Дыялог на Тэму сустрэча з аднакласникам

Попробуй это У ВНУ

1. Запіс слова з дапамогай фанетычнай транскрыпцыі.

2. Падзел на склады, колькасць і тыпы складоў (прыкрыты ці непрыкрыты, адкрыты ці закрыты), націскны склад.

3. Тып націску (рухомы ці нерухомы).

4. Характарыстыка гукаў:
- галосных: а) паводле ўдзелу губ, месца пад’ёму языка, ступені пад’ёму языка; б) з улікам графічнага абазначэння;
- зычных: а) паводле ўдзелу голасу і шуму тварэння, месца ўтварэння, цвёрдасці-мяккасці, працягласці (калі падоўжаны гук, адзначыць гэта); б) з улікам графічнага абазначэння.

5. Колькасць гукаў і літар.

У школе

1. Арфаграфічнае напісанне слова.

2. Колькасць складоў, месца націску (націскны склад).

3. Характарыстыка гукаў: галосны (якой літарай абазначаны), зычны (звонкі ці глухі, цвёрды, зацвярдзелы ці мяккі, свісцячы ці шыпячы; якой літарай абазначаны).

4. Колькасць гукаў і літар.

Узоры выканання фанетычнага разбору слова

Векавыя дубы стаяць паважныя, спакойныя у сваей велічы. (Шам.)

У ВНУ

1. [стаjац'].

2. У слове два склады: [ста] — прыкрыты, адкрыты, . [jац'] — прыкрыты, закрыты, націскны.

3. Мае рухомы націск (параўн: стаІце і стОйце)

4. [с] — зычны, шумны, глухі, шчылінны, свісцячы, пярэднеязычны, зубны, цвёрды; абазначаны літарай с (эс).

[т] — зычны, шумны, глухі, змычны, пярэднеязычны, зубны, цвёрды; абазначаны літарай т (тэ).

[а] — галосны, нелабіялізаваны, сярэдняга рада, ніжняга пад’ёму, абазначаны літарай а (а).

[j] — зычны, санорны, шчылінны, сярэднеязычны, мяккі (не мае адпаведнага цвёрдага); абазначаны разам з наступным [а] літарай я (я).

[а] — галосны, нелабіялізаваны, сярэдняга рада, ніжняга пад’ёму; абазначаны разам з папярэднім [j] літарай я (я).

[ц'] — зычны, шумны, глухі змычна-шчылінны, свісцячы, пярэднеязычны, зубны, мяккі; абазначаны спалучэннем літар ц (цэ) і ь (мяккі знак).

5. У слове 6 гукаў і 6 літар.

У школе

1. Стаяць.

2. У слове два склады; націск падае на другі склад (стаЯць),

3. с — зычны, глухі, цвёрды, свісцячы; абазначаны літарай с (эс).

т — зычны, глухі, цвёрды; абазначаны літарай т (тэ).

а —галосны; абазначаны літарай а (а).

й — зычны, звонкі, мяккі; абазначаны разам з наступным гукам а літарай я (я).

а — галосны; абазначаны разам з папярэднім гукам й літарай я (я).

ц’ — зычны, глухі, мяккі; абазначаны спалучэннем літар ц (цэ) і ь (мяккі знак).

4. У слове 6 гукаў і 6 літар.

 
А на дварэ ўжо вечарэе, і ночка блізка, змрок гусцее. (К-с)

У ВНУ

1. [бл'іска].

2. У слове два склады: [бл'і] — прыкрыты, адкрыты, націскны, [ска] — прыкрыты, адкрыты.

3. Мае рухомы націск (параўн.: блІзка і бліжЭй).

4.[б] – зычны, шумны, звонкі, змычны, губна-губны, цвёрды; абазначаны літарай б (бэ),

[л'] — зычны, санорны, змычна-праходны, пярэднеязычны, зубны, мяккі; абазначаны літарай л (эл).

[і] — галосны, нелабіялізаваны, пярэдняга рада, верхняга пад’ёму; абазначаны літарай і (і).

[с] — зычны, шумны, глухі, шчылінны, свісцячы, пярэднеязычпы, зубны, цвёрды; абазначаны літарай з (зэ).

[к] — зычны, шумны, глухі, змычны, заднеязычны, цвёрды; абазначаны літарай к (ка).

[а] — галосны, нелабіялізаваны, сярэдняга рада, ніжняга пад’ёму; абазначаны літарай а (а).

5. У слове 5 гукаў і 5 літар.

У школе

1. Блізка.

2. У слове два склады; націск падае на першы склад (блІзка).

3. б – зычны, звонкі, цвёрды; абазначаны літарай б (бэ).

л’ – зычны, звонкі, мяккі; абазначаны літарай л (эл).

і — галосны; абазначаны ліарай і (і).

с — зычны, глухі, цвёрды, свісцячы; абазначаны літарай з (зэ).

к — зычны, глухі, цвёрды; абазначаны літарай к (ка).

а — галосны; абазначаны літарай а (а).

4. У слове 5 гукаў і 5 літар.

Верш напісаны ў форме звароту да роднай мовы, якая для паэта - сапраўдны «уток і аснова», «Матчын дарунак ад самай калыскі». Як прызнаваўся паэт, ён праз усё жыццё пранёс «замілаванне да беларускай мовы, да народнага мастацтва, да роднае прыроды». «Усё маё веданне беларускай мовы - ад маці і з вёскі. Вось чаму я маю поўную падставу назваць беларускую мову - матчынай мовай», - шчыра пісаў ён у гэты час і з вялікай душэўнай узрушанасцю дадаваў: «Як жа яе не будзеш ведаць, калі яна родная! Як жа яе не будзеш шанаваць і любіць, калі яе стваралі на працягу вякоў нашы продкі, гаварылі на ёй, перадалі нам у спадчыну як самы вялікі скарб свой...». Мова для паэта з’яўляецца найвышэйшай жыццёвай каштоўнасцю, бясцэнным дыяментам. Гэта, па яго словах, «самацветаў яскравая нізка», якая «барвы дзівосныя мае, вечным агнём зіхаціць - не згарае».
Уладзімір Дубоўка, як ужо адзначалася, на працягу ўсяго свайго жыцця з вялікай пашанай і павагай ставіўся да роднай мовы, да жыватворных народных традыцый, умела, да месца выкарыстоўваў у сваёй творчасці трапнае і змястоўнае народнае слова. I ў гэтым вершы паэт падкрэслівае багацце, невычэрпны выяўленчы патэнцыял, незвычайную ёмістасць роднага слова, яго здольнасць перадаць розныя пачуцці і адчуванні, маляўніча, уражліва апісаць разнастанныя з’явы прыроды «перазвоны крыніцы», «раскат навальніцы», «павевы зялёнага бору».
Мова здатна выпраменьваць нацыянальны дух, ствараць своеасаблівую нацыянальную ауру, якая яднае, збліжае ўсіх яе носьбітаў, загартоўвае, дае моц пераадолець усе перашкоды. Сваю веру ў неўміручасць роднага слова паэт дэкларуе ў заключных словах верша: «I на вякі яно жыць застаецца, / вечнае так, як народнае сэрца»