«жыція ефрасінні полацкай» («аповесці жыцця і смерці святой і блажэннай і найпадобнейшай еўфрасінні, ігуменні манастыра святога спаса і найсвяцейшай ягонай маці, што ў горадзе полацку»): пачынаецца «жыці» зваротам: « ўважлі памякчыўшы нівы сэрцаў вашых, і прыміце ў іх насенне ўратавальнага жыцця найпадобнейшай той, яе подзвігі і працу святую і любоў да бога».князь усяслаў меў многа сыноў. у меншага яго сына георгія нарадзілася дзяўчынка, якую назвалі прадславай. была яна вельмі здольнай да кніжнай навукі. шырока разышлася слава пра яе мудрасць і прыгажосць. князі пачалі пасылаць да бацькі прадславы сватоў. даведаўшыся, што яе збіраюцца выдаць замуж, юная князёўна сказала сабе: «што ж учынілі нашыя роды, якія былі да нас? жаніліся і выходзілі замуж і княжылі, але не вечна жылі; жыццё іх праплыло, і загінула іхняя слава, быццам прах, горай за павуцінне». прадслава пайшла ў манастыр і пастрыглася ў манашкі пад імем ефрасіння. бацька, даведаўшыся, што зрабіла яго любая дачка, моцна перажываў.спачатку ефрасіння жыла ў мураванай келлі ў царкве святой сафіі. потым епіскап ілья па божаму знаку адправіў маладую манашку ў сяльцо, дзе стаяла царква святога спаса. стаўшы ігуменняй, ефрасіння пострыгу сясцёр гарыславы і звеніславы.за 30 тыдняў ефрасінняй была пабудавана каменная царква святога спаса і створаны пры ёй манастыр. у другую збудаваную царкву ефрасіння унесла, з дазволу царградскіх цара мануіла і патрыярха лукі, абраз божай маці, напісаны пры жыцці яе.сабрала ефрасіння ўсіх сваіх братоў і аб'явіла аб рашэнні ісці ў іерусалім. перад загадала епіскапу дыянісію пастрыгчы пляменніц кірыяну і волыу, назваўшы адну агаф'яй, другую — яўфіміяй.дайшоўшы з братам даві і сястрой еўпраксіяй да іерусаліма, ефрасіння цалавала гроб госпадаў, прасіла ў малітве бога, каб прыняў яе дух у святым горадзе. калі«божым занядужыла і пачала хварэць», то паслала купіць сабе іну ў камры святой багародзіцы. праз 24 дні ефрасіння «аддала душу ў рукі бога і ўвайшла ў пакоі нябесныя». твор заканчваецца пахвалой ефрасінні полацкай.держи: )
Папулярнасць твора “людзі на ” іван мележ тлумачыў арганічнай сувяззю свайго светапогляду з крыніцамі народнай мудрасці, з вядомым жыццём палескай вёскі. «здаецца, ніколі не было мне такое знаёмае і дарагое тое, пра што я пісаў… цяжка сказаць, колькі б магло працягвацца блуканне па пакутах маладой жанчыны, каб яна не адважылася, нарэшце, выбрацца з таго становішча, у якім апынулася.
адным з самых прывабных у творы з’яўляецца вобраз ганны чарнушкі. на старонках рамана ганна паўстае перад намі ўжо дарослай дзяўчынай, але мы з лёгкасцю ўяўляем яе дзяцінства: беднасць, цяжкая праца на полі, у хаце. звычайнае жыццё сялянскай дзяўчыны.васiля яна спачатку не вылучала з лiку сваiх равеснiкау. усе пачалось з летняга вечара на сенажацi, калi у iх адбылося першае нясмелае каханне. на вачах ганна вырастае ў незвычайна прыгожую дзяучыну, поўную годнасцi, чалавечай шчырасцi, дабраты i спагадлiвасцi. з псiхалагiчнай абгрунтаванасцю раскрывалася першае каханне дзяучыны. яна пакахала глыбока, з усiм жарам нерастрачаных пачуццяў. з глыбiней намалявана трагедыя дзяўчыны, якая, кахаючы аднаго, сiлай няўмольных абставiн вымушана выйсцi замуж за другога. раман усебакова iмкнецца абгрунтаваць, чаму ганна, у якой развiта пачуцце уласнай годнасцi, якая не церпiць прымусу i сляпога падначалення чужой волi, вырашыла выйсцi за яўхiма. нялегка дасталося ей гэтае рашэнне.пасля сватання ганна пачынае жыць “у нейкiм сне”. яна робiць усе па заведзенаму звычаю, але аутаматычна, без душы i ахвоты. “сцерпiцца – злюбiцца,» угаворвала сябе ганна. але не злюбiлася i не сцярпелася. i чым даужэй яна жыве у сям’i глушака, тым больш выразна разумее усю жахлiвасць свайго становiшча. асаблiва адчула ганна свае становiшча жонкi-рабынi, калi нарадзiла дзiця. стары глушак прымусiу яе ехаць на сенакос разам з верачкай, дзе тая захварэла, а пазней — памерла. «бог дау — бог узяу», — вось рэакцыя глушакоу на смерць дзiцяцi.пасля смерцi дачкi ганна не можа больш жыць побач са сваiмi «сведкамi», нелюбiмым мужам. яна кiдае глушакоу i iдзе працаваць у школу, якая становiцца часовым прыстанiшчам на яе жыццевым шляху.
лес ганны склауся нялегка. надзеi на вяртанне былога кахання не апраудалiся (васiль застауся з зямлей). зварот у бацькаву хату душэунага спакою не прынес, пасля сустрэч з башлыковым засталiся прыкрасць i горкая агiда.вобраз ганны нечым нагадвае мне галоўную гераіню паэмы я. купалы «бандароўна». прыгожая знешнасць, багаты ўнутраны свет, цвёрды, незалежны характар — усё гэта яднае гераінь двух адметных твораў беларускай літаратуры.
адным з самых прывабных у творы з’яўляецца вобраз ганны чарнушкі. на старонках рамана ганна паўстае перад намі ўжо дарослай дзяўчынай, але мы з лёгкасцю ўяўляем яе дзяцінства: беднасць, цяжкая праца на полі, у хаце. звычайнае жыццё сялянскай дзяўчыны.васiля яна спачатку не вылучала з лiку сваiх равеснiкау. усе пачалось з летняга вечара на сенажацi, калi у iх адбылося першае нясмелае каханне. на вачах ганна вырастае ў незвычайна прыгожую дзяучыну, поўную годнасцi, чалавечай шчырасцi, дабраты i спагадлiвасцi. з псiхалагiчнай абгрунтаванасцю раскрывалася першае каханне дзяучыны. яна пакахала глыбока, з усiм жарам нерастрачаных пачуццяў. з глыбiней намалявана трагедыя дзяўчыны, якая, кахаючы аднаго, сiлай няўмольных абставiн вымушана выйсцi замуж за другога. раман усебакова iмкнецца абгрунтаваць, чаму ганна, у якой развiта пачуцце уласнай годнасцi, якая не церпiць прымусу i сляпога падначалення чужой волi, вырашыла выйсцi за яўхiма. нялегка дасталося ей гэтае рашэнне.пасля сватання ганна пачынае жыць “у нейкiм сне”. яна робiць усе па заведзенаму звычаю, але аутаматычна, без душы i ахвоты. “сцерпiцца – злюбiцца,» угаворвала сябе ганна. але не злюбiлася i не сцярпелася. i чым даужэй яна жыве у сям’i глушака, тым больш выразна разумее усю жахлiвасць свайго становiшча. асаблiва адчула ганна свае становiшча жонкi-рабынi, калi нарадзiла дзiця. стары глушак прымусiу яе ехаць на сенакос разам з верачкай, дзе тая захварэла, а пазней — памерла. «бог дау — бог узяу», — вось рэакцыя глушакоу на смерць дзiцяцi.пасля смерцi дачкi ганна не можа больш жыць побач са сваiмi «сведкамi», нелюбiмым мужам. яна кiдае глушакоу i iдзе працаваць у школу, якая становiцца часовым прыстанiшчам на яе жыццевым шляху.
лес ганны склауся нялегка. надзеi на вяртанне былога кахання не апраудалiся (васiль застауся з зямлей). зварот у бацькаву хату душэунага спакою не прынес, пасля сустрэч з башлыковым засталiся прыкрасць i горкая агiда.вобраз ганны нечым нагадвае мне галоўную гераіню паэмы я. купалы «бандароўна». прыгожая знешнасць, багаты ўнутраны свет, цвёрды, незалежны характар — усё гэта яднае гераінь двух адметных твораў беларускай літаратуры.