установіть чинники розміщення підприємств чорної металургії у складі компанії "АрселорМіттал Кривий Ріг" за до відповідної картосхеми, поданої на офіційному сайті цієї компанії
Ежелгі дәуір әдебиетіне б.з.д. VІІ – б.з. ІХ ғасырды және Х – ХІІ ғасырды қамтитын түрлі әдеби мұралар мен жазба ескерткіштер жатады. Зерттеуші ғалымдар: Х.Сүйіншалиев, А.Қыраубаева, Н.Келімбетов, т.б. ежелгі дәуір әдебиетін төмендегідей дәуірге бөлген.
«Тәңірлік дәуір әдебиеті» – б.з.д. VІІ – б.з. ІХ ғасыр мұралары.
Орта түркі дәуірі – Х – ХІІ ғасыр мұралары – бұл дәуір 2 кезеңнен тұрады:
1) Қараханид кезеңі; 2) Алтын Орда кезеңі.
Ислам дәуіріндегі әдебиет.
«Алып ер Тұңға» дастаны – б.з.д. VІІ ғасыр мұрасы. Алып ер Тұңға – өте көне заманда өмір сүрген түркілердің көсемі. Алып ер Тұңға қайтыс болғанда, артында қалған елі жоқтау шығарған. Жоқтауда опасыз дүниенің Алып ер Тұңғаны да аямағанын, түркілердің оның қазасына қайғырып, бөрідей ұлып, жағасын жыртып жылағаны жырда:
Бөрідей жұрт ұлысып,
Айқаймен жаға жыртысып,
Өкірген үнін өшіртіп,
Жылаған көзден жас өрер, –
деген жолдармен берілген.
Алып ер Тұңға ХІ ғасырда Иранның ұлы ақыны Фирдоусидің «Шахнама» кітабында Тұранның патшасы Афрасияп болып суреттелген.
Орхон ескерткіштері – Түркі қағанатының тәуелсіздігі, елге қорған болған батырлар мен көсемдерді дәріптеу негізінде туған. Олар: Түркі қағанатының негізін құраған Бұмын қаған, Елтеріс қаған, Елтерістің ақылшы, кеңесшісі Тонұқұқ жырау, әкесі Елтеріс өлгеннен соң жиырма төрт жылдан кейін таққа отырған Білге қаған, әскербасы Күлтегін. Орхон ескерткіштері – осы тарихи тұлғаларға арнап тасқа қашалып жазылған әдеби мұралар. Жырда түркі халқының тауғаштарға – қытайға қараған түркі тайпаларына – тәуелді болу себебі ел ішінде береке-бірліктің болмауынан екені баса айтылған. Елге тәуелсіздік әперу үшін бел шешпей күрескен Білге қағанның ерлігі жырда:
Түркі халқы үшін
Түн ұйықтамадым,
Күндіз отырмадым.
Төрт бұрыштағы халықты
Бәрін бейбіт қылдым, тату қылдым, –
деген жыр жолдарымен берілген.
Жырда әскербасы болған Күлтегін тұлғасы да ерекше жырланған. Күлтегін 47 жаста қайтыс болғанда, оның қазасына халықтың қайғыруы да барынша нанымды берілген.
«Оғызнама» дастаны – ІХ ғасырда Жетісу, Сыр өңіріне кеңінен тараған, қырықтан астам хикаядан тұратын түркі халықтарына ортақ туынды. Дастанның негізгі кейіпкері – Оғыз, оның анасы – Айқаған, Оғыздың ақылшысы – Ұлық Түрік, Оғыздың балалары – Күн, Ай, Жұлдыз, Көк, Тау, Теңіз. «Оғызнаманың» ұйғыр әрпімен жазылған нұсқасы Париж кітапханасында сақтаулы. «Оғызнама» дастанының негізгі идеясы – түркі елін бірлікке шақыру, достық пен адамгершілікке үндеу, сыртқы жауға қарсы күресу. «Оғызнама» дастанының өзіндік ерекшелігі – мифологиялық суреттердің мол кездесуі.
Қорқыт – ҮІІІ ғасырда Сыр бойындағы Жанкент қаласында өмір сүрген түркілердің оғыз ұлысынан шыққан асқан сәуегей, бақсы, күйшілік, жыраулық өнердің атасы. Қорқыт айтқан жырлар ХҮ ғасырда қара сөзбен хатқа түскен. «Қорқыт ата» кітабында он екі жыр бар. Олар: «Дерсеханұлы Бұқаш туралы жыр», «Байбөрі баласы Алып Бамсы», «Тоқа баласы Ержүрек Темірұлы», «Төбекөз биді өлтірген Бисат батыр», «Қазан бектің ауылын жау шапқаны туралы жыр», т.б. «Қорқыт ата» кітабының екі нұсқасы сақталған: 1) он екі жырдан тұратын Дрезден нұсқасы; 2) алты жырдан тұратын Ватикан нұсқасы. Қорқыттың артына қалдырған көптеген нақыл сөздері бар. Олардың көбі қазақ халқының мақал-мәтелдерімен ұқсас болып келеді.
На территории района известны несколько десятков скифских могильников. В конце IV в. до н. н.э. на берегу Каркинитского залива возникло античное поселение Калос - Лимен (Прекрасная Гавань), которое входило в состав сельскохозяйственной хоры (сельской округи) античного Херсонеса и имело важное хозяйственное и стратегическое значение. Вокруг Калос - Лимена возникают другие укрепленные и неукрепленные античные поселения. Раскопки остатков греческих поселений в селах Барское, Биляус и у с. Владимировка свидетельствуют о высоком уровне экономики, торговли и культуры греков. Во 2 в. до н. э греческие поселения Северо - западного Крыма были захвачены скифами и частично разрушены. В средние века Тарханкут оказывается в зоне перемещения кочевых племен. В XIII в. в степном Крыму утверждаются монголо - татары. В первой половине XV в. Тарханкут входит в состав владений Крымского ханства, которое в один тысяче четыреста семьдесят - пять - тысяча четыреста семьдесят - восемь гг становится вассалом Турции.Большинство земель на западном побережье на основании тарханных (льготных) грамот была передана духовным лицам. Поэтому по западной частью полуострова утвердилось название «Тархан», то есть территория свободная от налогов. Отсюда и происходит название основанного здесь Тарханного кадылыка - судебного округа. Территория Тарханного кадылыка входила в состав Гезльовського каймаканства с центром в г. Гезлев (современная Евпатория). После присоединения Крыма к России (1783 г.) землевладельцами на Тарханкуте становятся русская знать и высокопоставленные чиновники. Самым имением Тарханкутское или Тархан - Саригольське владел тайный советник граф Попов.Имение включал около 22,5 тыс. десятин земли в селах Караджа (Оленевка), Степановка (сейчас не существует), куда были переселены 2178 душ государственных крестьян. На мысе Када - Мрун (Черный нос) был построен большой господский дом, посажен фруктовый сад (уничтожен в годы второй мировой войны). В 1824 г. земли Ак - мечети покупает генерал - губернатор Новороссийского края Воронцов, который построил здесь церковь, освященную в честь праведных Святых Захария и Елизаветы. К церковному приходу относились 5 сел с русским населением: Ярылгач, Кунан, Тарпанчи, Караджа (сейчас села Межводное, Красносельское, Окуневка, Оленевка), Тарханкутский Маяк и другие села со смешанным населением. К середине XIX в. растет приток переселенцев из густонаселенных губерний страны. Отмена крепостного создала благоприятные условия для развития хозяйства. В 1885 г. здесь работали две церковно - приходские школы - в Ак - мечети и Дорт - Сакале (Ленское).В последующие пять лет открылись три земские школы в деревнях Кунан, Караджа и Донузлав (Красноярское). Начали действовать 3 лекарственных участка. Население волости поддерживало постоянную связь с уездом (Евпаторией). В Ак - мечети находилась почтовая конная станция. В начале XIX в. быстро развивается мореплавания. Начали действовать регулярные пассажирские рейсы, связывали Одессу с городами, разрастающиеся в Крыму Ялтой Севастополем. В 1816 г. на Тарханкуте был построен маяк. В 1871 г. здесь основана метеорологическая станция. В январе 1921 г., после установления в Крыму советской власти, деление на волости было упразднено, Тарханкут был включен в состав Ак - Мечетский района, входил в состав Евпаторийского уезда. В 1924 г. Ак - Мечетский район был упразднен, все села Тарханкута вошли непосредственно в состав Евпаторийского уезда, в 1930 г. район восстановлен. В 1932 г. численность населения района составляла 15,69 тыс. человек (57,6% - русские, 33,6% - крымские татары, 5% - немцы, 2,2% - украинского). В районе насчитывалось 16 сельсоветов, 5 из них - крымскотатарские, 10 - российские и 1 - немецкий. В 1939 г. в состав района входило 112 населенных пунктов. Работали 29 школ. Во время второй мировой войны на территории района действовал партизанский отряд под командованием К.Калашникова. 14 апреля 1944 район был освобожден от немецко - фашистских захватчиков. В 1944 г. Ак - Мечетский район был переименован в Черноморский. Изменились названия поселка Ак - Мечеть на Черноморское и многих других сел района.
Ежелгі дәуір әдебиетіне б.з.д. VІІ – б.з. ІХ ғасырды және Х – ХІІ ғасырды қамтитын түрлі әдеби мұралар мен жазба ескерткіштер жатады. Зерттеуші ғалымдар: Х.Сүйіншалиев, А.Қыраубаева, Н.Келімбетов, т.б. ежелгі дәуір әдебиетін төмендегідей дәуірге бөлген.
«Тәңірлік дәуір әдебиеті» – б.з.д. VІІ – б.з. ІХ ғасыр мұралары.
Орта түркі дәуірі – Х – ХІІ ғасыр мұралары – бұл дәуір 2 кезеңнен тұрады:
1) Қараханид кезеңі; 2) Алтын Орда кезеңі.
Ислам дәуіріндегі әдебиет.
«Алып ер Тұңға» дастаны – б.з.д. VІІ ғасыр мұрасы. Алып ер Тұңға – өте көне заманда өмір сүрген түркілердің көсемі. Алып ер Тұңға қайтыс болғанда, артында қалған елі жоқтау шығарған. Жоқтауда опасыз дүниенің Алып ер Тұңғаны да аямағанын, түркілердің оның қазасына қайғырып, бөрідей ұлып, жағасын жыртып жылағаны жырда:
Бөрідей жұрт ұлысып,
Айқаймен жаға жыртысып,
Өкірген үнін өшіртіп,
Жылаған көзден жас өрер, –
деген жолдармен берілген.
Алып ер Тұңға ХІ ғасырда Иранның ұлы ақыны Фирдоусидің «Шахнама» кітабында Тұранның патшасы Афрасияп болып суреттелген.
Орхон ескерткіштері – Түркі қағанатының тәуелсіздігі, елге қорған болған батырлар мен көсемдерді дәріптеу негізінде туған. Олар: Түркі қағанатының негізін құраған Бұмын қаған, Елтеріс қаған, Елтерістің ақылшы, кеңесшісі Тонұқұқ жырау, әкесі Елтеріс өлгеннен соң жиырма төрт жылдан кейін таққа отырған Білге қаған, әскербасы Күлтегін. Орхон ескерткіштері – осы тарихи тұлғаларға арнап тасқа қашалып жазылған әдеби мұралар. Жырда түркі халқының тауғаштарға – қытайға қараған түркі тайпаларына – тәуелді болу себебі ел ішінде береке-бірліктің болмауынан екені баса айтылған. Елге тәуелсіздік әперу үшін бел шешпей күрескен Білге қағанның ерлігі жырда:
Түркі халқы үшін
Түн ұйықтамадым,
Күндіз отырмадым.
Төрт бұрыштағы халықты
Бәрін бейбіт қылдым, тату қылдым, –
деген жыр жолдарымен берілген.
Жырда әскербасы болған Күлтегін тұлғасы да ерекше жырланған. Күлтегін 47 жаста қайтыс болғанда, оның қазасына халықтың қайғыруы да барынша нанымды берілген.
«Оғызнама» дастаны – ІХ ғасырда Жетісу, Сыр өңіріне кеңінен тараған, қырықтан астам хикаядан тұратын түркі халықтарына ортақ туынды. Дастанның негізгі кейіпкері – Оғыз, оның анасы – Айқаған, Оғыздың ақылшысы – Ұлық Түрік, Оғыздың балалары – Күн, Ай, Жұлдыз, Көк, Тау, Теңіз. «Оғызнаманың» ұйғыр әрпімен жазылған нұсқасы Париж кітапханасында сақтаулы. «Оғызнама» дастанының негізгі идеясы – түркі елін бірлікке шақыру, достық пен адамгершілікке үндеу, сыртқы жауға қарсы күресу. «Оғызнама» дастанының өзіндік ерекшелігі – мифологиялық суреттердің мол кездесуі.
Қорқыт – ҮІІІ ғасырда Сыр бойындағы Жанкент қаласында өмір сүрген түркілердің оғыз ұлысынан шыққан асқан сәуегей, бақсы, күйшілік, жыраулық өнердің атасы. Қорқыт айтқан жырлар ХҮ ғасырда қара сөзбен хатқа түскен. «Қорқыт ата» кітабында он екі жыр бар. Олар: «Дерсеханұлы Бұқаш туралы жыр», «Байбөрі баласы Алып Бамсы», «Тоқа баласы Ержүрек Темірұлы», «Төбекөз биді өлтірген Бисат батыр», «Қазан бектің ауылын жау шапқаны туралы жыр», т.б. «Қорқыт ата» кітабының екі нұсқасы сақталған: 1) он екі жырдан тұратын Дрезден нұсқасы; 2) алты жырдан тұратын Ватикан нұсқасы. Қорқыттың артына қалдырған көптеген нақыл сөздері бар. Олардың көбі қазақ халқының мақал-мәтелдерімен ұқсас болып келеді.