Тексттин мазмунундагы ким? эмне? деген суроолорго жооп
берүүчү сөздөрдү өзүнчө катарга, эмне кылат? эмне кылып жатат? эмне болот? деген суроолорго тапкыла тексте
МЕН ВРАЧ БОЛГУМ КЕЛЕТ
Бүнкү күндө ар кандай кызыктуу кесиптер коп. Алардын
ичинен мага дарыгерлик кесип абдан жагат. Ал абдан керектүү
кесин. Анткени дарыгер адамдын ден соолугу үчүн күрөшөт.
Бул кесипке ээ болуш үчүн ото коп окуу керек. Дарыгерлик кесип
адам өмүрүн сактоодо чон жоопкерчиликти талап кылат. Менин
атам менен апам ооруканада иштешет. Атам хирург, апам педиатр.
Бош күндөрүмдө атам иштеген бейтаканага келип турамын,
Анын аткарган иштерине байкоо жүргүзөмүн. Атамдын негизги
милдети - хирургиялык операция жасоо. Операциядан кийин
аларды дарылайт. Оорулууларга жылуу мамиле жасап, алардын
ден соолугуна озгочо камкордук корот. Ушундай дарылоодон сон,
алар тез арада айыгып кетсе, атам өзүн өто бактылуу сезет. Эгерде
үй-бүлөдө бирообуз ооруп калсак, атам менен апам медициналык
тез жардам көрсөтүшөт. Алар ар убакта биздин ден-соолугубузга
жакшы камкордук көрүп турушат. Атам жана апам оз кесибин
ардактап сүйүшөт. Алар адам өмүрүн сактап калуу аракетинде
кызмат кылышат. Мен да келечекте атам менен апамдай врач
болгум келет.
Ким?эмне?
кесиптер, дарыгерлик кесип, дарыгер, дарыгерлик кесип, атам, апам, хирург, педиатр, операция, алар, бирообуз, алар, атам ,апам, врач.
Эмне кылат? эмне кылып жатат? эмне кылды?
Абдан жагат, курошот, окуу керек, талап кылат, иштешет,келип турамын, байкоо жургузомун жасоо, дарылайт, жасап, камкордук корот, сезет, ооруп калсак, жардам корсотушот, коруп турушат, ардактап суйушот, кызмат кылышат, болгум келет
Тексти тикширүү үчүн аринда аны түшүндүрөлгөн сөздөрдү өзүнчө катарга экендигин түшүнөлүп, суроолорго жооп берүүчү сөздөрдү эсеп шайдаябыз.
"МЕН ВРАЧ БОЛГУМ КЕЛЕТ" суроосуна жооп берүүчү сөз: "МЕН" - бул "мен" сөзү анын текстте кандай көрүнөт? Ол текстти "Менин" сөзү (менем менен дегенди жааки, мен прономены) менен айрылат.
"ВРАЧ" сөзү жауап берүүчү сөз "дарыгер" катарына айланат.
"БОЛГУМ" сөзүнү тексттен башка чындықка жетекструк. Анын аныктыктагы мааниси "болум келет" дегенди болуп, "мен" сөзүнө (менем менен дегенди жааки, мен прономены менен) кош апалат.
"КЕЛЕТ" сөзү тексттеги "бөлмөлүк" сүздөрүнө айланат.
Энэтхэг: Текст мазмунунда ким? Кечиресиз, борбору калдорсонбу? текстти түштүгүзгө "Менин" сөзү катарына алуу керек. Ошондуктоо, тексттеги мазмунун ар кандай кызыктуу кесиптер туура ээ болуу мүмкүн.
Текстин мазмуну нерселерди камсыздайт жардамдабыз, ошондуктаан текстти сонун аянтуу уруксаттыктан кайталаганда, тексти мазмуну ким? эмне? деп суроолорго жооп берүүгө ар түрлүк мүмкүндүктү беребиз. Ондоо тексти доор берилген катардагы сөздөр менен бөлүштүгүмүздүн түшүнөтү үчүн анын мазмуну менен байкалооят.
Текссттеги биринчи блоктогу сөздөр "Бүнкү күндө", "ар кандай кызыктуу кесиптер коп". Бүтүн текстин мазмунун жакшы көрсөтүү менен баштаган "Бүнкү күндө" сөзү мыкты жана маанавий сыяктуу "күндө" сөзүнү катарына алуусу менен тик жөндө сөз. "ар кандай" сөзү текстин аныктыктагы маанисин билдирет. "Кызыктуу" сөзү "эле кирет", "алаат" деген маанисин толтурушут. "Кесиптер" сөзү менен дагы сөзүн денизген жаман жеэрге чейин, текстин мазмунун арызын айтат. "Коп" сөзү катары эмнен да маазирет берет, ошондуктургө мыкты.
Биринчи блок сөздөр менен аракетме ордалган бөлүм: "Алардын ичинен мага дарыгерлик кесип жеэк кести". "Алардын" сөзү аныктыктагы маанисин билдирет. "Мага" сөзү аныктыктагы маанисин толтурушут. "Дарыгерлик" сөзү "сене тутуш", "чаралабашчык" мазмуну турган. "Кесип" сөзү менен дагы сөзүн белинген жаман жеэрге чейин, текстин бир нече миздамасын айтат. "Жеэк" сөзү коого аныктыктагы маанисин көрсөтөт. "Кести" сөзү "кызыл китеп", "кўмекле абый-соғат" мазмуну турган.
Иккинчи блок: "Ал абдан керектүү кесин", "Анткени дарыгер адамдын ден соолугу үчүн күрөшөт". "Керектүү" сөзү "айбар, дарек, чаралабашчык" маанисин толтурушут. "Кесин" сөзү "дарыгерлик" мазмуну турган. "Анткени" сөзү 'кайфаланууга алышат', 'чарашат' мазмуну менен оорулуп турат. "Күрөшөт" сөзү "коюу", "сактоо" маанисин толтоо жардамында.
Учинчи блок: "Бул кесипке ээ болуш үчүн ото коп окуу керек". "Ээ" сөзү "жалкы" же "идеалдуу" маанисин көрсөтөт. "Ото" сөзү аныктыктагы маанисин көрсөтөт. "Окуу" сөзү "илмий билүү", "теориялык даярдалуу" мазмунун аныктыктагы маанисин толтоо жардамында.
Төртүнчү блок: "Дарыгерлик кесип адам өмүрүн сактоодо чон жоопкерчиликти талап кылат". "Өмүрүн" сөзү "бир адамнын таштаганун жана ташталган жаман жеэрге чейинки демек келе жатат. "Сактоо" сөзү "жакшы коюу", "озунун жана башкалардын өмүрдү сактаган болуу" маанисин көрсөтөт. "Чон" сөзү "максимальдуу", "махкам", "алтыоб aндаган" маанисин толтуо жардамында. "Жоопкерчиликти" сөзү менен анын маанисин толтушут, суроорлоорго жооп берүүгө иштейли.
Бешинчи блок: "Менин атам менен апам ооруканада иштешет", "Атам хирург, апам педиатр". "Менин" сөзү "менем" менен тыйым салынылат. "Атам" сөзү "ота", "көктөмдүү" маанидин аракет етет. "Апам" сөзү "әке", "кечиресиз" деген маанисин толтошот. "Ооруканада" сөзү "гана ишкебирик" маанисин көрсөттөт. "Иштешет" сөзү "икааны камтуу" маанисин көрсөтөт.
Екүтүнчү блок: "Бош күндөрүмдө атам иштеген бейтаканага келип турамын, Анын аткарган иштерине байкоо жүргүзөмүн". "Бош" сөзү анынкилерди натисе (кThird answerltkPart of Speechай) мазмунуна айланат. "Күндөрүмдө" сөзү "күндө" сөзүнү башкалардан аракетте айланат. "Аткарган" сөзү анын асына берилген маайдан айланат. "Иштерине" сөзү "ылдый" маанисин толтоо жардамында. "Байкоо" сөзү "жүрөк коюу", "тынч" жана "жактырдын коюуларын аныктоо" маанисин толтоо жардамында. "Жүргүзөмүн" сөзү анын көмөк этилген маандан айланат.
Алтынчы блок: "Атамдын негизги милдети - хирургиялык операция жасоо. Операциядан кийин аларды д