Гүлсарат" повести тууралуу 9 факты. Танабай ата узак жашаган эмес
1. "Биринчи мугалимдин" үзүндүлөрү алгач кыргыз окурмандарына тартууланган. Ал кездеги өтө популярдуу "Ала-Тоо" журналы "Бетме-бет" жана "Обон" повесттеринен кийин окурмандарынын арзуусуна да, сынына да кабылып жаткан жаш жазуучу Чыңгыз Айтматовдун жаңы повестин 1961-жылы "Элдик мугалим жөнүндө " деген ат менен басса, "Мугалимдер газетасы" ушул эле жылы "Биринчи мугалим жөнүндө " деген ат менен элге тартуулаган. Айтматов бул повестин Димитриева менен бирге орус тилине которуп, ал Москвадан чыккан "Новый мир" журналынын 1962-жылдагы санына "Первый учитель" деген ат менен жарыянлаган.
2. Жалгыз ысымдуу чыгарма. Жазуучунун көптөгөн чыгармаларынын экиден, айрымдарынын андан да көптөн аталыштары бар. "Обон" — "Жамийла"; "Делбирим" — "Кызыл жоолук жалжалым"; "Жомоктон кийин" — "Ак кеме", "Жаныбарым, Гүлсарым" — "Кош, Гүлсары" — "Гүлсарат", "Тоолор кулаганда" — "Түбөлүк колукту" — "Сардал кыз" ж.б. Ал эми "Биринчи мугалим" элге жалгыз гана аталыш менен тарады.
3. Жазуучуга Лениндик сыйлыкты алып келген чыгармалардын бири. "Повести гор и степей" деген китеби үчүн Айтматовго 1963-жылы 21-апрелде СССРдеги эң жогорку Лениндик сыйлык ыйгарылган. Ал китепке "Тополек мой в красной косынке", "Джамийла", "Верблюжий глаз" деген чыгармалары менен бирге ушул "Первый учитель" повести да кирген. Бул сыйлык ошол кезде өтө барктуу болуп, ал сыйлыкты алган чыгармалар токтоосуз СССР элдеринин жана дүйнөнүн көптөгөн тилдерине которулган.
Адамның қалаған нәрсеге қол жеткізе алмауының себебі көбінесе жағдайлар емес, сонымен қатар мүмкіндіктерімізден толықтай пайда көруге кедергі жасайтын ішкі сеніміміз.Адамның мүмкіндіктері іс жүзінде шектеусіз.Ия,сіз өзіңіз қалаған нәрсеге ие бола аласыз:денсаулық, бақыт,мансап және т.б
Біздің қабілеттеріміз қайда жасырулы? Әрқайсымыздың ішімізде деп ойлаймын.Бұл - біздің миымыз. Ғалымдар дәлелдегендей,тіпті ең танымал ойшылдар оны 25% ғана пайдаланады екен.Қалған 75% қолданылмайды.Миымыздың көп қорын қолдану мүмкіндігі бізге не береді? Сіз таңқаларсыз, бірақ бұл адамды құдіретті етеді.
Миымыз біздің ойлау процестерімізді басқарғандықтан,мұнда әртүрлі деструктивті ойлар мен теріс көзқарастар болады.Және бұл дегеніміз,біз ішінен өзіміз қалаған нәрсеге жету мүмкіндігінен айырылып, өзіміз қалаған адам болуға кедергі жасаймыз.Біздің миымызда: "Мен ешқашан істей алмаймын ...","мен жеткілікті түрде жақсы емеспін...» және тағы басқалар сияқты ойлар бар. Бірақ тәжірибе көрсеткендей адам осындай күмәндардан айрылса,өзіның биікке қалай көтерілгенін де байқамай қалады.Бұған мысал ретінде, Гиннестің рекордтар кітабындағы көптеген атақты адамдардың іс-әрекеті.Өткен ғасырда өмір кешкен Трояны ашқан ғалым Шлиман 22 тілді білген екен. Моцарт 5 жасында симфония жазса,тас керең Бетховен өлмес классикалық музыкалық шығармалар қалдырды.Олардың құпиясы қарапайым:олар өздерінің қабілеттеріне күмәнданбаған.
Және бұл адамның физикалық қабілеттеріне де қатысты.Көпшілігіміз ауыр машина көтеру үшін жеткілікті физикалық күш сезінбейміз.Бірақ дөңгелектің астына түсіп қалған балаларды құтқаруға тырысатын аналар ауыр автомобильдерді өз күштерімен көтерген жағдайлар бар.Олар күнделікті өмірде бұны ешқашан істей алмаған еді,бірақ стресстік жағдайында баламды құтқарам деген оймен олардың барлық шектеулі көзқарастары жойылып кеткен.Осындай мысалдар өмірде өте көп.
Қорытындылай келе,біздің санамыздағы шектеулерді өзге емес,өзіміз орнатамыз.Біз өзімізді жеткіліксіз талантты, табысты,күшті, бақытты деп санамаймыз.Осындай кедергілермен күресуге,оларды керісінше ауыстыруға және осылайша қажетсіз кедергілерді жоюға болады. Біз өзімізді өзіміз ғана жаратамыз және біздің болашағымыз тек өзімізге байланысты.
Гүлсарат" повести тууралуу 9 факты. Танабай ата узак жашаган эмес
1. "Биринчи мугалимдин" үзүндүлөрү алгач кыргыз окурмандарына тартууланган. Ал кездеги өтө популярдуу "Ала-Тоо" журналы "Бетме-бет" жана "Обон" повесттеринен кийин окурмандарынын арзуусуна да, сынына да кабылып жаткан жаш жазуучу Чыңгыз Айтматовдун жаңы повестин 1961-жылы "Элдик мугалим жөнүндө " деген ат менен басса, "Мугалимдер газетасы" ушул эле жылы "Биринчи мугалим жөнүндө " деген ат менен элге тартуулаган. Айтматов бул повестин Димитриева менен бирге орус тилине которуп, ал Москвадан чыккан "Новый мир" журналынын 1962-жылдагы санына "Первый учитель" деген ат менен жарыянлаган.
2. Жалгыз ысымдуу чыгарма. Жазуучунун көптөгөн чыгармаларынын экиден, айрымдарынын андан да көптөн аталыштары бар. "Обон" — "Жамийла"; "Делбирим" — "Кызыл жоолук жалжалым"; "Жомоктон кийин" — "Ак кеме", "Жаныбарым, Гүлсарым" — "Кош, Гүлсары" — "Гүлсарат", "Тоолор кулаганда" — "Түбөлүк колукту" — "Сардал кыз" ж.б. Ал эми "Биринчи мугалим" элге жалгыз гана аталыш менен тарады.
3. Жазуучуга Лениндик сыйлыкты алып келген чыгармалардын бири. "Повести гор и степей" деген китеби үчүн Айтматовго 1963-жылы 21-апрелде СССРдеги эң жогорку Лениндик сыйлык ыйгарылган. Ал китепке "Тополек мой в красной косынке", "Джамийла", "Верблюжий глаз" деген чыгармалары менен бирге ушул "Первый учитель" повести да кирген. Бул сыйлык ошол кезде өтө барктуу болуп, ал сыйлыкты алган чыгармалар токтоосуз СССР элдеринин жана дүйнөнүн көптөгөн тилдерине которулган.
Чингиз Айтматов в своем рабочем кабинете
© SPUTNIK / ВИКТОР ЧЕРНОВ
Чыңгыз Айтматовдун атын дүйнөгө тааныткан жана ага Лениндик сыйлыкты алып берген чыгармаларынын катарында "Биринчи мугалим" повести да бар
4. Дүйшөндүн теректери жана Дүйшөндүн мектеби. Жазуучу "Биринчи мугалим"
Адамның немесе сенікі
Адамның қалаған нәрсеге қол жеткізе алмауының себебі көбінесе жағдайлар емес, сонымен қатар мүмкіндіктерімізден толықтай пайда көруге кедергі жасайтын ішкі сеніміміз.Адамның мүмкіндіктері іс жүзінде шектеусіз.Ия,сіз өзіңіз қалаған нәрсеге ие бола аласыз:денсаулық, бақыт,мансап және т.б
Біздің қабілеттеріміз қайда жасырулы? Әрқайсымыздың ішімізде деп ойлаймын.Бұл - біздің миымыз. Ғалымдар дәлелдегендей,тіпті ең танымал ойшылдар оны 25% ғана пайдаланады екен.Қалған 75% қолданылмайды.Миымыздың көп қорын қолдану мүмкіндігі бізге не береді? Сіз таңқаларсыз, бірақ бұл адамды құдіретті етеді.
Миымыз біздің ойлау процестерімізді басқарғандықтан,мұнда әртүрлі деструктивті ойлар мен теріс көзқарастар болады.Және бұл дегеніміз,біз ішінен өзіміз қалаған нәрсеге жету мүмкіндігінен айырылып, өзіміз қалаған адам болуға кедергі жасаймыз.Біздің миымызда: "Мен ешқашан істей алмаймын ...","мен жеткілікті түрде жақсы емеспін...» және тағы басқалар сияқты ойлар бар. Бірақ тәжірибе көрсеткендей адам осындай күмәндардан айрылса,өзіның биікке қалай көтерілгенін де байқамай қалады.Бұған мысал ретінде, Гиннестің рекордтар кітабындағы көптеген атақты адамдардың іс-әрекеті.Өткен ғасырда өмір кешкен Трояны ашқан ғалым Шлиман 22 тілді білген екен. Моцарт 5 жасында симфония жазса,тас керең Бетховен өлмес классикалық музыкалық шығармалар қалдырды.Олардың құпиясы қарапайым:олар өздерінің қабілеттеріне күмәнданбаған.
Және бұл адамның физикалық қабілеттеріне де қатысты.Көпшілігіміз ауыр машина көтеру үшін жеткілікті физикалық күш сезінбейміз.Бірақ дөңгелектің астына түсіп қалған балаларды құтқаруға тырысатын аналар ауыр автомобильдерді өз күштерімен көтерген жағдайлар бар.Олар күнделікті өмірде бұны ешқашан істей алмаған еді,бірақ стресстік жағдайында баламды құтқарам деген оймен олардың барлық шектеулі көзқарастары жойылып кеткен.Осындай мысалдар өмірде өте көп.
Қорытындылай келе,біздің санамыздағы шектеулерді өзге емес,өзіміз орнатамыз.Біз өзімізді жеткіліксіз талантты, табысты,күшті, бақытты деп санамаймыз.Осындай кедергілермен күресуге,оларды керісінше ауыстыруға және осылайша қажетсіз кедергілерді жоюға болады. Біз өзімізді өзіміз ғана жаратамыз және біздің болашағымыз тек өзімізге байланысты.