Энергияның трофикалық тізбектерін өр бірлестік белгілі
бір трофикалық құрылымға ие болады. Трофикалық құрылым деңгейдегі даралар саны немесе енгізілген өнім немесе әр трофикалық деңгейдегі сіңірілетін энергия мөлшері арқылы көрсетіледі. Графикалық әдіспен оны пирамида түрінде бейнелейді. Бірінші трофикалық деңгей пирамиданың табанын, ал келесі деңгейлер пирамиданың қабаттарын және төбесін құрайды. Экологиялық пирамидалардың негізгі үш түрі - сандар, биомасса және энергия пирамидалары көрсетілді.
Сандар пирамидасының құрылуы мына факторларға байланысты:
1. Кез-келген экожүйеде ұсақ жануарлар саны жағынан ірі жануарлардан басым болады және тезірек көбейеді.
2. Кез-келген жыртқыш жануар үшін оның жемтіктерінің көлемінің төменгі және жоғарғы шегі бар. Жоғарғы шегі жыртқыштың өз денесінін көлемінен өлдеқайда ірі жануарға шамасы жетпейтіндігімен, төменгі шегі - жемтігінің көлемі тым шағын болған жағдайда оны аулаудын жыртқыш үшін мәні болмайды. Жыртқыштардың ұсақ жануарларды көп мөлшерде аулауына тура келеді. Сондықтан жыртқыштардың әр түріне оптимал көлемді жемтіктері азықболады.
Материктер мен мұхиттар физикалық географиясы табиғатының қалыптасу кезеңдері, қайталанбас әсем көріністері мен апатты құбылыстары жөнінде нақты мәліметтер аласыңдар. Сонымен қатар табиғат кешендерінің құрылымдық ерекшеліктері және олардың жеке материктер мен мұхиттарда орналасу заңдылықтары, адамзаттың табиғат байлықтарын шаруашылық қажетіне пайдалануын оқып үйренесіңдер. Сендер құрлықтағы өзіндік ерекшеліктерімен айқындалатын биік тау жүйелері мен ұланғайыр жазықтардың табиғатымен танысасыңдар. Мәңгі мұз құрсауындағы аймақтар мен аптапты шөлдер, мол сулы өзендер мен шалқар көлдер, ит тұмсығы батпайтын ну ормандар мен ми батпақтар, шалғынды далалар мен тақырлар жайында да мол мағлұматтар аласыңдар. Дүниежүзілік мұхиттың тылсым табиғаты мен орасан мол табиғи қорлары, ондағы терең сулы шұңғымалар мен су асты жоталары, құрлық климатына әсер ететін теңіз ағыстары мен мұхит суының жалпы қасиеттері жайлы қызғылықты деректер табасыңдар. Адамзат болашағы мен қазіргі тұрмыс-тіршілігін табиғи ортамен біртұтас байланыста қарастыру мақсатында жеке елдер мен халықтар туралы мәліметтер де келтірілді. Жоғарыда аталған деректер оқулық соңындағы «Жер – біздің ортақ үйіміз» бөлімінде қорытындыланады.
Энергияның трофикалық тізбектерін өр бірлестік белгілі
бір трофикалық құрылымға ие болады. Трофикалық құрылым деңгейдегі даралар саны немесе енгізілген өнім немесе әр трофикалық деңгейдегі сіңірілетін энергия мөлшері арқылы көрсетіледі. Графикалық әдіспен оны пирамида түрінде бейнелейді. Бірінші трофикалық деңгей пирамиданың табанын, ал келесі деңгейлер пирамиданың қабаттарын және төбесін құрайды. Экологиялық пирамидалардың негізгі үш түрі - сандар, биомасса және энергия пирамидалары көрсетілді.
Сандар пирамидасының құрылуы мына факторларға байланысты:
1. Кез-келген экожүйеде ұсақ жануарлар саны жағынан ірі жануарлардан басым болады және тезірек көбейеді.
2. Кез-келген жыртқыш жануар үшін оның жемтіктерінің көлемінің төменгі және жоғарғы шегі бар. Жоғарғы шегі жыртқыштың өз денесінін көлемінен өлдеқайда ірі жануарға шамасы жетпейтіндігімен, төменгі шегі - жемтігінің көлемі тым шағын болған жағдайда оны аулаудын жыртқыш үшін мәні болмайды. Жыртқыштардың ұсақ жануарларды көп мөлшерде аулауына тура келеді. Сондықтан жыртқыштардың әр түріне оптимал көлемді жемтіктері азықболады.
Материктер мен мұхиттар физикалық географиясы табиғатының қалыптасу кезеңдері, қайталанбас әсем көріністері мен апатты құбылыстары жөнінде нақты мәліметтер аласыңдар. Сонымен қатар табиғат кешендерінің құрылымдық ерекшеліктері және олардың жеке материктер мен мұхиттарда орналасу заңдылықтары, адамзаттың табиғат байлықтарын шаруашылық қажетіне пайдалануын оқып үйренесіңдер. Сендер құрлықтағы өзіндік ерекшеліктерімен айқындалатын биік тау жүйелері мен ұланғайыр жазықтардың табиғатымен танысасыңдар. Мәңгі мұз құрсауындағы аймақтар мен аптапты шөлдер, мол сулы өзендер мен шалқар көлдер, ит тұмсығы батпайтын ну ормандар мен ми батпақтар, шалғынды далалар мен тақырлар жайында да мол мағлұматтар аласыңдар. Дүниежүзілік мұхиттың тылсым табиғаты мен орасан мол табиғи қорлары, ондағы терең сулы шұңғымалар мен су асты жоталары, құрлық климатына әсер ететін теңіз ағыстары мен мұхит суының жалпы қасиеттері жайлы қызғылықты деректер табасыңдар. Адамзат болашағы мен қазіргі тұрмыс-тіршілігін табиғи ортамен біртұтас байланыста қарастыру мақсатында жеке елдер мен халықтар туралы мәліметтер де келтірілді. Жоғарыда аталған деректер оқулық соңындағы «Жер – біздің ортақ үйіміз» бөлімінде қорытындыланады.
Объяснение:
Кате болса кешыр