На мінулым тыдні мы з мамай пайшлі гуляць у бярозавы гай. Надвор'е была сонечная, ветру практычна не было і птушкі на вуліцы шчабяталі, як быццам клікалі нас. Мы ўзялі некалькі бутэрбродаў, чай у тэрмасе і шакалад.
Ехаць ад нас да бліжэйшай бярозавай гаі хвілін трыццаць, так што неўзабаве мы ўжо былі на месцы. Здавалася б, гэтая гай знаходзіцца ў межах горада, але блізкасць прыроды адчувалася адразу. Паветра было такім чыстым, і пахла восенню. Увайшоўшы ў гай, мы апынуліся ў поўнай цішыні. Тут няма машын, вялікіх навал людзей, будаўнічай тэхнікі і іншага. Адзінае, што часам парушае гэтую ціша – гэта спевы птушак і гукі конікаў.
Мы ішлі па невялікай дарожцы, не спяшаючыся, хацелася больш удыхнуць гэтага паветра, нагледзецца на гэтую прыгажосць, пакінуць яе частку сабе:
- Мама, паглядзі, як тут цудоўна, - сказаў я.
- Так, дарагі, я ў девстве часта гуляла тут з бабуляй і дзядулем. Мы збіралі грыбы і вывучалі розных птушак. Хочаш, і з табой паназіраем за жывой прыродай? - адказала мама.
Па-мойму, верасень – гэта самы спрыяльны час для прагулак на свежым паветры. Яшчэ досыць цёпла, але да вечара постацівіць халаднавата. Вакол усё набывае новыя фарбы, накшталт лета яшчэ не прайшло, але адчуваецца змена сезону.
Потым мы выйшлі на невялікую паляну. Пакуль чай у тэрмасе не астыў, мы вырашылі ра і покрыва і крыху адпачыць. Я прылёг на спіну і глядзеў на блакітнае восеньскае неба. Яно такое цудоўнае і глыбокае. Толькі зрэдку праплывалі пухнатыя аблокі, дарэчы, восенню яны як быццам ніжэй.
Пасля невялічкага прывалу, мы адправіліся далей. У шляху мама паказала мне некалькі відаў грыбоў. Гэта былі падбярозавікі і яшчэ якія-то дзіўныя неядомыя грыбы. Наогул гэта было вельмі займальнае падарожжа. Мы атрымлівалі асалоду ад прыродай і адпачывалі ад гарадской мітусні.
Дадому мы вярнуліся ўжо позна ўвечары. Я ў аўтобусе прымудрыўся нават заснуць. У наступны раз мы адправімся ў падарожжа разам з татам на машыне. Ён абяцаў мне паказаць гістарычныя месцы, спадзяюся гэтая паездка будзе да надыходу халадоў.
Апалінарый Феакціставіч — настаўнік чарчэння ў школе, але раней ён выкладаў лацінскую мову і літаратуру. Вось як яго малюе аўтар-апавядальнік:
“Высокі, тонкі, у чорным, яшчэ царскіх часоў, сурдуце, Апалінарый Феакціставіч знешне на самай справе апраўдваў дадзенае яму празванне. Але менш за ўсё гэтага абцягнутага чорным сукном чалавека можна было назваць сухім і чэрствым. Ён быў старамодным, крыху напышлівым, але толькі не сухім.”
Мужчына быў выдатным настаўнікам, які любіў дзяцей. Яны часта, каб пазбегнуць праверкі хатняга задання, заводзілі размову пра лацінскую мову. Настаўнік захапляўся і так праходзіў урок. Ён разумеў, што дзеці хітруюуць, але тое, што ён расказваў мела на іх моцны ўплыў:
“Прадмет свой Апалінарый Феакціставіч ведаў добра, але быў надзвычай мяккім чалавекам, і гэтай мяккасцю яго карысталіся не на карысць вучобе. Вучні ведалі, што да рэвалюцыі іх настаўнік выкладаў у гімназіі латынь. I хоць цікавасці да латыні шасцікласнікі, вядома, не праяўлялі абсалютна нія-кай, тым не меней на ўроках Апалінарыя Феак-ціставіча часта гучала тая мёртвая, але прыгожая мова.”
Прайшоў час і дзеці пасталелі ацанілі веды і вопыт свайго настаўніка:
“У адносінах класа да Апалінарыя Феакціставіча паявілася нешта новае. Гэтае новае, бадай, можна было назваць пры-тоенай, схаванай недзе ў глыбіні юнацкіх душ павагай да свайго настаўніка. Маладосць нарэшце ацаніла вялікую, нязменную любоў і адданасць Апалінарыя Феакціставіча латыні — прадмету, які даўно можна было забыць...”
Яны атрымлівалі ад яго намного болей, чым проста ўрок па чарчэнні:
“Гэтую павагу класа адчуваў і сам настаўнік, хоць знешне, здавалася, яна не праяўлялася ні ў чым. Пасля ўдалага чарцяжа, зробленага кім-не-будзь з дзесяцікласнікаў, Апалінарый Феакціставіч ставіў умельцу пяцёрку, закрываў журнал і, строгі, сур'ёзны, падымаўся над класам.
— Вам трэба думаць не толькі пра гэтыя чарцяжы, — заяўляў ён. — Пара ўжо кожнаму з вас зрабіць для сябе чарцёж усяго будучага жыцця.”
Настаўнік вучыў дзяцей любіць Радзіму:
“Але ў нас з вамі ёсць адна такая рэч, якую нельга адабраць ні ад вас, ні ад мяне. Гэта наша Радзіма. Беражыце яе чэсць, нясіце яе славу наперад.”
Гэту ісціну ён нёс да самага канца ў сэрцы, нават калі фашысты вялі яго на расстрэл. Ён быў старым слабым чалавекам, але не спужаўся выказаць свае прынцыпы гітлераўцам, прама ў твар сказаўшы ім, што яны “грабежнікі”, а на допыце прывёў лацінскую пагаворку:
“— Ёсць добрая лацінская пагаворка, якая ўзнікла да таго, як варвары разбурылі Рым, — ахвотна растлумачыў ён афіцэру. — «Арлы не ловяць мух». У вашых салдат на шапках арлы, але яны падобныя да злых гіен.”
Ён ведаў, што яго не пашкадуюць, але не ўстрашыўся смерці.
На мінулым тыдні мы з мамай пайшлі гуляць у бярозавы гай. Надвор'е была сонечная, ветру практычна не было і птушкі на вуліцы шчабяталі, як быццам клікалі нас. Мы ўзялі некалькі бутэрбродаў, чай у тэрмасе і шакалад.
Ехаць ад нас да бліжэйшай бярозавай гаі хвілін трыццаць, так што неўзабаве мы ўжо былі на месцы. Здавалася б, гэтая гай знаходзіцца ў межах горада, але блізкасць прыроды адчувалася адразу. Паветра было такім чыстым, і пахла восенню. Увайшоўшы ў гай, мы апынуліся ў поўнай цішыні. Тут няма машын, вялікіх навал людзей, будаўнічай тэхнікі і іншага. Адзінае, што часам парушае гэтую ціша – гэта спевы птушак і гукі конікаў.
Мы ішлі па невялікай дарожцы, не спяшаючыся, хацелася больш удыхнуць гэтага паветра, нагледзецца на гэтую прыгажосць, пакінуць яе частку сабе:
- Мама, паглядзі, як тут цудоўна, - сказаў я.
- Так, дарагі, я ў девстве часта гуляла тут з бабуляй і дзядулем. Мы збіралі грыбы і вывучалі розных птушак. Хочаш, і з табой паназіраем за жывой прыродай? - адказала мама.
Па-мойму, верасень – гэта самы спрыяльны час для прагулак на свежым паветры. Яшчэ досыць цёпла, але да вечара постацівіць халаднавата. Вакол усё набывае новыя фарбы, накшталт лета яшчэ не прайшло, але адчуваецца змена сезону.
Потым мы выйшлі на невялікую паляну. Пакуль чай у тэрмасе не астыў, мы вырашылі ра і покрыва і крыху адпачыць. Я прылёг на спіну і глядзеў на блакітнае восеньскае неба. Яно такое цудоўнае і глыбокае. Толькі зрэдку праплывалі пухнатыя аблокі, дарэчы, восенню яны як быццам ніжэй.
Пасля невялічкага прывалу, мы адправіліся далей. У шляху мама паказала мне некалькі відаў грыбоў. Гэта былі падбярозавікі і яшчэ якія-то дзіўныя неядомыя грыбы. Наогул гэта было вельмі займальнае падарожжа. Мы атрымлівалі асалоду ад прыродай і адпачывалі ад гарадской мітусні.
Дадому мы вярнуліся ўжо позна ўвечары. Я ў аўтобусе прымудрыўся нават заснуць. У наступны раз мы адправімся ў падарожжа разам з татам на машыне. Ён абяцаў мне паказаць гістарычныя месцы, спадзяюся гэтая паездка будзе да надыходу халадоў.
Апалінарый Феакціставіч — настаўнік чарчэння ў школе, але раней ён выкладаў лацінскую мову і літаратуру. Вось як яго малюе аўтар-апавядальнік:
“Высокі, тонкі, у чорным, яшчэ царскіх часоў, сурдуце, Апалінарый Феакціставіч знешне на самай справе апраўдваў дадзенае яму празванне. Але менш за ўсё гэтага абцягнутага чорным сукном чалавека можна было назваць сухім і чэрствым. Ён быў старамодным, крыху напышлівым, але толькі не сухім.”
Мужчына быў выдатным настаўнікам, які любіў дзяцей. Яны часта, каб пазбегнуць праверкі хатняга задання, заводзілі размову пра лацінскую мову. Настаўнік захапляўся і так праходзіў урок. Ён разумеў, што дзеці хітруюуць, але тое, што ён расказваў мела на іх моцны ўплыў:
“Прадмет свой Апалінарый Феакціставіч ведаў добра, але быў надзвычай мяккім чалавекам, і гэтай мяккасцю яго карысталіся не на карысць вучобе. Вучні ведалі, што да рэвалюцыі іх настаўнік выкладаў у гімназіі латынь. I хоць цікавасці да латыні шасцікласнікі, вядома, не праяўлялі абсалютна нія-кай, тым не меней на ўроках Апалінарыя Феак-ціставіча часта гучала тая мёртвая, але прыгожая мова.”
Прайшоў час і дзеці пасталелі ацанілі веды і вопыт свайго настаўніка:
“У адносінах класа да Апалінарыя Феакціставіча паявілася нешта новае. Гэтае новае, бадай, можна было назваць пры-тоенай, схаванай недзе ў глыбіні юнацкіх душ павагай да свайго настаўніка. Маладосць нарэшце ацаніла вялікую, нязменную любоў і адданасць Апалінарыя Феакціставіча латыні — прадмету, які даўно можна было забыць...”
Яны атрымлівалі ад яго намного болей, чым проста ўрок па чарчэнні:
“Гэтую павагу класа адчуваў і сам настаўнік, хоць знешне, здавалася, яна не праяўлялася ні ў чым. Пасля ўдалага чарцяжа, зробленага кім-не-будзь з дзесяцікласнікаў, Апалінарый Феакціставіч ставіў умельцу пяцёрку, закрываў журнал і, строгі, сур'ёзны, падымаўся над класам.
— Вам трэба думаць не толькі пра гэтыя чарцяжы, — заяўляў ён. — Пара ўжо кожнаму з вас зрабіць для сябе чарцёж усяго будучага жыцця.”
Настаўнік вучыў дзяцей любіць Радзіму:
“Але ў нас з вамі ёсць адна такая рэч, якую нельга адабраць ні ад вас, ні ад мяне. Гэта наша Радзіма. Беражыце яе чэсць, нясіце яе славу наперад.”
Гэту ісціну ён нёс да самага канца ў сэрцы, нават калі фашысты вялі яго на расстрэл. Ён быў старым слабым чалавекам, але не спужаўся выказаць свае прынцыпы гітлераўцам, прама ў твар сказаўшы ім, што яны “грабежнікі”, а на допыце прывёў лацінскую пагаворку:
“— Ёсць добрая лацінская пагаворка, якая ўзнікла да таго, як варвары разбурылі Рым, — ахвотна растлумачыў ён афіцэру. — «Арлы не ловяць мух». У вашых салдат на шапках арлы, але яны падобныя да злых гіен.”
Ён ведаў, што яго не пашкадуюць, але не ўстрашыўся смерці.