2. Куда расходуется энергия (энерготраты организма)При определении потребности в основных пищевых веществах и энергии для различных групп взрослого трудо населения наибольшее значение имеют энерготраты, связанные с трудовой деятельностью.Энерготраты организма включают:расход энергии на основной обмен (величина постоянная для каждого человека - отражает индивидуальные особенности организма и составляет в среднем 1 ккал/кгч; энерготраты у мужчины с массой тела 70 кг - около 1700 ккал, а у женщины с массой 60 кг - около 1400 ккал);специфически динамическое действие пищи (затраты энергии на переваривание, всасывание, транспорт и ассимиляцию пищевых веществ на уровне клетки) - больше всего при потреблении с пищей белков (30-40 % энергетической ценности белков) и в меньшей степени (5-7 %) - при потреблении жиров и углеводов;расход энергии на трудовую деятельность, активный отдых и т. п.Согласно современной концепции сбалансированного питания, взрослому человеку, работа которого не связана с физическим трудом и требует незначительных физических усилий, достаточно 2200-2500 ккал в сутки (в СИ энергетическая ценность пищи выражается в джоулях, 1 ккал равна 4,185 кДж), работникам механизированного труда и сферы обслуживания - 2500-3000 ккал, а людям физического труда - 4Q00 ккал.Определяя калорийность суточного рациона, следует учитывать и дополнительные траты энергии, связанные, например, с занятиями спортом, активным отдыхом, а также возраст. Начиная с 35-летнего возраста, каждые 10 лет калорийность следует уменьшать на 100 ккал.Для каждого человека с учетом его ежедневных затрат энергии вычисляется суточная калорийная потребность, и ею руководствуются, составляя рацион питания. Превышение калорийности только на 200 ккал ежедневно (это калорийность 50 г белого хлеба и 10 г сливочного масла) приводит к отложению в течение года 8-9 кг жира в жировых депо. Для расходования энергии, поступившей в организм с 30 г сливочного масла или 100 г хлеба, необходимо пройти пешком 4-5 км.
Қорықтар тізімі Қазақстан жерінде 10 қорық ұйымдастырылған.
Ақсу – Жабағалы қорығы.
1926 жылы ұйымдастырылды.Бұл – Қазақстандағы ертеден келе жатқан қорық.Қорық Оңтүстік Қазақстан облысының Талас Алатауы мен Өгем жотасында131,9 мың га жерді алып жатыр.Қорық төрт биіктік белдеуді қамтиды.1500 м биіктікке дейін төменгі белдеу өзіне тән,өсімдіктері менжануарлар дүниесі бар дала,
2000-2300 м биіктіктен субальпілі шалғыны жатыр.Бұл белдеуде төселіп өсетін Түркістан аршасынан басқа ағаш өсімдіктері жоқ.Ондатаутеке,ілбіс,
Наурызым қорығы.
1934 жылы ұйымдастырылған.Бұл Қостанай облысының Наурызым ауданында орналасқан.Мұның аумағы 191,4 мың га жерді алып жатыр.Қорықта көптеген көлдер бар,бетегелі тың дала қорғауға алынып зерттелуде,бұл көлдердің жағасында бұрыннан шоқ-шоқ қарағай сақталып келген.Қорық көлемінде Наурызымдағы Қарағай мен Тірсек орманы да кіреді.Ен оңтүстігіндегі сор топырақта қарағай сирек өскен.Қорықтағы сор топырақта алуан түрлі қайын ағаштар,тек Қиыр Шығыста ғана кездесетін малиус боката алмасының жабайы түрлері өседі.
Алматы қорығы.
1964 ұйымдастырылған.Аумағы 71,7 мың га жуық ,әр түрлі ландшафт зоналарында жатыр.Бұған мәңгі қар мен мұз жамылған,беткейлері шөптер мен ағашқа бай Іле Алатауы мен жағасында құмды шөлі бар Іле өзенінің атақты «Әнші тауы» Аққұм-Қалқан (биіктігі 100 м) жатады.Көктеректі нудан тұратын жапырақты ормандары,долана,жабайы алма,өрік ағаштары 1800-2000 м биіктікке дейін көтеріледі.
Қорғалжын қорығы.
1968 жылы ұйымдастырылған.Қорық Ақмола облысының 259 мың га жерін алып жатыр.Оған тың даланың ( 38 мың га) қол тимеген,түрен түспеген жерлері ,сондай –ақ Қорғалжын және Теңіз (199 мың га) көлдері кіреді.Бұл жерлер дүние жүзілік маңызы бар су қоймасы мен жайылымдар тізіміне енгізілген.
Қорықтын жануарлар дүниесі дала зонасына тән.
Сүтқоректілердің 41 түрі,құстардың 299 түрі,балықтың 14 түрі,өсімдіктің 343 түрі кездеседі.Олар: суыр,дала алақоржыны,су егеуқұйрығы,қос аяқтар.Құстың 120 түрі ұя салады.Көл жиегінің қара суларында үйрек,қаз және басқа суда жүзетін құстар сансыз көп.Теңіз көлінде мыңдаған қоқиқаз ұя салады,көктем кезінде көптеген су құстары жиналады.Бұл қорық дүние жүзіне әйгілі болып отыр.Ол ЮНЕСКО – ның тізіміне ерекше қорғалатын батпақты- шөлді ландшафт ретінде енген.
Барсакелмес қорығы.
1939 жылы ұйымдастырылған,жалпы көлемі 160,8 мың га,ондағы мақсат жалпы табиғат кешендерінен қатар саны азайып бара жатқан ақбөкен мен қарақұйрықты қорғау болды.Бұрын Аралда жоғары сатыдағы өсімдіктердің 257 түрі өссе,соңғы кезде олардың саны тіпті азайып,кейбіреулері жойылып кету қаупінде,негізі қорғалатын аңдар : ақбөкен,қарақұйрық және құлан.
Марқакөл қорығы
1976 жылы ұйымдастырылған.Қорық солтүстігінде Қазақстан Алтайының Күршім жотасы мен оңтүстігінде теңіз деңгейінен 1440 м биіктіктегі Азутау жотасы аралығындағы аса әсем Марқакөл шегінде орналасқан.Қорықтың жалпы ауданы 75 мың га,оның 44 мың көл айдыны құрайды.Өкінішке орай шығысында 1,5 мың га жер көлдің аса маңызды бөлігі бола тұрса да қорыққа енбеген.
Үстірт қорығы.
1984 жылы ұйымдастырылға,Республика ең жас қорықтарының бірі.Ауданы 223,3 мың га .Республикадағы ең үлкен бұл қорық Үстірт жерінде орналасқан.Қорықта сүтқоректілердін227,құстардың 11,өсімдіктің 261 түрі кездеседі.Қорықты ұйымдастырудағы мақсат Қазақстандағы Қызыл кітапқа тіркелетін шөл зонасындағы 12 түрлі аң мен құстарды қорғау мен сақтау.Жануарлар арасындағы қорғауға жататыны:жабайы қойдың ерекше түрі – ұстірт муфлоны,қарақұйрық,ұзын тікенді кірпі ,жұпар күзең.төрт жолақты қара шұбар жылан.Құстардан ұялайтыны қарабауыр шіл,кекілік,ителгі,шөл кекілігі.
Батыс Алтай қорығы.
1992 жылы ұйымдастырылған,ауданы 56 мың га.Қорық Шығыс Қазақстан облысы Глубокие ауданында орналасқан.Алтай тауы жүйесінің Қазақстан бөлігінің солтүстік –батыс жағын,Холзун,Көксу және Иванов жоталары қамтиды.Батыс Алтайға тән өсімдік жамылғысының бірнеше типі (қылқан жапырақты ормандар,субальпі және альпі шалғындары ) сақталған.
Алакөл қорығы.
1998 жылы ұйымдастырылған,ауданы 197,1 мың га .Қорық Алматы облысындағы Алакөл ауданында орналасқан.Атыраулық сулы- батпақты ландшафтылары қорғалған.Құстардың 257 түрі (олардың 12 –сі «Қызыл кітапқа » енген),өсімдіктердің 270,сүтқоректілердің 21,қосмекенділердің 2 ,бауырымен жорғалаушылардың 3 түрі бар.
Қорықтың негізгі мақсаты Алакөл жүйесіне енетін көлдерде мекендейтін су құстарын (аққу,реликт шағала,қаз ,тырна жәнет.б.) қорғау.
Қаратау қорығы.
2004 жылы ұйымдастырылған,көлемі 34,3 мың га.Қорық шөлді ланшафты зонаның қоңыржай белдеуіндегі таулы жерінде орналасқан.Қорықты құру себебі – аймақтың эндемикалық өсімдіктерін сақтау үшін және Қаратау жотасы Республикада саны бойынша көне Жерорта теңіздік өсімдік элементерін таралуы жағынан бірінші орынды алды.
Қорық та 1500 өсімдік түрін, жануарлар дүниесін омыртқалылардың 227 түрін,соның ішінде сүтқоректілердің 42 түрін, құстардың 114 түрі,балықтың 3,қосмекенділердің 3 түрі ,бауырымен жорғалаушылардың 16 түрі
Объяснение:
Қорықтар тізімі Қазақстан жерінде 10 қорық ұйымдастырылған.
Ақсу – Жабағалы қорығы.
1926 жылы ұйымдастырылды.Бұл – Қазақстандағы ертеден келе жатқан қорық.Қорық Оңтүстік Қазақстан облысының Талас Алатауы мен Өгем жотасында131,9 мың га жерді алып жатыр.Қорық төрт биіктік белдеуді қамтиды.1500 м биіктікке дейін төменгі белдеу өзіне тән,өсімдіктері менжануарлар дүниесі бар дала,
2000-2300 м биіктіктен субальпілі шалғыны жатыр.Бұл белдеуде төселіп өсетін Түркістан аршасынан басқа ағаш өсімдіктері жоқ.Ондатаутеке,ілбіс,
Наурызым қорығы.
1934 жылы ұйымдастырылған.Бұл Қостанай облысының Наурызым ауданында орналасқан.Мұның аумағы 191,4 мың га жерді алып жатыр.Қорықта көптеген көлдер бар,бетегелі тың дала қорғауға алынып зерттелуде,бұл көлдердің жағасында бұрыннан шоқ-шоқ қарағай сақталып келген.Қорық көлемінде Наурызымдағы Қарағай мен Тірсек орманы да кіреді.Ен оңтүстігіндегі сор топырақта қарағай сирек өскен.Қорықтағы сор топырақта алуан түрлі қайын ағаштар,тек Қиыр Шығыста ғана кездесетін малиус боката алмасының жабайы түрлері өседі.
Алматы қорығы.
1964 ұйымдастырылған.Аумағы 71,7 мың га жуық ,әр түрлі ландшафт зоналарында жатыр.Бұған мәңгі қар мен мұз жамылған,беткейлері шөптер мен ағашқа бай Іле Алатауы мен жағасында құмды шөлі бар Іле өзенінің атақты «Әнші тауы» Аққұм-Қалқан (биіктігі 100 м) жатады.Көктеректі нудан тұратын жапырақты ормандары,долана,жабайы алма,өрік ағаштары 1800-2000 м биіктікке дейін көтеріледі.
Қорғалжын қорығы.
1968 жылы ұйымдастырылған.Қорық Ақмола облысының 259 мың га жерін алып жатыр.Оған тың даланың ( 38 мың га) қол тимеген,түрен түспеген жерлері ,сондай –ақ Қорғалжын және Теңіз (199 мың га) көлдері кіреді.Бұл жерлер дүние жүзілік маңызы бар су қоймасы мен жайылымдар тізіміне енгізілген.
Қорықтын жануарлар дүниесі дала зонасына тән.
Сүтқоректілердің 41 түрі,құстардың 299 түрі,балықтың 14 түрі,өсімдіктің 343 түрі кездеседі.Олар: суыр,дала алақоржыны,су егеуқұйрығы,қос аяқтар.Құстың 120 түрі ұя салады.Көл жиегінің қара суларында үйрек,қаз және басқа суда жүзетін құстар сансыз көп.Теңіз көлінде мыңдаған қоқиқаз ұя салады,көктем кезінде көптеген су құстары жиналады.Бұл қорық дүние жүзіне әйгілі болып отыр.Ол ЮНЕСКО – ның тізіміне ерекше қорғалатын батпақты- шөлді ландшафт ретінде енген.
Барсакелмес қорығы.
1939 жылы ұйымдастырылған,жалпы көлемі 160,8 мың га,ондағы мақсат жалпы табиғат кешендерінен қатар саны азайып бара жатқан ақбөкен мен қарақұйрықты қорғау болды.Бұрын Аралда жоғары сатыдағы өсімдіктердің 257 түрі өссе,соңғы кезде олардың саны тіпті азайып,кейбіреулері жойылып кету қаупінде,негізі қорғалатын аңдар : ақбөкен,қарақұйрық және құлан.
Марқакөл қорығы
1976 жылы ұйымдастырылған.Қорық солтүстігінде Қазақстан Алтайының Күршім жотасы мен оңтүстігінде теңіз деңгейінен 1440 м биіктіктегі Азутау жотасы аралығындағы аса әсем Марқакөл шегінде орналасқан.Қорықтың жалпы ауданы 75 мың га,оның 44 мың көл айдыны құрайды.Өкінішке орай шығысында 1,5 мың га жер көлдің аса маңызды бөлігі бола тұрса да қорыққа енбеген.
Үстірт қорығы.
1984 жылы ұйымдастырылға,Республика ең жас қорықтарының бірі.Ауданы 223,3 мың га .Республикадағы ең үлкен бұл қорық Үстірт жерінде орналасқан.Қорықта сүтқоректілердін227,құстардың 11,өсімдіктің 261 түрі кездеседі.Қорықты ұйымдастырудағы мақсат Қазақстандағы Қызыл кітапқа тіркелетін шөл зонасындағы 12 түрлі аң мен құстарды қорғау мен сақтау.Жануарлар арасындағы қорғауға жататыны:жабайы қойдың ерекше түрі – ұстірт муфлоны,қарақұйрық,ұзын тікенді кірпі ,жұпар күзең.төрт жолақты қара шұбар жылан.Құстардан ұялайтыны қарабауыр шіл,кекілік,ителгі,шөл кекілігі.
Батыс Алтай қорығы.
1992 жылы ұйымдастырылған,ауданы 56 мың га.Қорық Шығыс Қазақстан облысы Глубокие ауданында орналасқан.Алтай тауы жүйесінің Қазақстан бөлігінің солтүстік –батыс жағын,Холзун,Көксу және Иванов жоталары қамтиды.Батыс Алтайға тән өсімдік жамылғысының бірнеше типі (қылқан жапырақты ормандар,субальпі және альпі шалғындары ) сақталған.
Алакөл қорығы.
1998 жылы ұйымдастырылған,ауданы 197,1 мың га .Қорық Алматы облысындағы Алакөл ауданында орналасқан.Атыраулық сулы- батпақты ландшафтылары қорғалған.Құстардың 257 түрі (олардың 12 –сі «Қызыл кітапқа » енген),өсімдіктердің 270,сүтқоректілердің 21,қосмекенділердің 2 ,бауырымен жорғалаушылардың 3 түрі бар.
Қорықтың негізгі мақсаты Алакөл жүйесіне енетін көлдерде мекендейтін су құстарын (аққу,реликт шағала,қаз ,тырна жәнет.б.) қорғау.
Қаратау қорығы.
2004 жылы ұйымдастырылған,көлемі 34,3 мың га.Қорық шөлді ланшафты зонаның қоңыржай белдеуіндегі таулы жерінде орналасқан.Қорықты құру себебі – аймақтың эндемикалық өсімдіктерін сақтау үшін және Қаратау жотасы Республикада саны бойынша көне Жерорта теңіздік өсімдік элементерін таралуы жағынан бірінші орынды алды.
Қорық та 1500 өсімдік түрін, жануарлар дүниесін омыртқалылардың 227 түрін,соның ішінде сүтқоректілердің 42 түрін, құстардың 114 түрі,балықтың 3,қосмекенділердің 3 түрі ,бауырымен жорғалаушылардың 16 түрі