Практыкаванне 1. Выдзеліце сказы, якія не адносяцца да складаных сказаў з рознымі відамі сувязі: 1) Ганьба – гандляваць зямлёй бацькоў, змалку шанаваць яе вы ўмейце, бо яна для нас, нібыта кроў, без якой нам не пражыць на свеце. (А. Грачанікаў)
2) Ён сядзеў на негабляваных дошках, людзі моўчкі стаялі перад ім, і нельга было паверыць, што яны не разумеюць ні слова. (А. Кажадуб)
3) Хлопцаў наперадзе яна ўжо не бачыла, перад яе тварам толькі мільгануў разварочаны нагамі снег, і яна, нізка схіліўшыся, бегла па гэтым снезе. (В. Быкаў)
4) Там, дзе раней ляжалі хмызнякі або жаўцеў пясок, раслі стройнымі радамі маладыя сасонкі. (А. Чарнышэвіч )
5) Стагналі дрэвы мнагарукія, ламаўся з грыкатам прастор, і сэрцы ў лад грымотам грукалі, і бліскавіцы секлі бор. (П. Панчанка)
6) Разважыўшы, аднак, Зоська рашыла, што крыўдаваць на Антона не трэба: пры такой завеі ды бездарожжы няцяжка заблудзіцца кожнаму. (В.Быкаў)
7) Мы ішлі па мяжы, і, хоць на ёй было вузка, дзед вёў мяне за руку. (Я.Брыль)
8) Некаторыя ішлі далей, дзе было начальства і дзе раздаліся гэтыя нечаканыя выбухі. (В. Быкаў)
Практыкаванне 2. Выдзеліце сказы, сказы з пунктуацыйнай памылкай. Пастаўце неабходны знак прыпынку.
1. Ужо з тыдзень стаялі сіверныя, з сонцам дні, ваду сцягнула, і зямля пачала прасыхаць, і была мяккаватая і як быццам цёплая. (А.Кудравец)
2. Адагрэтая за вясну зямля набрала сіл, і зеляніна на ёй расце і шырыцца з такой шпаркасцю, што, калі прыслухацца ўважліва, дык уловіш, як вы цягнуцца каліўцы ўгору. (Т. Хадкевіч)
3. Хмары нібы расшчапіліся маланкай, прагучаў магутны ўдар грому, і дождж лінуў – густы і цёплы. (Т. Хадкевіч)
4. На полі яшчэ віднеліся дрэвы, і была прыкметна дарога, бо неба ачысцілася ад хмар. (А. Чарнышэвіч)
5. Кепска, аднак, рысаваць пры лямпе: святло жаўціць, і цені вельмі вострыя, густыя. (Я. Брыль)
6. 3 поўдня балоты зноў падбіраліся да саламяных, замшэлых радоў стрэх, але ў гэты бок ішла найбольшая сувязь са светам і тут па дрыгве была намошчана дарожка. (І. Мележ )
7. Ён чалавек дарма што сур'ёзны, а, калі разгаворыцца, дык люба слухаць. (К. Крапіва)
8. Ён дрэнна разумеў ужо, што з ім здарылася і дзе ён, толькі адчуваў, як пякучым болем гараць на руках пальцы і надта хацеў піць. (В.Быкаў)
Практыкаванне 3. Зрабіце разбор сказа па схеме.
1. Пастаўце знакі прыпынку.
2. Пранумаруйце часткі.
3. Падкрэсліце граматычныя асновы.
4. Вызначце тып сказа і яго разнавіднасць.
Лабановіч пераходзіў ад аднаго акна да другога, каб разгледзець гэтую мясцовасць і хоць прыблізна адгадаць, дзе яго новая школа. (Я. Колас).
Мотив действительно безыскусен: интеллигент, близорукий книжник, боится упреков в нерасторопности и трусости больше, чем смертельной опасности, он хочет соответствовать меркам старшины, то есть общей мерки долга, тягот, риска. Он хочет быть вровень с другими, иначе ему – стыдно.
После Фишера, в самый разгар боя на переезде гибнут Карпенко и Свист. О себе Карпенко не очень тревожился: он сделает все, что от него потребуется. Это надежный служака, не избалованный жизнью. Его действия в бою предрешены. А смерть Свиста наступила вследствие неравного единоборства с немецким танком: он бросил одну за другой гранаты под гусеницы, но отбежать не успел.
Повесть заканчивается, когда Василий Глечик, самый юный из шестерых, еще жив, но, судя по всему, обречен. Мысль о том чтобы оставить позицию была для него неприемлемой. Нельзя нарушить приказ комбата, его нужно выполнить любой ценой, и, конечно, присяга и долг перед родиной.
Писатель дал почувствовать, как горько, когда обрывается такая чистая и молодая, верующая в добро жизнь. До Глечика донеслись странные печальные звуки. Он увидел, как за исчезающей стаей летел отставший, видно, подбитый журавль; отчаянный крик птицы безудержной тоской захлестнул сердце юноши. Этот журавлиный крик – полная печали и мужества песня прощания с павшими и призывный клич, возвещающий о смертельной опасности, и этот мальчик потрясенно открыл для себя: ему скоро предстоит умереть и ничего изменить нельзя. Он схватил единственную гранату и занял свою последнюю позицию. Без приказа. Хорошо зная, что это конец. Не желая умирать и, не умея выживать любой ценой. Это была героическая позиция.
Герои повести «Журавлиный крик» при всем разнообразии своих характеров схожи в главном. Все они сражаются до конца, своей кровью, своей жизнью обеспечивая организованный отход батальона. Через их трагическую судьбу очень убедительно показывается трагедия первых военных лет и реалистически раскрывается неброское во внешних своих проявлениях мужество солдат, которые в конечном итоге обеспечили нашу победу.
Люминесцентный гриб
люмінесцэнтны грыб па праве можа займаць першае месца ў нашым спісе. Вы думалі, што неонавыя грыбы могуць расці хіба што на планеце Пандора з фільма «Аватар». На шчасце, іх незвычайным ззяннем можна атрымаць асалоду ад і на Зямлі. Праўда, для гэтага прыйдзецца адправіцца ў Японію або Бразілію. Менавіта там у сезон дажджоў з палаюць спрэчка з'яўляюцца на свет божы гэтыя дзіўныя зялёныя грыбы. Пра тое, ядомыя ці не гэтыя грыбы - невядома. Гэта і зразумела, мала хто адважыцца падаць да стала такое свеціцца страва. Калі ж усё-такі надумаеце іх шукаць - раім глядзець у падставы ствалоў дрэў, побач з паваленымі або ссечаныя галінкамі, кучамі сцягі або проста на сырой глебе. Не забудзьцеся дачакацца ночы і атрымлівайце асалоду ад самым прыгожым асвятленнем з калі-небудзь створаных Яе Вялікасцю Флорай.