ОҚЫЛЫМ 4-тапсырма. Мәтінді оқы.
Климаттық өзгерістердің зардаптары
Арктика мұздарының еруі мүхиттық ағыстардың өзгеруіне және
осы аймақта температураның көтерілуіне соқтыруы мүмкін. Мұ3-
дықтардың еруі мен мұхит суының жылынуы нәтижесінде теңіз деңгейі
көтеріледі. Жауын-шашынның молдығынан көптеген аймақтарда
тасқын болып жатыр. Күшті дауылдар, аптапты қуаңшылық, жылу
толқындары жиілеген. Жан-жануарлардың салқынырақ аймақтарға
көшуі нәтижесінде экожүйенің өзгеруі орын алып отыр.
Ғаламдық жылынудың әсерінен жаңбыр жауу түрлері де өзгереді.
Жауын мөлшерінің төмендеуінен жерасты сулары азаяды, ал теңіз
деңгейінің көтерілуінен жағалау аймақтарындағы су ластанады. Бұл
факторлар ауызсу мен егінді суаратын судың тапшылығына әкеледі.
Ғаламдық жылынуды азайтуға көмектесетін көптеген шаралар
бар. Олардың бірқатары:
• Ағаштарды көбірек отырғызу және ормандарды кесуді тоқтату.
• Шамдарды және басқа да электр құралдарын өшіріп жүру арқы-
лы қуатты үнемдеу, осылайша табиғи ресурстардың сақталуын қамта-
ау.
масыз ету.
Қоқыс көлемін азайту, қоқысты қайта өңдеу табиғи ресурстардың
сақталуына өз септігін тигізеді.
( «Табиғат». Балалар энциклопедиясынан)
cилы, создавая давление, либо растяжение, могут изменять форму тела, например, длину пружины.
силы служат причиной либо ускорения тела (динамическое действие), либо изменение его формы (статическое действие).
в пределах вещества сила и деформация пропорциональны
друг другу. в этом случае справедлив закон гука.
1. d=
f
s
коэффициент пропорциональности d носит названия — жесткость или коэффициент .
здесь:
d — жесткость (ньютон/метр),
f — сила, вызывающая изменения длины тела (например пружины)
(ньютон),
s — изменение длины тела под действием силы f (метр)
сила противодействует действующей на тело (пружину) силе. с учетом направления действия получим для силы формулу:
2.
→
f
=−d
→
s
чем жестче тело
(чем труднее растянуть пружину), тем выше жесткость d (коэффициент k).
для измерения сил применяется пружинный динамометр, в котором изменение длины пружины характеризует величину приложенной силы. пружинный динамометр, используемый для определения силы тяжести, называется пружинными весами.