Основою прямокутної призми ж прямокутний трикутник авс (с=90°). ас=12 см. висота призми дорівнює найбільшій стороні її основи 1) знайти довжину бічного ребра призми 2) знайти площу повної поверхні призми
УГОЛ (ПРЯМОЙ, ОСТРЫЙ, ТУПОЙ) Мама мой взяла листок, И загнула уголок, Угол вот такой у взрослых Называется ПРЯМЫМ. Если угол уже -ОСТРЫМ, Если шире, то -ТУПЫМ.
Я ОСТРЫЙ - начертить хочу, Сейчас возьму и начерчу. Веду из точки две прямых, Как будто два луча, И видим ОСТРЫЙ УГОЛ мы, как остриё меча. А для УГЛА ТУПОГО Всё повторяем снова: Из точки две прямых ведём, Но их пошире разведём. На чертёж мой посмотри, Он, как ножницы внутри, Если их за два кольца Мы раздвинем до конца.
ТРЕУГОЛЬНИК Самолёт летит по небу, Треугольное крыло, На моём велосипеде, Треугольное седло, Есть такой предмет - угольник, И всё это - ТРЕУГОЛЬНИК. Тут мама три спички На стол положила И мне треугольник Из спичек сложила. А в это время я чертил И наблюдал за мамою, Я три прямых соединил И сделал то же самое.
КВАДРАТ Пришёл из школы старший брат, Из спичек выложил квадрат. Дала мне мама шоколад, Я дольку отломил - квадрат. И стол -квадрат, и стул - квадрат, И на стене плакат - квадрат, Доска, где шахматы стоят, И клетка каждая - квадрат, Стоят там кони и слоны, Фигуры боевые. КВАДРАТ - четыре стороны, Все стороны его равны, И все углы прямые.
ОКРУЖНОСТЬ и КРУГ Мы живём с братишкой дружно, Нам так весело вдвоём, Мы на лист поставим кружку, Обведём карандашом. Получилось то, что нужно - Называется ОКРУЖНОСТЬ. Мой брат по рисованию Себя считает матером, Всё, что внутри окружности, Закрасил он фломастером. Вот вам красный круг, кружок, По краю синий ободок. КРУГ - тарелка, колесо, ОКРУЖНОСТЬ - обруч, поясок. ОКРУЖНОСТЬ - очертанье КРУГА. Я смотрю на наш листок, Стал искать у круга угол, Но найти его не смог. Брат смеётся - вот дела! Да у круга нет угла, У тарелки и монеты Не найдёшь углов, их нету.
ТРАПЕЦИЯ Трапеци, трапеция, Фигура есть такая, А я её не знаю. Ты где живёшь, трапеция, В Америке, в Китае? Может, за трапецией Поехать надо в Грецию? Мама говорит: - Не надо, Трапеция с тобою рядом. Развею я твою тоску, Ты подожди минутку. И на гладильную доску Укладывает юбку, По ней проводит утюжком, Чтоб не топорщилась мешком: - Вот тебе ТРАПЕЦИЯ, Не стоит ехать в Грецию.
ОВАЛ А как нарисовать овал? На брата я позвал. Брат взял фломастер и искусно Мне овал нарисовал: Ты слегка окружность сплюсни, Получается ОВАЛ. Сколько раз его видал, В ванной зеркало -овал! Овал и блюдо, и яйцо. Мама говорит :-Лицо У тебя овальное. Пусть будет овальное, Лишь бы не печальное. Мы рассмеялись и в овале Рожицу нарисовали. Овал - окружность удлинённая И рожица в ней удивлённая.
Мектеп оқушыларының геометриялық есептерді нашар шығаратыны белгілі.Оның бірнеше себебі бар.Біріншіденгеометриялық есептер оқушылардан шығармашылық қасиеттерді талап етеді.Екіншіден оқушыларға берілетін теориялық мағлұматтар геометриялық есептерді шығаруды жеңілдететін жұмысшы құрал бола алмай тұр.
Жалпы геометрияда тіктөртбұрышты,ромбыны,квадратты параллелограмнан өрбітіп дамытады.Ал трапецияны « Екі қабырғасы параллель,ал былайғы екі қабырғасы параллель емес төртбұрыш трапеция деп және оның параллель қабырғалары (а,в) табандары, ал былайғы екі қабырғасы (с,d) бүйір қабырғалары деп анықтама беріледі.Трапецияның үш түрі болатындығы айтылады.(1-сурет)
1-сурет
Жоғарыда айтылғандай трапецияны да тіктөртбұрышты,ромбыны,квадрат секілді параллелограмнан таратып, трапецияның параллелограмға ұқсас түрлерінен бастап, белгілі трапецияларды айтар болсақ, трапеция тақырыбының ауқымы арта түсері анық.
Осы орайда мектебімізде үйірме сабақтарында трапецияның оқулықтарда айтыла бермейтін түрлері мен қасиеттері үйретілген еді. Солардың бірі мынадай:
1-теорема.Тең бүйірлі трапецияның диагональдары өзара перпендикуляр болса,онда трапецияның орта сызығы биіктікке тең болады.
Дәлелдеуі:Трапецияның ауданы екі үшбұрыштың аудандарының қосындысына тең.
Жауабы: S=1024 cм22-теорема.Кез келген трапецияның екі табанының қосындысы оның диагоналдарының үлкен табанға түсірілген проекцияларының қосындысына немесе айырмасына тең болады.
Оны формула түрінде берсек: а+в= d11d12
Трапеция тең бүйірлі болғанда,оның диагональдары тең болатыны және диагональдарының үлкен табанға түсірілген проекциялары да тең болатыны белгілі. Трапецияның ауданын есептейтін формуласына қою арқылымына формула шығады.S= t*һ (1),мұндағы t- диагоналдың үлкен табанға түсірілген проекциясы, һ-трапецияның биіктігі.
2-есеп.Тең бүйірлі трапецияның диагоналы 10см-ге, ал ауданы 48см2-ге тең. Трапецияның биіктігін табыңдар
Берілгені: АС=10cм,S=48 см2
Табу керек:СН
Шешуі: ∆ ACN
AH=Оны (1) формулаға қойып,теңдігі шығады.Бұдан
(100-СН2)*СН2=2304,СН4-100СН2+2304=0
СН2=х деп алсақ,х2-100х+2304=0
Х=50
Х1=36,Х2=64.Яғни, биіктік 6см және 8см.
3-теорема.Кез келген трапецияның диагональдарының квадраттарының айырмасы олардың үлкен табанға түсірілген проекцияларының квадраттарының сәйкес айырмасына тең болады.
Оны формула түрінде берсек: d21-d22=(d11)2–(d12)2 (2)
3-есеп. Трапецияның табандары 5 пен 15-ке, ал диагоналдары 12 мен 16-ға тең. Трапецияның ауданын табыңыз.
Берілгені:АС= 12, BD =16, BC=5, AD=15
Табу керек:S-?
Шешуі:Жоғарыдағы (2) қасиетті пайдалансақ BD2 – AC2= KD2 – AH2. Бұдан ( KD- AH) (KD+AH) = 256-144, ал (1) қасиет бойынша KD+AH=AD+BC, яғни KD+AH = 20.
Орындарына қойғанда KD- AH = 5,6 шығады KD = KH+HD, AH= KH+AK болғандықтан 5+ HD – 5 – AK = 5,6, HD – AK =5,6. Ал AK + HD =10
жүйесінен HD =7,8 табылады.
KD = 7,8 + 5=12,8.
BK2 = BD2 – KD2ВК = = 9,6Sтр ==96
4 – есеп.Тең бүйірлі трапецияның ең үлкен қабырғасы 13-ке, ал периметрі 28-см-ге тең. Трапецияның ауданы 27-ге тең болса, оның қабырғаларын табыңдар.
Мама мой взяла листок,
И загнула уголок,
Угол вот такой у взрослых
Называется ПРЯМЫМ.
Если угол уже -ОСТРЫМ,
Если шире, то -ТУПЫМ.
Я ОСТРЫЙ - начертить хочу,
Сейчас возьму и начерчу.
Веду из точки две прямых,
Как будто два луча,
И видим ОСТРЫЙ УГОЛ мы,
как остриё меча.
А для УГЛА ТУПОГО
Всё повторяем снова:
Из точки две прямых ведём,
Но их пошире разведём.
На чертёж мой посмотри,
Он, как ножницы внутри,
Если их за два кольца
Мы раздвинем до конца.
ТРЕУГОЛЬНИК
Самолёт летит по небу,
Треугольное крыло,
На моём велосипеде,
Треугольное седло,
Есть такой предмет - угольник,
И всё это - ТРЕУГОЛЬНИК.
Тут мама три спички
На стол положила
И мне треугольник
Из спичек сложила.
А в это время я чертил
И наблюдал за мамою,
Я три прямых соединил
И сделал то же самое.
КВАДРАТ
Пришёл из школы старший брат,
Из спичек выложил квадрат.
Дала мне мама шоколад,
Я дольку отломил - квадрат.
И стол -квадрат, и стул - квадрат,
И на стене плакат - квадрат,
Доска, где шахматы стоят,
И клетка каждая - квадрат,
Стоят там кони и слоны,
Фигуры боевые.
КВАДРАТ - четыре стороны,
Все стороны его равны,
И все углы прямые.
ОКРУЖНОСТЬ и КРУГ
Мы живём с братишкой дружно,
Нам так весело вдвоём,
Мы на лист поставим кружку,
Обведём карандашом.
Получилось то, что нужно -
Называется ОКРУЖНОСТЬ.
Мой брат по рисованию
Себя считает матером,
Всё, что внутри окружности,
Закрасил он фломастером.
Вот вам красный круг, кружок,
По краю синий ободок.
КРУГ - тарелка, колесо,
ОКРУЖНОСТЬ - обруч, поясок.
ОКРУЖНОСТЬ - очертанье КРУГА.
Я смотрю на наш листок,
Стал искать у круга угол,
Но найти его не смог.
Брат смеётся - вот дела!
Да у круга нет угла,
У тарелки и монеты
Не найдёшь углов, их нету.
ТРАПЕЦИЯ
Трапеци, трапеция,
Фигура есть такая,
А я её не знаю.
Ты где живёшь, трапеция,
В Америке, в Китае?
Может, за трапецией
Поехать надо в Грецию?
Мама говорит: - Не надо,
Трапеция с тобою рядом.
Развею я твою тоску,
Ты подожди минутку.
И на гладильную доску
Укладывает юбку,
По ней проводит утюжком,
Чтоб не топорщилась мешком:
- Вот тебе ТРАПЕЦИЯ,
Не стоит ехать в Грецию.
ОВАЛ
А как нарисовать овал?
На брата я позвал.
Брат взял фломастер и искусно
Мне овал нарисовал:
Ты слегка окружность сплюсни,
Получается ОВАЛ.
Сколько раз его видал,
В ванной зеркало -овал!
Овал и блюдо, и яйцо.
Мама говорит :-Лицо
У тебя овальное.
Пусть будет овальное,
Лишь бы не печальное.
Мы рассмеялись и в овале
Рожицу нарисовали.
Овал - окружность удлинённая
И рожица в ней удивлённая.
выберай
Объяснение:
Мектеп оқушыларының геометриялық есептерді нашар шығаратыны белгілі.Оның бірнеше себебі бар.Біріншіденгеометриялық есептер оқушылардан шығармашылық қасиеттерді талап етеді.Екіншіден оқушыларға берілетін теориялық мағлұматтар геометриялық есептерді шығаруды жеңілдететін жұмысшы құрал бола алмай тұр.
Жалпы геометрияда тіктөртбұрышты,ромбыны,квадратты параллелограмнан өрбітіп дамытады.Ал трапецияны « Екі қабырғасы параллель,ал былайғы екі қабырғасы параллель емес төртбұрыш трапеция деп және оның параллель қабырғалары (а,в) табандары, ал былайғы екі қабырғасы (с,d) бүйір қабырғалары деп анықтама беріледі.Трапецияның үш түрі болатындығы айтылады.(1-сурет)
1-сурет
Жоғарыда айтылғандай трапецияны да тіктөртбұрышты,ромбыны,квадрат секілді параллелограмнан таратып, трапецияның параллелограмға ұқсас түрлерінен бастап, белгілі трапецияларды айтар болсақ, трапеция тақырыбының ауқымы арта түсері анық.
Осы орайда мектебімізде үйірме сабақтарында трапецияның оқулықтарда айтыла бермейтін түрлері мен қасиеттері үйретілген еді. Солардың бірі мынадай:
1-теорема.Тең бүйірлі трапецияның диагональдары өзара перпендикуляр болса,онда трапецияның орта сызығы биіктікке тең болады.
Дәлелдеуі:Трапецияның ауданы екі үшбұрыштың аудандарының қосындысына тең.
∆АОВ,∆СОД-тең бүйірлі тікбұрышты үшбұрыштар АО2 +ОВ 2=а2,2АО2=a2
CO2+OD2=в2,2СО2 =в2. АД=ВС=
(*) формуласына қойсақ, онда
Трапецияның ауданы екеуін теңестіріп,бұдан
Теорема дәлелденді.
1.есеп №293 (B деңгей)
Бер:АВСД –тең бүйірлі трапеция.
АВ =24 см
ДС=40 см
АД┴ВС
т/к: SABCD
Шешуі:1 теорема бойынша МN=ВК
.S=32*32=1024см2
Жауабы: S=1024 cм22-теорема.Кез келген трапецияның екі табанының қосындысы оның диагоналдарының үлкен табанға түсірілген проекцияларының қосындысына немесе айырмасына тең болады.
Оны формула түрінде берсек: а+в= d11d12
Трапеция тең бүйірлі болғанда,оның диагональдары тең болатыны және диагональдарының үлкен табанға түсірілген проекциялары да тең болатыны белгілі. Трапецияның ауданын есептейтін формуласына қою арқылымына формула шығады.S= t*һ (1),мұндағы t- диагоналдың үлкен табанға түсірілген проекциясы, һ-трапецияның биіктігі.
2-есеп.Тең бүйірлі трапецияның диагоналы 10см-ге, ал ауданы 48см2-ге тең. Трапецияның биіктігін табыңдар
Берілгені: АС=10cм,S=48 см2
Табу керек:СН
Шешуі: ∆ ACN
AH=Оны (1) формулаға қойып,теңдігі шығады.Бұдан
(100-СН2)*СН2=2304,СН4-100СН2+2304=0
СН2=х деп алсақ,х2-100х+2304=0
Х=50
Х1=36,Х2=64.Яғни, биіктік 6см және 8см.
3-теорема.Кез келген трапецияның диагональдарының квадраттарының айырмасы олардың үлкен табанға түсірілген проекцияларының квадраттарының сәйкес айырмасына тең болады.
Оны формула түрінде берсек: d21-d22=(d11)2–(d12)2 (2)
3-есеп. Трапецияның табандары 5 пен 15-ке, ал диагоналдары 12 мен 16-ға тең. Трапецияның ауданын табыңыз.
Берілгені:АС= 12, BD =16, BC=5, AD=15
Табу керек:S-?
Шешуі:Жоғарыдағы (2) қасиетті пайдалансақ BD2 – AC2= KD2 – AH2. Бұдан ( KD- AH) (KD+AH) = 256-144, ал (1) қасиет бойынша KD+AH=AD+BC, яғни KD+AH = 20.
Орындарына қойғанда KD- AH = 5,6 шығады KD = KH+HD, AH= KH+AK болғандықтан 5+ HD – 5 – AK = 5,6, HD – AK =5,6. Ал AK + HD =10
жүйесінен HD =7,8 табылады.
KD = 7,8 + 5=12,8.
BK2 = BD2 – KD2ВК = = 9,6Sтр ==96
4 – есеп.Тең бүйірлі трапецияның ең үлкен қабырғасы 13-ке, ал периметрі 28-см-ге тең. Трапецияның ауданы 27-ге тең болса, оның қабырғаларын табыңдар.
Берілгені: AD \\ BC, AB = CD, AD =13 P=28, S =27,
Табу керек.AB = CD, BC, AD