физика на казахском
1. Шамды ЭҚК 4,5 В-қа тең элементар батареясына қосқанда вольтметр шамды кернеу
4 В-ты, ал амперметр ток күшінің 0,25 А екендігін көрсеткен. Батареяның ішкі кедер-
гісі қандай?
А) 4 Ом
Ә) 1 Ом
Б) 3 Ом
В) 2 Ом
2. ЭҚК-і 12 В-қа тең және ішкі кедергісі 1 Ом ток көзіне кедергісі 5 Ом-ға тең кедергі қосылған. Тізбектегі ток күшін және ток көзінің қысқыштарындағы кернеуді табыңдар.
А) I=2A, U=10B
Ә) I=4A, U=20B
Б) I=1A, U=10B
В) I=2A, U=20B
3. Шамды ЭҚК-і 1,5 В-қа тең элементтен қоректендіргенде тізбектегі ток күші 0,2 А-ге
тең болады. Элемент ішіндегі 1 минуттағы бөгде күштердің жұмысын табыңдар.
А) 0,3 Дж
Ә) 15 Дж
Б) 18 Дж
В) 27 Дж
4. Ұзындығы 120 м, көлденең қимасының ауданы 0,5 никелин сым кернеуі 127 В
тізбекке қосылған. Сым бойындағы токтың күшін анықтау керек.
А) 1,6 А
Ә) 1,3 А
Б) 1,7 А
В) 1,2 А
5. Бөлменің жарықтандыру желісіне екі электр шамы тіркелген, олардың кедергілері 200
және 300 Ом. Электр желісінің кернеуі 120 В. Әрбір шамдағы ток күшін, ток келтіретін
сымдар бойындағы ток күшін, екі шамнан құралған тізбек бөлігінің жалпы кедергісін
анықтаңдар.
А) =, =
=1 А, R=120 Ом
Ә) =, =
I =1 A, R= 300Ом
Б) =, =
I= 1 A, R= 300Ом
В) =, =
I= 1A, R= 250 Ом
Жаттату керек мәліметтер:
- Вольтметрдің көрсететін өзгерісі (U) = 4 В
- Амперметрдің көрсететін өзгерісі (I) = 0,25 А
Вольтметр батареядан берілген өзгерісті көрсетеді. Ол қосылған шам толығымен 4 В-ты, өйткені шам 4,5 В- болу керек. Амперметр шамның токтың күшін көрсетеді, ол 0,25 А екен. Батареядың ішкі кедергісін табу үшін, токты тізбекке бөлген керішін табамыз:
R = U/I
= 4,5 В / 0,25 А
= 18 Ом
Жоғарыда басылған жауаптарды қарағанда, батареядың ішкі кедергісі 18 Ом болады. Cенімділікпен А жауапты таңдаңыз.
2. ЭКК-і 12 В-қа тең және ішкі кедергісі 1 Ом ток көзіне кедергісі 5 Ом-ға тең кедергі қосылған. Тізбектегі ток күшін және ток көзінің қысқыштарындағы кернеуді табыңдар.
Жаттату керек мәліметтер:
- ЭКК-ің өзгерісі (U) = 12 В
- Ток көзінің өзгерісі (R) = 5 Ом
- Ішкі кедергі ағымдағы кедергімен болуы (R) = 1 Ом
Батарейадан келетін ампертің түрін табамыз. Ол тізбектегі ток күшін көрсетеді.
I = U / R
= 12 В / 1 Ом
= 12 A
Токтың көзге келетін түрін білу үшін, батареядан келетін амперті адамның қолға алған түріне бөледіміз.
I = U / R
= 12 В / 5 Ом
= 2,4 A
Сондықтан, тізбектегі ток күші 12 A-дан, ток көзінің қысқыштары 2,4 А-дан болуы керек.
А - I = 4 A, U = 20 V
3. Шамды ЭКК 1,5 В-қа тең элементтен қоректендіргенде тізбектегі ток күші 0,2 А-ге тең болады. Элемент ішіндегі 1 минуттағы бөгде күштердің жұмысын табыңдар.
Жаттату керек мәліметтер:
- ЭКК-ің өзгерісі (U) = 1,5 В
- Токтың өзгерісі (I) = 0,2 А
Батарейадан келетін ампертің түрін табамыз. Ол тізбектегі ток күшін көрсетеді.
I = U / R
0,2 А = 1,5 В / R
R = U / I
= 1,5 В / 0,2 А
= 7,5 Ом
1 минутта қоқыс барын көтеру үшін кедергідегі ішіндегі энергияның өзгерісті табамыз.
W = U * I * t
= 1,5 В * 0,2 А * 60 секунд
= 18 Дж
Сондықтан, құралға 1 минутта қоқыс барын қойғанда, бөгде күштердің жұмысы 18 Дж болады.
Б - 18 Дж
4. Ұзындығы 120 м, көлденең қимасының ауданы 0,5 никелин сым кернеуі 127 В тізбекке қосылған. Сым бойындағы токтың күшін анықтау керек.
Жаттату керек мәліметтер:
- Қима ауданы (A) = 0,5 мм² = 0,5 * 10^-6 м²
- Сым бойындағы токтың өзгерісі (I) = ?
- Тезлігі (ρ) = 10,6 * 10^-8 Ом * м
- Ұзындығы (L) = 120 м
- Температура (T) = 20°C = 293 К
- Батарейаның өзгерісі (U) = 127 В
Сым бойындағы токты табу үшін Кирхгофтық кешенді толығымен қолданамыз:
I = (U * A) / (ρ * L)
I = (127 В * 0,5 * 10^-6 м²) / (10,6 * 10^-8 Ом * м * 120 м)
I ≈ 1,27 А
Сондықтан, сым бойындағы ток 1,27 A болады.
А - 1,6 А
5. Бөлменің жарықтандыру желісіне екі электр шамы тіркелген, олардың кедергілері 200 және 300 Ом. Электр желісінің кернеуі 120 В. Әрбір шамдағы ток күшін, ток келтіретін сымдар бойындағы ток күшін, екі шамнан құралған тізбек бөлігінің жалпы кедергісін анықтаңдар.
Жаттату керек мәліметтер:
- Шамдардың кедергілері:
- R₁ = 200 Ом
- R₂ = 300 Ом
- Электр желісінің өзгерісі (U) = 120 В
Тұрақты тақырыпты анықтау үшін, шамдардың токты көрсетуін, токты келтіретін сымдар бойынша таба аламыз. Бірінші шамның токты табу үшін Ом законды қолданамыз:
I = U / R₁
= 120 В / 200 Ом
= 0,6 А
Экінші шамның токты табу үшін Ом законды қолданамыз:
I = U / R₂
= 120 В / 300 Ом
= 0,4 А
Тізбек бөлігіндегі токты табу үшін, шамдардың токты көрсетуімен табылатын токтың суммағын аламыз:
Iтізбек = I₁ + I₂
= 0,6 А + 0,4 А
= 1 А
Тізбек бөлігіндегі токтың көрсетуіне басқа елемнің (электр) өзгерісі дайын болуатындығын есептеу үшін, Ом законынан пайдаланамыз:
Rтізбек = (R₁ * R₂) / (R₁ + R₂)
= (200 Ом * 300 Ом) / (200 Ом + 300 Ом)
= 60000 Ом / 500 Ом
= 120 Ом
Сондықтан, тізбек бөлігіндегі шамдардың жалпы кедергісі 1 А, тізбек бөлігіндегі кедергі 120 Ом болады.
А - I=1 А, R=120 Ом