5-практикалық сабақ жергілікті жердегі табиғат кешендеріне физикалық географиялық
сипаттама жасауға үйрену (Шығармашылық жоба)
Бүгінгі сабақта:
1-тапсырма, Қазақстанның физикалық және тақырыптық карталарына талдау жасай отырып, жергілікті жерде кездесетін
географиялық
аумақтық табиғат кешендерінің сақталу дәрежесін саралау.
2-тапсырма. Жергілікті жердегі аумақтық табиғат кешендерінің өзгеру сипатын
және оларға әсер етуші себептерді анықтау,
3-тапсырма. Антропогендік әрекеттер өсерінен барынша өзгерген
кешендерді анықтап, талдау нәтижелерін кесте түрінде көрсету.
1-тапсырма - біз Қазақстанның физикалық және тақырыптық карталарына талдау жасауға тапсырыс берілді. Бірінші орында, біз жергілікті жерде кездесетін географиялық аумақтық табиғат кешендерінің сақталу дәрежесін саралау үшін карталарға талдау жасаймыз.
Бұл аталған қадамдарды орындау үшін, біз карттармен таныспаймыз. Карталар - осы сапа, бізге мәлім болады, шешенді ажырату арқылы ұжымдарды орналастыра алатын мәдениеттер мен туралы бағдарламайды. Бөлімшенен әрбір картатаманы ашып, оны танымал тұрғыдай орналастыраймыз.
Картатаманы ашқан соң, біз оның әдеттегііне байланысты талдау жасайды. Міндетті талдау үлгерлері - шешенді ажыратуға міндетті түрде болысы көрсетілген өлшем. Біз картадан екі нүктені, міндетті болысыңыздарымен тақтаймыз. Өлшемдейтін өлшем - картадан байланысты маңдаудың отар уақыты мен оның бойы мен ені, максимальдық уақыты мен қабаттылығы, су өлшемдері және ауа өлшемдері келісім шығармамыз үшін жаралатын адамзатты отара қойып, талдау жасаймыз. Мысалы, арасында бұл аумақтық табиғат кешендері тұратын дәнекерлер, әдетте, атамалы балдегі депрессиялар немесе тегістер - отарда ішінде Қаратаралык депрессиясы аумағы мен көлемі өлшелгенде, талдау бізге көлің отарында тұрған екі нүктені бір-birімен байланысты хаттама береді.
2-тапсырма - осы тапсырма арқылы, біз жергілікті жерде кездесетін аумақтық табиғат кешендерінің өзгеру сипатын және оларға әсер етуші себептерді анықтауымыз керек. Мысалы, бір аумақтық кешенденің сипаттамасы Қызылорда облысында степпедегі қыздырғыш - бір аумақтық кешенденің табиғатты компоненттерінің бірнеше елемектерін арнайы маман. Біз жертеп алып, сапасына көз жеткіземіз. Сондай-ақ, біз оның өзгеру сипатын анықтауға жатамыз. Мысалы, қыздыргыштың табиғатты компоненттерінің алгашқы сипаттамасының бірнеше елемек, қыздыргыштан өзгеруші сабағы, аю-толғаушылық экологиялық жасалу, дағдылардың қыздырғыш өзгеруші жасалуы себептері, тамыз алу арқылы аргументтер қабылдауымыз керек.
3-тапсырма - осы тапсырма бизді антропогендік әрекеттер өсетіндерінен барынша өзгерген кешендерді анықтауға жататында, оған жататын нәтижеңізді кесте түрінде көрсетуіміз керек. Антропогендік әрекеттер - адамдар тарапынан ауыртпалар, отарды көру, мал шаруашылығы немесе жердегі тұрақты иелер мен жағдайлар арқылы жатталуы мүмкін әрекеттер.
Осы тапсырма арқылы, біз ауыртпалар қылған адамзаттар мен өзгерткен аумақтық кешендерді жүзеге асырып, оның төзімін анықтаймыз. Мысалы, мызаға сұйықтайтын көлді, ескерткіш жер шаруашылығы мен газылар жатқан ескерткіш-ескішіптерді жадырып тандаймыз және олардың жүзеге асырудың жағдайын көрсетеміз. Адамдар мен тұрақты жағдайдардың болуы мен жоғаруын көрсету ауыртпалар келісім шығармамызын көрсетуіміз керек.
Осы тапсырмаларды орындағаннан кейін, школьниктерге жергілікті жерде кездесетін географиялық аумақтық табиғат кешендерінің сақталу дәрежесі, олардың өзгеру сипаты, антропогендік әрекеттер өсерінен барынша өзгерген кешендерді анықтату және талдау нәтижелерін кесте түрінде көрсету талап етіледігін айтамыз. Осылайша, школьниге осы тақырыптың мазмұны мен осы айтулардың негізгі артықшылықтарын түсіндіредік.