ОБЩЕЕ ОПИСАНИЕ ЗУБОВ И СТРОЕНИЯ ИХ КОРОНКОВОЙ ЧАСТИ
Зуб человека состоит из коронки, одного или нескольких корней и имеет анатомическую шейку —место перехода коронки в корень (рис. 3).
Коронки выступают над десной и имеют различную форму. Форма коронки зависит от функции, выполняемой данным зубом. Различают зубы, выполняющие функцию откусывания, — центральные и и боковые резцы, откусывания и отрыва пищи, —клыки, дробления и размельчения пищи — премоляры (по два на каждой стороне челюсти — первый и второй) и моляры (по два —три на каждой стороне челюсти — первый и второй, третий моляр).
Соответственно выполняемой функции зубы имеют и разное количество корней, форма и размер которых также различны. У резцов клыков и премоляров один корень (у первых премоляров верхней челюсти иногда два), у моляров верхней челюсти—три корня, нижней—два. Следовательно, необходимо различать одно-, двухи трехкорневые зубы. Прослеживается закономерность увеличения площади корней, их числа с возрастанием приходящейся на зубы нагрузки.
Место перехода коронки зуба в корень называется анатомической шейкой зуба. Топография ее определяется зоной окончания эмали коронки и в норме совпадает с уровнем прикрепления десны к зубу. Край десны, которая образует около зуба небольшой глубины желобок, именуемый зубодесневым карманом, определяет край искусственной коронки. Линия шейки зуба располагается на различном вертикальном уровне зуба, приближаясь к жевательной поверхности с боковых "сторон зуба и удаляясь от нее с вестибулярной и оральной сторон. Различают пять поверхностей коронки зуба: 1) жевательную или окклюзионную, — поверхность соприкосновения с зубами противостоящей челюсти. Эта поверхность имеет различный размер, определяемый строением зуба: у моляров и премоляров она представлена различным числом бугорков и углублений (фиссур) мёжду ними, у резцов — контурным режущим краем, у клыков — режущим бугорком. К окклюзионной поверхности резцов.
Дәм сезу мүшесі - ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды.
Дәм сезу рецепторлары тілдің ұшында, артқы бөлігінде, жиегінде, жұмсақ таңдайда, жұтқыншақтың артқы жағында орналасады. Дәм сезу рецепторлары тағамның химиялық құрамын жақсы сезеді. Әсіресе тәтті, ащы, тұзды, қышқылдың әсерін сезеді. Тілдің сілекейлі қабықшасында дәм сезу емізікшелері мен бүртіктері болады. Бүртік жасушаларының ұшында 40-50-дей жіңішке түтікшелер орналаскан. Тамақ заттары дәм сезу жасушаларының түтікшелерін тітіркендіреді. Қозу дәм сезу рецепторларынан тілге келетін жүйке талшығы арқылы сопақша миға, одан ортаңғы мидағы көру төмпешіктері мен ми қыртысына беріледі. Тілде сезімтал рецепторлар біркелкі орналаспайды. Мысалы, тілдің ұшы тәттіні, артқы бөлігі ащыны, жиегі қышқылды, ұшы мен жиегі тұздыны сезеді
Объяснение:
Иіс сезу мүшелері – адамның және жануарлардың иіс қабылдайтын органы. Иіс сезу мүшелері иіс сезу шұңқыршасын жауып жатқан иіс сезу клеткаларынан тұрады. Омыртқасыз жануарларда иіс сезу мүшелері эктодермадан дамиды және олардың әр жерінде жеке не топтанған клетка түрінде болады. Кейбір буынаяқтыларда шоғырланған ұзын не қысқа талшықтары бар көп клеткалы өсінді түрінде болады. Мысалы, иіс сезімі жақсы арасының әрбір мұртша буынында 15 мыңдай сезім түйіні болса, иіс сезімінен гөрі көзі жақсы дамыған инелікте ол 10 – 12 ғана болады. Омыртқалы жануарлар мен адамдарда мұрын қуысының (иіс сезу шұңқыршасының) кеңейіп, тереңдеуіне байланысты Иіс сезу мүшелері одан әрі жетіле түседі. Бұлайша күрделену – иіс сезуі өте күшті дамыған жануарларда (макросоматиктерде) – жыртқыштарда, кемірушілерде, тұяқтыларда ең жоғары дәрежеге жетеді. Керісінше иіс сезуі нашар дамыған (микросоматик) жануарларда, мысалы, ескекаяқтылар, тіссіз киттер, т.б. иіс сезу мүшелері біршама жетілмеген (редукцияланған). Кейбір жануарлардың иіс сезу мүшелері болмайды (аносоматиктер). Оларға дельфиндер жатады. Адамдарда Иіс сезу мүшелері мұрын қуысының жоғарғы бөлімінде, яғни жоғарғы мұрын қалқаны мен мұрын қалқасының жоғасыр бөлігінде орналасқан. Заттардың иісі ауамен бірге мұрын қуысына еніп, иіс сезу мүшелерінің иіс сезетін, жүйке клеткаларынан түзілген рецепторларда қабылданады. Бұл клеткалардың орт. өсінділері бассүйектің тор сүйегі арқылы миға өтетін 15 – 20 иіс сезу жүйкелерін құрайды. Мидың ілгек деп аталатын бөлігінде иіс сезу мүшелерінің (анализаторының) орталығы орналасқан. Осы орталықта әр түрлі иістер саналы түрде қабылданады.
ОБЩЕЕ ОПИСАНИЕ ЗУБОВ И СТРОЕНИЯ ИХ КОРОНКОВОЙ ЧАСТИ
Зуб человека состоит из коронки, одного или нескольких корней и имеет анатомическую шейку —место перехода коронки в корень (рис. 3).
Коронки выступают над десной и имеют различную форму. Форма коронки зависит от функции, выполняемой данным зубом. Различают зубы, выполняющие функцию откусывания, — центральные и и боковые резцы, откусывания и отрыва пищи, —клыки, дробления и размельчения пищи — премоляры (по два на каждой стороне челюсти — первый и второй) и моляры (по два —три на каждой стороне челюсти — первый и второй, третий моляр).
Соответственно выполняемой функции зубы имеют и разное количество корней, форма и размер которых также различны. У резцов клыков и премоляров один корень (у первых премоляров верхней челюсти иногда два), у моляров верхней челюсти—три корня, нижней—два. Следовательно, необходимо различать одно-, двухи трехкорневые зубы. Прослеживается закономерность увеличения площади корней, их числа с возрастанием приходящейся на зубы нагрузки.
Место перехода коронки зуба в корень называется анатомической шейкой зуба. Топография ее определяется зоной окончания эмали коронки и в норме совпадает с уровнем прикрепления десны к зубу. Край десны, которая образует около зуба небольшой глубины желобок, именуемый зубодесневым карманом, определяет край искусственной коронки. Линия шейки зуба располагается на различном вертикальном уровне зуба, приближаясь к жевательной поверхности с боковых "сторон зуба и удаляясь от нее с вестибулярной и оральной сторон. Различают пять поверхностей коронки зуба: 1) жевательную или окклюзионную, — поверхность соприкосновения с зубами противостоящей челюсти. Эта поверхность имеет различный размер, определяемый строением зуба: у моляров и премоляров она представлена различным числом бугорков и углублений (фиссур) мёжду ними, у резцов — контурным режущим краем, у клыков — режущим бугорком. К окклюзионной поверхности резцов.
Дәм сезу мүшесі - ауыз қуысына түскен заттың дәмін қабылдайды.
Дәм сезу рецепторлары тілдің ұшында, артқы бөлігінде, жиегінде, жұмсақ таңдайда, жұтқыншақтың артқы жағында орналасады. Дәм сезу рецепторлары тағамның химиялық құрамын жақсы сезеді. Әсіресе тәтті, ащы, тұзды, қышқылдың әсерін сезеді. Тілдің сілекейлі қабықшасында дәм сезу емізікшелері мен бүртіктері болады. Бүртік жасушаларының ұшында 40-50-дей жіңішке түтікшелер орналаскан. Тамақ заттары дәм сезу жасушаларының түтікшелерін тітіркендіреді. Қозу дәм сезу рецепторларынан тілге келетін жүйке талшығы арқылы сопақша миға, одан ортаңғы мидағы көру төмпешіктері мен ми қыртысына беріледі. Тілде сезімтал рецепторлар біркелкі орналаспайды. Мысалы, тілдің ұшы тәттіні, артқы бөлігі ащыны, жиегі қышқылды, ұшы мен жиегі тұздыны сезеді
Объяснение:
Иіс сезу мүшелері – адамның және жануарлардың иіс қабылдайтын органы. Иіс сезу мүшелері иіс сезу шұңқыршасын жауып жатқан иіс сезу клеткаларынан тұрады. Омыртқасыз жануарларда иіс сезу мүшелері эктодермадан дамиды және олардың әр жерінде жеке не топтанған клетка түрінде болады. Кейбір буынаяқтыларда шоғырланған ұзын не қысқа талшықтары бар көп клеткалы өсінді түрінде болады. Мысалы, иіс сезімі жақсы арасының әрбір мұртша буынында 15 мыңдай сезім түйіні болса, иіс сезімінен гөрі көзі жақсы дамыған инелікте ол 10 – 12 ғана болады. Омыртқалы жануарлар мен адамдарда мұрын қуысының (иіс сезу шұңқыршасының) кеңейіп, тереңдеуіне байланысты Иіс сезу мүшелері одан әрі жетіле түседі. Бұлайша күрделену – иіс сезуі өте күшті дамыған жануарларда (макросоматиктерде) – жыртқыштарда, кемірушілерде, тұяқтыларда ең жоғары дәрежеге жетеді. Керісінше иіс сезуі нашар дамыған (микросоматик) жануарларда, мысалы, ескекаяқтылар, тіссіз киттер, т.б. иіс сезу мүшелері біршама жетілмеген (редукцияланған). Кейбір жануарлардың иіс сезу мүшелері болмайды (аносоматиктер). Оларға дельфиндер жатады. Адамдарда Иіс сезу мүшелері мұрын қуысының жоғарғы бөлімінде, яғни жоғарғы мұрын қалқаны мен мұрын қалқасының жоғасыр бөлігінде орналасқан. Заттардың иісі ауамен бірге мұрын қуысына еніп, иіс сезу мүшелерінің иіс сезетін, жүйке клеткаларынан түзілген рецепторларда қабылданады. Бұл клеткалардың орт. өсінділері бассүйектің тор сүйегі арқылы миға өтетін 15 – 20 иіс сезу жүйкелерін құрайды. Мидың ілгек деп аталатын бөлігінде иіс сезу мүшелерінің (анализаторының) орталығы орналасқан. Осы орталықта әр түрлі иістер саналы түрде қабылданады.