Ақпараттың көптеген анықтамаларының болуы осы тұжырымдаманың мәнін түсіндірудің күрделілігіне, ерекшелігіне және алуан түрлілігіне байланысты. Ақпараттың ең көп таралған 3 тұжырымдамасы бар, олардың әрқайсысы өз мәнін түсіндіреді.
Алғашқы тұжырымдама (К.Шеннон тұжырымдамасы) сандық-ақпараттық көзқарасты көрсетіп, ақпаратты оқиғаның белгісіздігінің (энтропиясының) өлшемі ретінде анықтайды. Белгілі бір жағдайда ақпараттың мөлшері оны алу ықтималдығына байланысты: хабарлама неғұрлым ықтимал болса, онда ақпарат аз болады. Бұл тәсіл ақпараттың семантикалық жағын ескермесе де, коммуникация мен компьютерлік технологияда өте пайдалы екендігін дәлелдеді және ақпаратты өлшеу және хабарламаларды оңтайлы кодтау үшін негіз болды. Сонымен қатар, ақпараттың жаңалығы, хабарламалардың күтпегендігі сияқты маңызды қасиетін суреттеу ыңғайлы болып көрінеді.
Осы түсінікпен ақпарат жойылған белгісіздік немесе ықтимал баламалар жиынтығынан таңдау нәтижесі болып табылады.
Екінші тұжырымдама ақпаратты заттың қасиеті ретінде қарастырады. Оның пайда болуы кибернетиканың дамуымен байланысты және ақпарат адам немесе құрылғылар қабылдайтын кез-келген хабарламалар бар деген пікірге негізделген. Ақпараттың бұл тұжырымдамасын академик В.М. Глушков. Ол «ақпарат тек хаттармен немесе адамның сөйлеуімен жазылған кітаптардың парақтарында ғана емес, сонымен қатар күн сәулесімен, тау қырларының қатпарлары, сарқыраманың дыбысы, шөптің шуы естіледі» деп жазды.
Яғни, ақпарат заттың қасиеті ретінде оның табиғаты мен құрылымы, реттілігі мен әртүрлілігі туралы түсінік қалыптастырады. Ол материядан тыс өмір сүре алмайды, яғни ол бұрыннан бар және мәңгі өмір сүреді, жинақталады, сақталады және өңделеді.
Үшінші тұжырымдама логикалық-семантикалық тәсілге негізделеді, онда ақпарат білім ретінде түсіндіріледі, кез-келген білім ғана емес, оның бағыты, белсенді әрекеті, басқару және өзін-өзі басқару үшін қолданылатын бөлігі.
Басқаша айтқанда, ақпарат - бұл білімнің белсенді, пайдалы бөлігі. Бұл тұжырымдаманың өкілі В.Г. Афанасьев логикалық-семантикалық тәсілді дамыта отырып, әлеуметтік ақпаратты анықтайды: «Қоғамдағы айналым, әлеуметтік процестерді басқаруда қолданылатын ақпарат - бұл әлеуметтік ақпарат. Ол заттың қозғалысының әлеуметтік формасы туралы білімді, хабарламаларды, ақпараттарды ұсынады. және қоғам оны қолданатын барлық басқа нысандар туралы ... »
Әлеуметтік ақпарат - бұл көп деңгейлі білім. Ол жалпы қоғамдық процестерді сипаттайды - экономикалық, саяси, әлеуметтік, демографиялық, мәдени және рухани және т. Б .; қоғамның әртүрлі жасушаларында - кәсіпорындарда, кооперативтерде, отбасыларда және т.б. жүретін нақты процестер; сонымен қатар әртүрлі әлеуметтік топтардың - жұмысшы табының, жастардың, зейнеткерлердің, әйелдердің және т.б. мүдделері мен ұмтылыстары. Жалпы алғанда, әлеуметтік ақпарат дегеніміз материя қозғалысының әлеуметтік формасы туралы және оның барлық басқа формалары туралы білім, хабарламалар, ақпараттар. оларды қоғам өмірінің орбитасына қатысатын қоғам пайдаланады. Яғни, ақпарат дегеніміз естілетін немесе көрінетін сөздің көмегімен қабылданатын, адамдар өз қызметінде қолдана алатын логикалық ойлаудың мазмұны.Қарастырылған тәсілдер белгілі бір дәрежеде бір-бірін толықтырады, ақпарат тұжырымдамасының мәнінің әртүрлі жақтарын жарықтандырады және сол арқылы оның негізгі қасиеттерін жүйелеуге ықпал етеді. Осы тәсілдерді қорытындылай келе, ақпаратқа келесі анықтама бере аламыз:Ақпарат сақтау, түрлендіру, беру және пайдалану объектісі болып табылатын қоршаған әлем туралы белгісіздікті жоятын ақпарат. Ақпарат - бұл сигналдарда, хабарламаларда, жаңалықтарда, хабарламаларда және т.б.
1.1. Ақпараттық түсініктер
Ақпараттың көптеген анықтамаларының болуы осы тұжырымдаманың мәнін түсіндірудің күрделілігіне, ерекшелігіне және алуан түрлілігіне байланысты. Ақпараттың ең көп таралған 3 тұжырымдамасы бар, олардың әрқайсысы өз мәнін түсіндіреді.
Алғашқы тұжырымдама (К.Шеннон тұжырымдамасы) сандық-ақпараттық көзқарасты көрсетіп, ақпаратты оқиғаның белгісіздігінің (энтропиясының) өлшемі ретінде анықтайды. Белгілі бір жағдайда ақпараттың мөлшері оны алу ықтималдығына байланысты: хабарлама неғұрлым ықтимал болса, онда ақпарат аз болады. Бұл тәсіл ақпараттың семантикалық жағын ескермесе де, коммуникация мен компьютерлік технологияда өте пайдалы екендігін дәлелдеді және ақпаратты өлшеу және хабарламаларды оңтайлы кодтау үшін негіз болды. Сонымен қатар, ақпараттың жаңалығы, хабарламалардың күтпегендігі сияқты маңызды қасиетін суреттеу ыңғайлы болып көрінеді.
Осы түсінікпен ақпарат жойылған белгісіздік немесе ықтимал баламалар жиынтығынан таңдау нәтижесі болып табылады.
Екінші тұжырымдама ақпаратты заттың қасиеті ретінде қарастырады. Оның пайда болуы кибернетиканың дамуымен байланысты және ақпарат адам немесе құрылғылар қабылдайтын кез-келген хабарламалар бар деген пікірге негізделген. Ақпараттың бұл тұжырымдамасын академик В.М. Глушков. Ол «ақпарат тек хаттармен немесе адамның сөйлеуімен жазылған кітаптардың парақтарында ғана емес, сонымен қатар күн сәулесімен, тау қырларының қатпарлары, сарқыраманың дыбысы, шөптің шуы естіледі» деп жазды.
Яғни, ақпарат заттың қасиеті ретінде оның табиғаты мен құрылымы, реттілігі мен әртүрлілігі туралы түсінік қалыптастырады. Ол материядан тыс өмір сүре алмайды, яғни ол бұрыннан бар және мәңгі өмір сүреді, жинақталады, сақталады және өңделеді.
Үшінші тұжырымдама логикалық-семантикалық тәсілге негізделеді, онда ақпарат білім ретінде түсіндіріледі, кез-келген білім ғана емес, оның бағыты, белсенді әрекеті, басқару және өзін-өзі басқару үшін қолданылатын бөлігі.
Басқаша айтқанда, ақпарат - бұл білімнің белсенді, пайдалы бөлігі. Бұл тұжырымдаманың өкілі В.Г. Афанасьев логикалық-семантикалық тәсілді дамыта отырып, әлеуметтік ақпаратты анықтайды: «Қоғамдағы айналым, әлеуметтік процестерді басқаруда қолданылатын ақпарат - бұл әлеуметтік ақпарат. Ол заттың қозғалысының әлеуметтік формасы туралы білімді, хабарламаларды, ақпараттарды ұсынады. және қоғам оны қолданатын барлық басқа нысандар туралы ... »
Әлеуметтік ақпарат - бұл көп деңгейлі білім. Ол жалпы қоғамдық процестерді сипаттайды - экономикалық, саяси, әлеуметтік, демографиялық, мәдени және рухани және т. Б .; қоғамның әртүрлі жасушаларында - кәсіпорындарда, кооперативтерде, отбасыларда және т.б. жүретін нақты процестер; сонымен қатар әртүрлі әлеуметтік топтардың - жұмысшы табының, жастардың, зейнеткерлердің, әйелдердің және т.б. мүдделері мен ұмтылыстары. Жалпы алғанда, әлеуметтік ақпарат дегеніміз материя қозғалысының әлеуметтік формасы туралы және оның барлық басқа формалары туралы білім, хабарламалар, ақпараттар. оларды қоғам өмірінің орбитасына қатысатын қоғам пайдаланады. Яғни, ақпарат дегеніміз естілетін немесе көрінетін сөздің көмегімен қабылданатын, адамдар өз қызметінде қолдана алатын логикалық ойлаудың мазмұны.Қарастырылған тәсілдер белгілі бір дәрежеде бір-бірін толықтырады, ақпарат тұжырымдамасының мәнінің әртүрлі жақтарын жарықтандырады және сол арқылы оның негізгі қасиеттерін жүйелеуге ықпал етеді. Осы тәсілдерді қорытындылай келе, ақпаратқа келесі анықтама бере аламыз:Ақпарат сақтау, түрлендіру, беру және пайдалану объектісі болып табылатын қоршаған әлем туралы белгісіздікті жоятын ақпарат. Ақпарат - бұл сигналдарда, хабарламаларда, жаңалықтарда, хабарламаларда және т.б.