пара ўжо кожнаму з вас зрабіць для сябе чарцёж усяго будучага жыцця.”
Настаўнік вучыў дзяцей любіць Радзіму:
“Але ў нас з вамі ёсць адна такая рэч, якую нельга адабраць ні ад вас, ні ад мяне. Гэта наша Радзіма. Беражыце яе чэсць, нясіце яе славу наперад.”
Гэту ісціну ён нёс да самага канца ў сэрцы, нават калі фашысты вялі яго на расстрэл. Ён быў старым слабым чалавекам, але не спужаўся выказаць свае прынцыпы гітлераўцам, прама ў твар сказаўшы ім, што яны “грабежнікі”, а на допыце прывёў лацінскую пагаворку:
“— Ёсць добрая лацінская пагаворка, якая ўзнікла да таго, як варвары разбурылі Рым, — ахвотна растлумачыў ён афіцэру. — «Арлы не ловяць мух». У вашых салдат на шапках арлы, але яны падобныя да злых гіен.”
Ён ведаў, што яго не пашкадуюць, але не ўстрашыўся смерці.
Аповед пра восень 41-га года, камбат ставіць невыканальную задачу шасцярым байцам-затрымаць нямецкія войскі на безыменным пераездзе.Пры выкананні задання загінулі пяцёра, а апошні асуджана чакае танкі,каб кінуцца з гранатай пад іх.
Глечык не баіцца смерці, ён як журавленок, які адстаў ад зграі, якому не наканавана яе дагнаць і выжыць.Успамінаючы жыццё, бачачы вобразы знаёмых людзей, ён заціскае адзіную гранату і чакае "свой" танк.
Першым гіне Пшанічны, змяніўшы гадзіннага ён сыходзіць у вёску, вырашыўшы здацца немцам.Немцы расстрэльваюць здрадніка, не нават не выслухаўшы яго намераў.Сын кулака так і не зразумеў, што нельга жыць "кожны сам за сябе", ён і загінуў сам па сабе.
"Белая варона". Фішэр разумее,настаў гадзіну,які вызначае сэнс яго жыцця.Расстраляўшы абойму і не забіўшы ніводнага матацыкліста немца, Фішэр цяжка раніць нямецкага афіцэра, ён змог трапіць.Немцы расстрэльваюць бездапаможнага вучонага ў акопе, не прыстасаваны, інтэлігентны мастацтвазнаўца гіне з гонарам героя.
Стрэлам з танка смяротна паранены валявой і рашучы старшына Карпенка, бясстрашны камандзір.Радавы Свіст кідаецца пад танк з гранатай,гінучы як герой.Свіст здзяйсняў памылкі, адседзеўшы ў турме, ён крывёю змывае сваё мінулае, давёўшы, што ён сумленны чалавек.
"Выключны і неацэнны". Эгаіст Аўсееў вырашае, што настаў яго час, ён спрабуе збегчы, выжыць любой цаной, вайна не для такіх, як ён. Глечык не дае яму шанцу дэзертыраваць, забіваючы баязліўца стрэлам.Самы малады, просты хлопец Глечык,які ўцёк на фронт ад немцаў, застаецца сам-насам з ворагам. Адчайныя крыкі журавленка, отбившегося ад дарослага кліну, прадказваюць лёс Глечыка.