Он бесінші ғасырда өмір сүрген жырау Қазтуған бабамыздың «Қонысымен қоштасуы» деп аталған жырын оқығанда-ақ сол бір ел басына күн туған алмағайып заманның елесі көз алдыңызға келгендей болады.
Адыра қалған көк Жайық,
Аңырап қалған қонысым!
Қонысымнан ауған соң,
Кетпегей еді ырысым.
Таудағы тарлан бөрі едім,
Тарылған сынды тынысым.
Кейінгі өскен жас бала,
Ақ балтырын түрініп,
Басарына ерініп,
Көкірегі күйініп,
Тек тірлікке сүйініп,
Ықтиярсыз жүгіріп,
Аузы түкті кәпірдің
Етпегей еді жұмысын!
Бұл қоныстан кетпесең,
Мұны талақ етпесең,
Екеу-екеу сөйлесіп,
Біздің кейінгі өскен жас бала
Аузы түкті кәпірдің
Соқпаса екен пайдасын!- деп күйініп, көкірегін қарс айырып, запыран жырын төгіпті-ау ұлы жырау! Бұл жырдың шыққанына арада аттай алты ғасыр өтіпті. Біз шүкіраман - өзімізше еркін елміз. Алайда Қазтуған атамыздың: «Біздің кейінгі өскен жас бала, аузы түкті кәпірдің соқпаса екен пайдасын!» деп аса қауіп қылып, сақтандыра айтқан өсиетінің өміріміздің көп тұсында орын алып жатқанын сезіп-білген сайын қабырғаң қайысады. Бұған мысал іздесеңіз алысқа көз салудың қажеті шамалы, біздің Орал қаласы әбден жарап қалады.
Он бесінші ғасырда өмір сүрген жырау Қазтуған бабамыздың «Қонысымен қоштасуы» деп аталған жырын оқығанда-ақ сол бір ел басына күн туған алмағайып заманның елесі көз алдыңызға келгендей болады.
Адыра қалған көк Жайық,
Аңырап қалған қонысым!
Қонысымнан ауған соң,
Кетпегей еді ырысым.
Таудағы тарлан бөрі едім,
Тарылған сынды тынысым.
Кейінгі өскен жас бала,
Ақ балтырын түрініп,
Басарына ерініп,
Көкірегі күйініп,
Тек тірлікке сүйініп,
Ықтиярсыз жүгіріп,
Аузы түкті кәпірдің
Етпегей еді жұмысын!
Бұл қоныстан кетпесең,
Мұны талақ етпесең,
Екеу-екеу сөйлесіп,
Біздің кейінгі өскен жас бала
Аузы түкті кәпірдің
Соқпаса екен пайдасын!- деп күйініп, көкірегін қарс айырып, запыран жырын төгіпті-ау ұлы жырау! Бұл жырдың шыққанына арада аттай алты ғасыр өтіпті. Біз шүкіраман - өзімізше еркін елміз. Алайда Қазтуған атамыздың: «Біздің кейінгі өскен жас бала, аузы түкті кәпірдің соқпаса екен пайдасын!» деп аса қауіп қылып, сақтандыра айтқан өсиетінің өміріміздің көп тұсында орын алып жатқанын сезіп-білген сайын қабырғаң қайысады. Бұған мысал іздесеңіз алысқа көз салудың қажеті шамалы, біздің Орал қаласы әбден жарап қалады.
Патша заманғы салынған көне ескерткіштерін мақтан қылған, Жайық жағасындағы қаланың бет-бейнесі әлі күнге шейін қазақы қалыпқа келмей отырғаны жасырын емес. Сәулет өнері ақсап тұр. Салынып жатқан үйлер мен қаптаған сауда орталықтары да ескінің ізін қайталаудан қашпаған. Көбінің фасады сол патша заманғы ғимараттардың көшірмесі дерсің. Не арыстанның, не жартылай жалаңаш еркектің, нағыз болмаса жұмыр бағаналы күйі еш өзгеріссіз ой-санаға бұрынғыны еске түсіре береді. Бірақ біздің бұрынғыны емес, жаттың бұрынғысын. Мәселе осында. Азат елміз. Көшедегі үйлеріміздің де түр-тұрпаты соған сәйкес болса, қане?!. Оның үстіне маңдайша біткен орыс пен ағылшын тілінде. Мемлекттік тілге шүйірілген мұрын сол күйі көкке қарап тұр. Аңдағанға, осының бәрі Қазтуған бабам айтқан жаттың шаруасын соғу, өзгенің жұмысына жегілу емей немене?
Афанасий Никитин – тверской купец средней руки, стал первым европейцем, изучившим и описавшим средневековую Индию за четверть века до прихода туда португальских колонизаторов. Его записки «Хождение за три моря» стали ценнейшим литературно-историческим памятником, в котором многосторонность наблюдений сочетается с веротерпимостью и преданностью к родной земле.
Когда начинается биография Афанасия Никитина, неизвестно. Фактом является то, что он – сын крестьянина Никиты, а это означает, что Никитин его отчество, а не фамилия. Каким образом он стал купцом тоже неведомо. Сейчас мы знаем только то, что русский путешественник Афанасий Никитин к середине 1460 годов уже был достаточно состоятельным человеком, торгующим мехами с заграницей. К этому времени он стал уже бывалым купцом, успевшим побывать в Византии, Молдавии, Литве и Крыму. И везде ему сопутствовала удача.
Судя по всему, грамотный купец всегда заручался соответствующими документами (грамотами) от тверского князя. Большая география торговых поездок путешественника Афанасия Никитина косвенно указывает на то, что он знал ряд тюркских языков и фарси. Кроме того, не следует упускать из виду, что Тверское княжество тогда входило в состав большого и мощного татарского государства Золотая Орда, что позволяло русским купцам беспрепятственно торговать со многими мусульманскими странами. Самое известное путешествие в биографии Афанасия Никитина также начиналось вполне гладко.
Точную дату начала выхода купеческого каравана сейчас установить невозможно. Некоторые историки датируют его 1466 годом, другие сдвигают на 1468. Опуская точные даты и опираясь на конкретные факты, можно утверждать следующее. Поездка, давшая миру открытия Афанасия Никитина, началась весной. Тогда группа русских купцов снарядила караван судов для торговой поездки на Нижнюю Волгу и Северный Кавказ. Караван имел два судна, груженые, в том числе, и «мягкой рухлядью», т.е. мехами, хорошо ценившимися в тех краях.
Великий князь Тверской Михаил Борисович дал Никитину грамоту, разрешавшую ему начать широкую торговлю на юге Золотой Орды возле Астрахани. Для большей безопасности караван планировалось присоединить к русскому посольству Василия Папина, однако оно ушло раньше. Тогда караван дождался татарского посольства Ширвана Хасан-бека, вместе с которым и отправился на Нижнюю Волгу.
Он бесінші ғасырда өмір сүрген жырау Қазтуған бабамыздың «Қонысымен қоштасуы» деп аталған жырын оқығанда-ақ сол бір ел басына күн туған алмағайып заманның елесі көз алдыңызға келгендей болады.
Адыра қалған көк Жайық,
Аңырап қалған қонысым!
Қонысымнан ауған соң,
Кетпегей еді ырысым.
Таудағы тарлан бөрі едім,
Тарылған сынды тынысым.
Кейінгі өскен жас бала,
Ақ балтырын түрініп,
Басарына ерініп,
Көкірегі күйініп,
Тек тірлікке сүйініп,
Ықтиярсыз жүгіріп,
Аузы түкті кәпірдің
Етпегей еді жұмысын!
Бұл қоныстан кетпесең,
Мұны талақ етпесең,
Екеу-екеу сөйлесіп,
Біздің кейінгі өскен жас бала
Аузы түкті кәпірдің
Соқпаса екен пайдасын!- деп күйініп, көкірегін қарс айырып, запыран жырын төгіпті-ау ұлы жырау! Бұл жырдың шыққанына арада аттай алты ғасыр өтіпті. Біз шүкіраман - өзімізше еркін елміз. Алайда Қазтуған атамыздың: «Біздің кейінгі өскен жас бала, аузы түкті кәпірдің соқпаса екен пайдасын!» деп аса қауіп қылып, сақтандыра айтқан өсиетінің өміріміздің көп тұсында орын алып жатқанын сезіп-білген сайын қабырғаң қайысады. Бұған мысал іздесеңіз алысқа көз салудың қажеті шамалы, біздің Орал қаласы әбден жарап қалады.
Он бесінші ғасырда өмір сүрген жырау Қазтуған бабамыздың «Қонысымен қоштасуы» деп аталған жырын оқығанда-ақ сол бір ел басына күн туған алмағайып заманның елесі көз алдыңызға келгендей болады.
Адыра қалған көк Жайық,
Аңырап қалған қонысым!
Қонысымнан ауған соң,
Кетпегей еді ырысым.
Таудағы тарлан бөрі едім,
Тарылған сынды тынысым.
Кейінгі өскен жас бала,
Ақ балтырын түрініп,
Басарына ерініп,
Көкірегі күйініп,
Тек тірлікке сүйініп,
Ықтиярсыз жүгіріп,
Аузы түкті кәпірдің
Етпегей еді жұмысын!
Бұл қоныстан кетпесең,
Мұны талақ етпесең,
Екеу-екеу сөйлесіп,
Біздің кейінгі өскен жас бала
Аузы түкті кәпірдің
Соқпаса екен пайдасын!- деп күйініп, көкірегін қарс айырып, запыран жырын төгіпті-ау ұлы жырау! Бұл жырдың шыққанына арада аттай алты ғасыр өтіпті. Біз шүкіраман - өзімізше еркін елміз. Алайда Қазтуған атамыздың: «Біздің кейінгі өскен жас бала, аузы түкті кәпірдің соқпаса екен пайдасын!» деп аса қауіп қылып, сақтандыра айтқан өсиетінің өміріміздің көп тұсында орын алып жатқанын сезіп-білген сайын қабырғаң қайысады. Бұған мысал іздесеңіз алысқа көз салудың қажеті шамалы, біздің Орал қаласы әбден жарап қалады.
Патша заманғы салынған көне ескерткіштерін мақтан қылған, Жайық жағасындағы қаланың бет-бейнесі әлі күнге шейін қазақы қалыпқа келмей отырғаны жасырын емес. Сәулет өнері ақсап тұр. Салынып жатқан үйлер мен қаптаған сауда орталықтары да ескінің ізін қайталаудан қашпаған. Көбінің фасады сол патша заманғы ғимараттардың көшірмесі дерсің. Не арыстанның, не жартылай жалаңаш еркектің, нағыз болмаса жұмыр бағаналы күйі еш өзгеріссіз ой-санаға бұрынғыны еске түсіре береді. Бірақ біздің бұрынғыны емес, жаттың бұрынғысын. Мәселе осында. Азат елміз. Көшедегі үйлеріміздің де түр-тұрпаты соған сәйкес болса, қане?!. Оның үстіне маңдайша біткен орыс пен ағылшын тілінде. Мемлекттік тілге шүйірілген мұрын сол күйі көкке қарап тұр. Аңдағанға, осының бәрі Қазтуған бабам айтқан жаттың шаруасын соғу, өзгенің жұмысына жегілу емей немене?
.
Афанасий Никитин – тверской купец средней руки, стал первым европейцем, изучившим и описавшим средневековую Индию за четверть века до прихода туда португальских колонизаторов. Его записки «Хождение за три моря» стали ценнейшим литературно-историческим памятником, в котором многосторонность наблюдений сочетается с веротерпимостью и преданностью к родной земле.
Когда начинается биография Афанасия Никитина, неизвестно. Фактом является то, что он – сын крестьянина Никиты, а это означает, что Никитин его отчество, а не фамилия. Каким образом он стал купцом тоже неведомо. Сейчас мы знаем только то, что русский путешественник Афанасий Никитин к середине 1460 годов уже был достаточно состоятельным человеком, торгующим мехами с заграницей. К этому времени он стал уже бывалым купцом, успевшим побывать в Византии, Молдавии, Литве и Крыму. И везде ему сопутствовала удача.
Судя по всему, грамотный купец всегда заручался соответствующими документами (грамотами) от тверского князя. Большая география торговых поездок путешественника Афанасия Никитина косвенно указывает на то, что он знал ряд тюркских языков и фарси. Кроме того, не следует упускать из виду, что Тверское княжество тогда входило в состав большого и мощного татарского государства Золотая Орда, что позволяло русским купцам беспрепятственно торговать со многими мусульманскими странами. Самое известное путешествие в биографии Афанасия Никитина также начиналось вполне гладко.
Точную дату начала выхода купеческого каравана сейчас установить невозможно. Некоторые историки датируют его 1466 годом, другие сдвигают на 1468. Опуская точные даты и опираясь на конкретные факты, можно утверждать следующее. Поездка, давшая миру открытия Афанасия Никитина, началась весной. Тогда группа русских купцов снарядила караван судов для торговой поездки на Нижнюю Волгу и Северный Кавказ. Караван имел два судна, груженые, в том числе, и «мягкой рухлядью», т.е. мехами, хорошо ценившимися в тех краях.
Великий князь Тверской Михаил Борисович дал Никитину грамоту, разрешавшую ему начать широкую торговлю на юге Золотой Орды возле Астрахани. Для большей безопасности караван планировалось присоединить к русскому посольству Василия Папина, однако оно ушло раньше. Тогда караван дождался татарского посольства Ширвана Хасан-бека, вместе с которым и отправился на Нижнюю Волгу.