Тығыздық. Зат массасының осы зат көлеміне қатынасымен өлшене отырып, сол затты сипаттайтын өте маңызды физикалық қасиеттердің бірі.[1]
Заттың тығыздығын анықтау үшін міндетті түрде көлемдері 1 м3 немесе 1 см3 болатын денелерді жасаудың қажеттігі жоқ. Ол үшін алдымен тығыздығы анықталатын дененің массасы мен көлемін өлшеп алып, сонан соң массаны көлемге бөлсек болғаны. Сонда біз көлем бірлігіне сәйкес келетін массаны, яғни тығыздықты табамыз. Сонымен заттың тығыздығын табу үшін дененің массасын оның келеміне бөлу керек. Заттың тығыздығын - р, дененің массасын - m, оның көлемін - V әріптерімен белгіеді.
Зат тығыздығының бірлігі үшін бірліктердің Халықаралық жүйесінде (SI) килограмның метр кубқа қатынасы (кг/м3) алынған. Бұл - көлемі 1 м3 болатын, массасы 1 килограмға тең біртекті заттың тығыздығы. Есептеулер жүргізу кезінде тығыздықтың г/см3, т/м3сияқты басқа да бірліктері қолданылады.
Бұл, әсіресе, пішіні күрделі болып келетін денелердің көлемін есептеуге өте қолайлы.
Көп жағдайда бір дене тегі әртүрлі заттардан жасалады. Бұндай жағдайда р=m/V формуласы бойынша есептеулер жүргізе отырып, денені құрайтын материалдың орташа тығыздығы (ротр) табылады. Мысалы, кеменін негізгі бөлігі болаттан жасалғанымен, оның әртүрлі заттардан жасалған (ағаш, шыны, пластмасса, түсті металл, т. б.) бөліктері де бар.
Әсіресе, кеменің көп аумағын ауа толтырып тұрады. Міне, сондықтан кеменің орташа тығыздығы (р = 500 кг/м^3) судың тығыздығынан аз болады да, кеме суға батпайды . Ал бұл кеменің суда жүзуін қамтамасыз етеді.
УДК 531.424 (076.5)
Составители: В. П. Левченко, В. С. Черняев, Е. Д. Плетнева, А. Г. Волков
Научный редактор – д-р физ.-мат. наук, проф. А. А. Повзнер
Определение плотности тел правильной геометрической формы :
методические указания к лабораторной работе № 1 по физике / сост.
В. П. Левченко, В. С. Черняев, Е. Д. Плетнева, А. Г. Волков. –
Екатеринбург : УрФУ, 2017. – 17 c.
В данной работе определяется плотность тел правильной геометрической
формы. Экспериментальная часть включает описание методик измерения массы тела с
электронных весов и линейных размеров тел с микрометра и
штангенциркуля. Приведены формулы для статистической обработки результатов
прямых и косвенных измерений.
Указания предназначены для студентов всех специальностей всех форм
обучения.
Рис. 5. Прил. 2.
Подготовлено кафедрой физики
1. ТЕОРЕТИЧЕСКАЯ ЧАСТЬ
Плотностью однородного тела называется физическая величина,
численно равная отношению массы тела к его объему:
,
m
V
(1)
где m – масса тела; V – объем тела.
Как видно из формулы (1), для нахождения плотности тела необходимо
измерить его массу и определить его объем. Масса определяется взвешиванием
на электронных или аналитических весах, обладающих различной
погрешностью. Поскольку тела, исследуемые в работе, имеют правильную
геометрическую форму, для определения объема достаточно измерить их
размеры и вычислить объем по соответствующим математическим формулам.
2. ШТАНГЕНЦИРКУЛЬ
При измерении длины цилиндра масштабной линейкой отсчитывается
число делений и на глаз оценивается доля деления. Для повышения точности
отсчета долей деления линейки (до десятых и сотых миллиметра) масштабную
линейку снабжают дополнительным устройством, называемым нониусом.
Нониус представляет собой дополнительную линейку с делениями, свободно
передвигающуюся вдоль основной масштабной линейки.
Существует несколько типов нониусов, но чаще используются два. В
одном из них (рис. 1, а) (n – 1) делений масштабной линейки равны делениям
нониуса (9 делений масштабной линейки равны 10 делениям нониуса). В
другом (2n – 1) делений масштабной линейки (рис. 1, б) равны n делениям
нониуса (19 делений масштабной линейки равны 10 делениям нониуса).
Таким образом, одно деление нониуса оказывается несколько меньшим
одного (см. рис. 1, а) либо двух (см. рис. 1, б) делений масштабной линейки.
Разность между длиной одного (рис. 1, а) или двух (рис. 1, б) делений
масштабной линейки и одного деления нониуса называется точностью нониуса,
Тығыздық. Зат массасының осы зат көлеміне қатынасымен өлшене отырып, сол затты сипаттайтын өте маңызды физикалық қасиеттердің бірі.[1]
Заттың тығыздығын анықтау үшін міндетті түрде көлемдері 1 м3 немесе 1 см3 болатын денелерді жасаудың қажеттігі жоқ. Ол үшін алдымен тығыздығы анықталатын дененің массасы мен көлемін өлшеп алып, сонан соң массаны көлемге бөлсек болғаны. Сонда біз көлем бірлігіне сәйкес келетін массаны, яғни тығыздықты табамыз. Сонымен заттың тығыздығын табу үшін дененің массасын оның келеміне бөлу керек. Заттың тығыздығын - р, дененің массасын - m, оның көлемін - V әріптерімен белгіеді.
Зат тығыздығының бірлігі үшін бірліктердің Халықаралық жүйесінде (SI) килограмның метр кубқа қатынасы (кг/м3) алынған. Бұл - көлемі 1 м3 болатын, массасы 1 килограмға тең біртекті заттың тығыздығы. Есептеулер жүргізу кезінде тығыздықтың г/см3, т/м3сияқты басқа да бірліктері қолданылады.
Бұл, әсіресе, пішіні күрделі болып келетін денелердің көлемін есептеуге өте қолайлы.
Көп жағдайда бір дене тегі әртүрлі заттардан жасалады. Бұндай жағдайда р=m/V формуласы бойынша есептеулер жүргізе отырып, денені құрайтын материалдың орташа тығыздығы (ротр) табылады. Мысалы, кеменін негізгі бөлігі болаттан жасалғанымен, оның әртүрлі заттардан жасалған (ағаш, шыны, пластмасса, түсті металл, т. б.) бөліктері де бар.
Әсіресе, кеменің көп аумағын ауа толтырып тұрады. Міне, сондықтан кеменің орташа тығыздығы (р = 500 кг/м^3) судың тығыздығынан аз болады да, кеме суға батпайды . Ал бұл кеменің суда жүзуін қамтамасыз етеді.
Объяснение: тут ищи