Алдымен жәндіктердің көбеюіне егжей-тегжейлі тоқтау керек.
Жәндіктердің басым көпшілігіне гамогенез тән — ұрықтандырумен жыныстық көбею тәсілі. Сонымен қатар, жәндіктердің жекелеген топтарында басқа да тәсілдер бар. Партеногенез-ұрықтандырусыз жыныстық көбею (қыздық), бұл кезде ұрғашылары ұрғашылардың қатысуынсыз жұмыртқа салып немесе дернәсілдерді жинап, ұрпағын береді. Таяқшалардың, қалқаншалардың, қоңыздар және т.б. кейбір түрлеріне тән облигациялық партеногенезді; жекелеген аналықтарда немесе олардың ұрпақтарының бөліктерінде болатын факультативтік; өмірлік цикл ұрпақтарындағы гамогенезмен кезектесетін циклдық (тли) бөліп шығарады. Партеногенез арқылы тек аналықтар ғана дами алады (телитокия — облигатты түрде және көптеген буындарда тлей), тек еркектер (арренотокия — факультативтік түрде көптеген ос, аралар, құмырсқалар) және екі жыныстар (амфитокия — тлейдің бір буынында). Полиэмбриония-жұмыртқадағы бір ғана емес, көптеген ұрықтардың даму құбылысы, нәтижесінде личинкалардың тобы шығады, кейбір паразиттік қанаттар (шабандоздар) кездеседі. Педогенез-личиналы көбею, онда "аналық" личинканың денесінде жұмыртқалар және партеногенез арқылы — сыртқа шығатын "еншілес" личинкалар пайда болады. Кейбір масалар табылған-галлиц. Аналықтар жұмыртқаны қоймайтын, ал дернәсілдерді тудыратын тірі туу, жәндіктердің әртүрлі топтарында кездеседі. Көптеген желім партеногенезбен қатар жүреді және жұмыртқаның өте жылдам дамуымен байланысты. Кейбір шыбын-қан тамырлары аналық ағзада ұзақ дамиды және ұзақ уақыт бойы сіңеді.
Жәндіктер екі негізгі даму түрі бар, оларға сәйкес оларды екі ірі бөлімге бөледі. Толық емес өзгермелі жәндіктердің дамуы үш фазаға өтеді: жұмыртқа — личинка — имаго (ересек жәндіктер), күрт өзгерістермен бірге болмайды. Құрттар ересек жәндіктерге ұқсайды және даму аяқталғаннан кейін және соңғы түйреуден кейін бірден оларға айналады.
Тағы бір түрі – жәндіктерді толық айналдыру арқылы дамыту, ол төрт кезеңде өтеді: жұмыртқа—личинка — қуыршақ — имаго. Құрттар имагодан күрт ерекшеленеді, сондықтан жәндіктердің осы даму кезеңі аяқталғаннан кейін олар дененің ұйымдастырылуын личинокадан имагинальға дейін түрлендіретін қуыршақтың тыныштық кезеңіне айналады.
Алдымен жәндіктердің көбеюіне егжей-тегжейлі тоқтау керек.
Жәндіктердің басым көпшілігіне гамогенез тән — ұрықтандырумен жыныстық көбею тәсілі. Сонымен қатар, жәндіктердің жекелеген топтарында басқа да тәсілдер бар. Партеногенез-ұрықтандырусыз жыныстық көбею (қыздық), бұл кезде ұрғашылары ұрғашылардың қатысуынсыз жұмыртқа салып немесе дернәсілдерді жинап, ұрпағын береді. Таяқшалардың, қалқаншалардың, қоңыздар және т.б. кейбір түрлеріне тән облигациялық партеногенезді; жекелеген аналықтарда немесе олардың ұрпақтарының бөліктерінде болатын факультативтік; өмірлік цикл ұрпақтарындағы гамогенезмен кезектесетін циклдық (тли) бөліп шығарады. Партеногенез арқылы тек аналықтар ғана дами алады (телитокия — облигатты түрде және көптеген буындарда тлей), тек еркектер (арренотокия — факультативтік түрде көптеген ос, аралар, құмырсқалар) және екі жыныстар (амфитокия — тлейдің бір буынында). Полиэмбриония-жұмыртқадағы бір ғана емес, көптеген ұрықтардың даму құбылысы, нәтижесінде личинкалардың тобы шығады, кейбір паразиттік қанаттар (шабандоздар) кездеседі. Педогенез-личиналы көбею, онда "аналық" личинканың денесінде жұмыртқалар және партеногенез арқылы — сыртқа шығатын "еншілес" личинкалар пайда болады. Кейбір масалар табылған-галлиц. Аналықтар жұмыртқаны қоймайтын, ал дернәсілдерді тудыратын тірі туу, жәндіктердің әртүрлі топтарында кездеседі. Көптеген желім партеногенезбен қатар жүреді және жұмыртқаның өте жылдам дамуымен байланысты. Кейбір шыбын-қан тамырлары аналық ағзада ұзақ дамиды және ұзақ уақыт бойы сіңеді.
Жәндіктер екі негізгі даму түрі бар, оларға сәйкес оларды екі ірі бөлімге бөледі. Толық емес өзгермелі жәндіктердің дамуы үш фазаға өтеді: жұмыртқа — личинка — имаго (ересек жәндіктер), күрт өзгерістермен бірге болмайды. Құрттар ересек жәндіктерге ұқсайды және даму аяқталғаннан кейін және соңғы түйреуден кейін бірден оларға айналады.
Тағы бір түрі – жәндіктерді толық айналдыру арқылы дамыту, ол төрт кезеңде өтеді: жұмыртқа—личинка — қуыршақ — имаго. Құрттар имагодан күрт ерекшеленеді, сондықтан жәндіктердің осы даму кезеңі аяқталғаннан кейін олар дененің ұйымдастырылуын личинокадан имагинальға дейін түрлендіретін қуыршақтың тыныштық кезеңіне айналады.
Объяснение: