Проверьте GBOO SHнания 1. Перечертите таблицу в тетрадь и, используя информацию текста учебника, заполните ее. Форма государственного Европа Азия Северная Южная Африка | Австралия правления Америка Америка Монархия Республика орое и них является
Традиционное занятие народов Южной Америки — сельское хозяйство. Когда-то отсюда на другие континенты пришли такие культурные растения, как картофель, арахис, тыква, томаты, фасоль, кукуруза.
ЮЖНАЯ АМЕРИКА, южный материк Западного полушария, между Тихим ок. на западе и Атлантическим ок. на востоке, Карибским м. на севере и Магеллановым прол. на юге, от 12° 28' с. ш. до 53° 55' ю. ш. Соединен Панамским перешейком с Сев. Америкой. Площадь с островами [арх. Огненная Земля, Чилийский, Фолклендские (Мальвинские) о-ва, Галапагос и др. ] 18,28 млн. км2. Наибольшая длина 7150 км, ширина 5100 км. В рельефе выделяются мощный горный пояс Анд (г. Аконкагуа, 6960 м) на севере и западе и платформенный, равнинно-плоскогорный восток. Поднятиям платформы соответствуют плоскогорья Гвианское (г. Неблина, 3014 м) на северо-востоке и Бразильское (г. Бандейра, 2890 м) на востоке, разделенные прогибом, занятым Амазонской низменностью (Амазонией) . В краевых и предгорных прогибах между плоскогорьями и Андами лежат равнины и низменности: Ориноко и Внутренние равнины (Пантанал, Гран-Чако, Междуречье и Пампа) ; к югу от нее, на юго-востоке, поднимаются до 2200 м плато Патагонии. На плоскогорьях крупные месторождения железных и марганцевых руд, бокситов, цветных и редких металлов; в предгорных и межгорных прогибах Анд — нефти и газа; в горах — месторождения руд меди, полиметаллов, олова и др. Климат большей частью субэкваториальный и тропический, в Амазонии — экваториальный, постоянно влажный, на юге — субтропический и умеренный. Вся северная равнинная часть Юж. Америки до южного тропика имеет среднемесячные температуры 20-28 °С. Летом (в январе) они снижаются к югу до 10 °С, зимой (в июле) на Бразильском плоскогорье до 12 °С, в Пампе до 6 °С, на плато Патагонии до 1 °С и ниже. Наибольшее количество осадков в год получают наветренные склоны Анд в Колумбии и Юж. Чили (5-10 тыс. мм) , Зап. Амазония и прилегающие склоны Анд, восточные склоны Гвианского и Бразильского плоскогорий (2-3 тыс. мм) , на остальной территории востока до 35 °ю. ш. выпадает в год 1-2 тыс. мм. Засушливы (150-200 мм и менее) области к западу от Пампы, Патагония, юг Центр. Анд и особенно тихоокеанский склон между 5-27 °ю. ш. Большинство рек принадлежит бассейну Атлантического ок. ; наибольшие — Амазонка, Парана с Парагваем, Ориноко. Реки плоскогорий порожисты и, как и в Андах, богаты гидроэнергией. На низменностях крупные реки судоходны. В почвенном покрове в жарком поясе преобладают латеритные (ферраллитные и ферритные) красноцветные типы почв, в субтропиках — красновато-черные и серо-коричневые, в умеренных широтах — бурые (лесные на западе и полупустынные на востоке) . Амазония, восточные склоны плоскогорий и Анд (до 18 °ю. ш. ) покрыты вечнозелеными влажными экваториальными и тропическими лесами с ценными видами деревьев (каучуконос гевея, красное дерево, какао, хинное и др.) , на остальных равнинах и плоскогорьях — саванны и редколесья; в субтропиках — прерии, степи и полупустыни, в умеренном поясе на западе — вечнозеленые смешанные леса с примесью листопадных, на востоке — кустарниковые полупустыни. Очень богатая и своеобразная фауна Юж. Америки принадлежит неотропической области Неогеи и отличается большим количеством эндемиков: ленивцы, муравьеды, броненосцы, широконосые обезьяны, пума, ягуар, пекари, нутрия, морские свинки и др. Из птиц — нанду, гоацин, туканы и др. Разнообразна фауна пресмыкающихся, рыб и насекомых. На территории Юж. Америки расположены государства: Аргентина, Боливия, Бразилия, Венесуэла, Гайана, Колумбия, Парагвай, Перу, Суринам, Уругвай, Чили и Эквадор, а также владение Франции — Гвиана; к Юж. Америке относятся Фолклендские (Мальвинские) о-ва
Күнтізбе (ағылш. calendar) – уақыт мезгілін есептеудің аспан денелерінің ауық-ауық қайталану ерекшелігіне негізделген жүйесі, анықтамалық басылым.
Ежелгі Римде әрбір айдың 1-күні календы деп аталған. Азды-көпті мәдениетке қол жеткен халықтардың бәрінде де күнтізбе болған, өйткені онсыз шаруашылықты ұйымдастыру мүмкін болмады. Ерте замандағы халықтар қардың кетуі, өзендердің тасуы, т.б. құбылыстарға негізделген табиғи күнтізбелерді пайдаланған. Бірақ дәлдігі нашар, құбылмалы ауа райына тәуелді табиғи күнтізбелер халық қажетін қанағаттандыра алмады. Ақыры, адамзат уақыт есебін дүркін-дүркін дәйекті түрде қайталанып тұратын аспан құбылыстарына негізделген күнтізбелер бойынша жүргізетін дәрежеге жетті. Мұндай күнтізбелер алғаш Ежелгі Шығыс елдерінде шықты. Аспан денелерінің қозғалыстарына негізделген күнтізбелерді 3 топқа бөлуге болады: күн күнтізбесі, ай күнтізбесі және аралас күнтізбелер.
Күн күнтізбесі Мысырда шыққан. Мысырлықтар жыл ұзақтығын 365 тәулікке теңестіріп, оны әрқайсысы 30 күндік 12 айға бөлген, артық қалатын 5 күнді ешбір айға қоспай, құдайға құлшылық ететін күндер деп есептеген. Ол Еуропалық күнтізбелерге арқау болды. Біздің заманымыздан бұрынғы 45 ж. Рим императоры Юлий Цезарь, астроном Созигеннің жобасы бойынша жаңа күнтізбе жариялады. Бұл күнтізбе Юлий күнтізбесі немесе ескі санат деп аталды. Юлий күнтізбесіндегі жылдың тропиктік жылдан 11 мин 14 с артықшылығы бар. Бұдан 128 жылда 1 күн, 384 жылда 3 күн жиналады. Осыны тұрақтандыру үшін Рим папасы Григорий ХІІІ 1582 ж. уақыт есебін 10 күнге ілгері жылжытып, 5-қазанды 15-қазан деп есептеу және әрбір 400 жылда 3 кібісе жылды жай жыл есебінде алу туралы жарлық шығарды. Уақыт есебінің бұл жүйесі Григорий күнтізбесі немесе жаңа санат деп аталады. Осы күні көптеген елдерде Григорий күнтізбесі қолданылады.
Қазақша-ағылшынша күнтізбе, желтоқсан айы
Алғашқы ай күнтізбесі ежелгі Вавилонда шықты. Онда әрбір 8 жылдың бесеуінің ұзақтығы 354 күннен, ал қалған үшеуінікі 384 күннен есептелді. Сонда жылдың орташа ұзақтығы (354.5+384.3):8=365,25 күнге тең болады.
Араб күнтізбесі де Ай қозғалысына негізделген. Араб жылы 12 айдан құралады. Әрбір 30 жылда 11 жыл 355 күннен, 19 жыл 354 күннен саналады. Нақты жылдан 11 күні кем болғандықтан, араб жылының басы жылжып отырады.
622 ж. арабша 1-жыл. Ол Мұхаммед пайғамбардың Меккеден Мединеге көшіп барған жылы. Жылдардың бұл жүйесі ай һижрасы деп аталады. Араб күнтізбесі араб елдерінде, Азия мен Африканың мұсылман дінін тұтатын көптеген елдерінде ресми қолданылады. Еврейлер ертеде Вавилон күнтізбесін қолданған, кейін біздің заманымыздан бұрынғы 4-ғасырда аралас күнтізбеге көшті. Еврейше жыл есебі біздің заманымыздан бұрынғы 3761 жылдан басталады. Яғни сол жылы “дүние жаралған”. Бұл күнтізбе Израиль мемлекетінде қолданылады. Ежелгі түркілер, негізінен, күн күнтізбесін пайдаланған. Кейін ол қазақ, өзбек, түрікмен, татар, әзірбайжан, т.б. халықтардың күнтізбелеріне негіз болды. Қазақтар мүшел есебі мен тоғыс есебін де қолданған. Қазақстанда 1918 жылдан бері Григорий күнтізбесі қолданылып келеді.[1]
Традиционное занятие народов Южной Америки — сельское хозяйство. Когда-то отсюда на другие континенты пришли такие культурные растения, как картофель, арахис, тыква, томаты, фасоль, кукуруза.
ЮЖНАЯ АМЕРИКА, южный материк Западного полушария, между Тихим ок. на западе и Атлантическим ок. на востоке, Карибским м. на севере и Магеллановым прол. на юге, от 12° 28' с. ш. до 53° 55' ю. ш. Соединен Панамским перешейком с Сев. Америкой. Площадь с островами [арх. Огненная Земля, Чилийский, Фолклендские (Мальвинские) о-ва, Галапагос и др. ] 18,28 млн. км2. Наибольшая длина 7150 км, ширина 5100 км. В рельефе выделяются мощный горный пояс Анд (г. Аконкагуа, 6960 м) на севере и западе и платформенный, равнинно-плоскогорный восток. Поднятиям платформы соответствуют плоскогорья Гвианское (г. Неблина, 3014 м) на северо-востоке и Бразильское (г. Бандейра, 2890 м) на востоке, разделенные прогибом, занятым Амазонской низменностью (Амазонией) . В краевых и предгорных прогибах между плоскогорьями и Андами лежат равнины и низменности: Ориноко и Внутренние равнины (Пантанал, Гран-Чако, Междуречье и Пампа) ; к югу от нее, на юго-востоке, поднимаются до 2200 м плато Патагонии. На плоскогорьях крупные месторождения железных и марганцевых руд, бокситов, цветных и редких металлов; в предгорных и межгорных прогибах Анд — нефти и газа; в горах — месторождения руд меди, полиметаллов, олова и др. Климат большей частью субэкваториальный и тропический, в Амазонии — экваториальный, постоянно влажный, на юге — субтропический и умеренный. Вся северная равнинная часть Юж. Америки до южного тропика имеет среднемесячные температуры 20-28 °С. Летом (в январе) они снижаются к югу до 10 °С, зимой (в июле) на Бразильском плоскогорье до 12 °С, в Пампе до 6 °С, на плато Патагонии до 1 °С и ниже. Наибольшее количество осадков в год получают наветренные склоны Анд в Колумбии и Юж. Чили (5-10 тыс. мм) , Зап. Амазония и прилегающие склоны Анд, восточные склоны Гвианского и Бразильского плоскогорий (2-3 тыс. мм) , на остальной территории востока до 35 °ю. ш. выпадает в год 1-2 тыс. мм. Засушливы (150-200 мм и менее) области к западу от Пампы, Патагония, юг Центр. Анд и особенно тихоокеанский склон между 5-27 °ю. ш. Большинство рек принадлежит бассейну Атлантического ок. ; наибольшие — Амазонка, Парана с Парагваем, Ориноко. Реки плоскогорий порожисты и, как и в Андах, богаты гидроэнергией. На низменностях крупные реки судоходны. В почвенном покрове в жарком поясе преобладают латеритные (ферраллитные и ферритные) красноцветные типы почв, в субтропиках — красновато-черные и серо-коричневые, в умеренных широтах — бурые (лесные на западе и полупустынные на востоке) . Амазония, восточные склоны плоскогорий и Анд (до 18 °ю. ш. ) покрыты вечнозелеными влажными экваториальными и тропическими лесами с ценными видами деревьев (каучуконос гевея, красное дерево, какао, хинное и др.) , на остальных равнинах и плоскогорьях — саванны и редколесья; в субтропиках — прерии, степи и полупустыни, в умеренном поясе на западе — вечнозеленые смешанные леса с примесью листопадных, на востоке — кустарниковые полупустыни. Очень богатая и своеобразная фауна Юж. Америки принадлежит неотропической области Неогеи и отличается большим количеством эндемиков: ленивцы, муравьеды, броненосцы, широконосые обезьяны, пума, ягуар, пекари, нутрия, морские свинки и др. Из птиц — нанду, гоацин, туканы и др. Разнообразна фауна пресмыкающихся, рыб и насекомых. На территории Юж. Америки расположены государства: Аргентина, Боливия, Бразилия, Венесуэла, Гайана, Колумбия, Парагвай, Перу, Суринам, Уругвай, Чили и Эквадор, а также владение Франции — Гвиана; к Юж. Америке относятся Фолклендские (Мальвинские) о-ва
Күнтізбе (ағылш. calendar) – уақыт мезгілін есептеудің аспан денелерінің ауық-ауық қайталану ерекшелігіне негізделген жүйесі, анықтамалық басылым.
Ежелгі Римде әрбір айдың 1-күні календы деп аталған. Азды-көпті мәдениетке қол жеткен халықтардың бәрінде де күнтізбе болған, өйткені онсыз шаруашылықты ұйымдастыру мүмкін болмады. Ерте замандағы халықтар қардың кетуі, өзендердің тасуы, т.б. құбылыстарға негізделген табиғи күнтізбелерді пайдаланған. Бірақ дәлдігі нашар, құбылмалы ауа райына тәуелді табиғи күнтізбелер халық қажетін қанағаттандыра алмады. Ақыры, адамзат уақыт есебін дүркін-дүркін дәйекті түрде қайталанып тұратын аспан құбылыстарына негізделген күнтізбелер бойынша жүргізетін дәрежеге жетті. Мұндай күнтізбелер алғаш Ежелгі Шығыс елдерінде шықты. Аспан денелерінің қозғалыстарына негізделген күнтізбелерді 3 топқа бөлуге болады: күн күнтізбесі, ай күнтізбесі және аралас күнтізбелер.
Күн күнтізбесі Мысырда шыққан. Мысырлықтар жыл ұзақтығын 365 тәулікке теңестіріп, оны әрқайсысы 30 күндік 12 айға бөлген, артық қалатын 5 күнді ешбір айға қоспай, құдайға құлшылық ететін күндер деп есептеген. Ол Еуропалық күнтізбелерге арқау болды. Біздің заманымыздан бұрынғы 45 ж. Рим императоры Юлий Цезарь, астроном Созигеннің жобасы бойынша жаңа күнтізбе жариялады. Бұл күнтізбе Юлий күнтізбесі немесе ескі санат деп аталды. Юлий күнтізбесіндегі жылдың тропиктік жылдан 11 мин 14 с артықшылығы бар. Бұдан 128 жылда 1 күн, 384 жылда 3 күн жиналады. Осыны тұрақтандыру үшін Рим папасы Григорий ХІІІ 1582 ж. уақыт есебін 10 күнге ілгері жылжытып, 5-қазанды 15-қазан деп есептеу және әрбір 400 жылда 3 кібісе жылды жай жыл есебінде алу туралы жарлық шығарды. Уақыт есебінің бұл жүйесі Григорий күнтізбесі немесе жаңа санат деп аталады. Осы күні көптеген елдерде Григорий күнтізбесі қолданылады.
Қазақша-ағылшынша күнтізбе, желтоқсан айы
Алғашқы ай күнтізбесі ежелгі Вавилонда шықты. Онда әрбір 8 жылдың бесеуінің ұзақтығы 354 күннен, ал қалған үшеуінікі 384 күннен есептелді. Сонда жылдың орташа ұзақтығы (354.5+384.3):8=365,25 күнге тең болады.
Араб күнтізбесі де Ай қозғалысына негізделген. Араб жылы 12 айдан құралады. Әрбір 30 жылда 11 жыл 355 күннен, 19 жыл 354 күннен саналады. Нақты жылдан 11 күні кем болғандықтан, араб жылының басы жылжып отырады.
622 ж. арабша 1-жыл. Ол Мұхаммед пайғамбардың Меккеден Мединеге көшіп барған жылы. Жылдардың бұл жүйесі ай һижрасы деп аталады. Араб күнтізбесі араб елдерінде, Азия мен Африканың мұсылман дінін тұтатын көптеген елдерінде ресми қолданылады. Еврейлер ертеде Вавилон күнтізбесін қолданған, кейін біздің заманымыздан бұрынғы 4-ғасырда аралас күнтізбеге көшті. Еврейше жыл есебі біздің заманымыздан бұрынғы 3761 жылдан басталады. Яғни сол жылы “дүние жаралған”. Бұл күнтізбе Израиль мемлекетінде қолданылады. Ежелгі түркілер, негізінен, күн күнтізбесін пайдаланған. Кейін ол қазақ, өзбек, түрікмен, татар, әзірбайжан, т.б. халықтардың күнтізбелеріне негіз болды. Қазақтар мүшел есебі мен тоғыс есебін де қолданған. Қазақстанда 1918 жылдан бері Григорий күнтізбесі қолданылып келеді.[1]