Қаған - хандардың ханы, бас хан деген үғымды білдіреді - ерте түрік мемлекеттерінің басшысы. Түрік, батыс және шығыс түрік, Түргеш, Қимақ секілді қағандықтарды басқарған. Ол жоғарғы билеуші, әскербасы болды. Оған белгілі бір тайпа өкілдері сайланған. Қағандықтағы жоғары лауазымдарға қаған өз туыстарын тағайындап, соларға арқа сүйеп отырған. Олар қағандыққа қарасты тайпаларды билеп төстеді және өз үлестеріне тиісті әскерді басқарды. Қаған мемлекеттің ішкі және сыртқы саяси істерінің бәріне басшылық етті. Соғыс ашу немесе бітімге келу, шетелдік елшілерді қабылдау, құрылтай жиналысын шақыру, ру басшыларын тағайындау, алым-салықты қадағалау, т.б. Істермен айналысты.
Уәзір (араб.: - уазир) - мейл. әкімш. басшысы. Құранда бұл сөз «көмекші» деген алғашқы мағынасында қолданылады. Мұхаммедтің (с.а.у.) мұрагерлік сайлау барысында да осы мағынада қолданылған. Онда мұхаджирлер ансарларға былай деген: «Бізден - әмір, ал сізден - уәзір». Әбу Саламның тұсындағы Аббас әулетінде Уәзір «әулие көмекшісі» деген құрметті атақтың құрамдас бөлігі ретінде қолданылды. Әл- Мансұрдың (754 - 75) тұсында ғана Уәзір әкімш-тің басшысы ретінде қолданылған. Ортағасырлардағы арабтардың тарихи және әдеби шығармаларында Уәзір Сасани эулетінің вузург фрамандары деп аталды. Мұндай үйлестіруге, бәлкім, Аббас әулетінің Уәзір қызметі мен вузург фрамандарының атқаратын міндетінің толық сәйкес келуі негіз болған шығар. Уәзірдің мемл. әкімштің басшысы ретінде тарихтан орын алуы, сөз жоқ, Аббас әулеті тұсындағы Иран мәдени дәстүрінің қайта өрлеуімен байланысты. Уәзірдің негізгі міндеті әкімш. пен қаржыны реттеу болды. Әскер мен заң қызметіне араласқан жоқ. Батыста тап осындай міндет атқаратын адам басқаша аталды. Осман империясында бірнеше Уәзір болды. Соның ішінде Ұлы Уәзір ғана сұлтанның алдына кіру құқығын иеленді. Ахмедтің (1703 - 30) тұсында Уәзір лауазымын бір ғана адам иеленді. Кейінірек ол ірі елді мекендердің патшаларына жүктелді. Нағыз уәзірлік қызметті тек Ұлы Уәзір ғана жүзеге асырды. Осымен бір мезгілде ол сұлтан мөрінің сақтаушысы да болды.
ДОНСКАЯ АРМИЯ - вооруженное формирование Белого движения на Юге России в годы Гражданской войны 1917–1922 годов.
Начала создаваться 17.04.1918 года в станице Заплавская (в районе города Новочеркасск) под руководством так называемого Совета обороны, преобразованного 21 апреля во Временное донское правительство. После присоединения 23 апреля отряда генерал-майора П. Х. Попова Донская армия насчитывала свыше 6 тысяч человек, 9 орудий, около 50 пулемётов.
В мае 1918 года, после ликвидации Донской советской республики, была проведена мобилизация Донского казачьего войска. Лица невойсковых сословий (иногородние), вступившие в Донскую армию, принимались в казачье сословие (смотрите Казачество), казаки, перешедшие на сторону советских войск, лишались казачьего звания. К середине мая Донская армия насчитывала около 17 тысяч человек, 21 орудие, 58 пулемётов.
Войсковым атаманом 16 мая избран генерал-майор П. Н. Краснов. Кроме Донской армии (к концу июня около 45 тысяч человек, 150 орудий, 610 пулемётов) формировалась так называемая Молодая армия из новобранцев 17-18 лет (к концу августа около 20 тысяч человек).
Вооружение Донской армии поставляла Германия. Это позволило к середине августа 1918 года выбить советские войска из Донского войска области (кроме части Сальского округа) и развернуть наступление на Царицын (ныне Волгоград) и Воронеж. Поражения Донской армии под Царицыном и Германии в Первой мировой войне вынудили Краснова, действовавшего самостоятельно, пойти на соглашение с А. И. Деникиным. По соглашению между двумя военачальниками от 08.01.1919 года Донская армия перешла в оперативное подчинение к главнокомандующему Вооружённых сил Юга России Деникину (назначение командного состава, чинопроизводство в Донской армии и других осталось в ведении донского атамана).
В январе - феврале 1919 года, потерпев ряд поражений от советских войск и потеряв значительную часть личного состава (тысячи верхнедонских казаков разошлись по домам, сдались в плен или перешли на сторону РККА), Донская армия (к концу февраля около 15 тысяч человек) отошла в низовья Дона. Однако политика расказачивания, проводившаяся советской властью и приведшая к Вёшенскому восстанию 1919 года, резко изменила ситуацию. Успешный рейд в начале июня конной группы под командованием генерал-майора А. С. Секретова позволил восставшим влиться в ряды Донской армии, которая к концу июня заняла всю Донскую область и южную часть Воронежской губернии.
Летом - осенью 1919 года в состав Донской армии входило 8-9 кавалерских и 5-6 пехотных дивизий (часть их временно передавалась другими армиям), из которых было сформировано 4 корпуса, и её численность в этот период достигала свыше 50 тысяч человек при 160-240 орудиях и 650-930 пулемётах. Войска Донской армии участвовали в Московском походе Деникина 1919 года, где понесли значительные потери. В ходе контрнаступления Южного фронта 1919 года и наступления Южного и Юго-Восточного фронтов 1919-1920 годов Донская армия потерпела поражение и отступила на Северный Кавказ, где в марте - апреле 1920 года часть её войск сдалась в плен РККА, а остатки эвакуировались в Крым, где были сведены в Донской корпус «Русской армии».
Командующие: генерал-майор К. С. Поляков (17-25 апреля 1918 года), генерал-майор, с мая 1918 генерал-лейтенант П. Х. Попов (25 апреля - 18 мая 1918 года), генерал-майор, с июня 1918 года генерал-лейтенант С. В. Денисов (18 мая 1918 года - 15 февраля 1919 года), генерал-лейтенант В. И. Сидорин (15 февраля 1919 года - март 1920 года).
Қаған - хандардың ханы, бас хан деген үғымды білдіреді - ерте түрік мемлекеттерінің басшысы. Түрік, батыс және шығыс түрік, Түргеш, Қимақ секілді қағандықтарды басқарған. Ол жоғарғы билеуші, әскербасы болды. Оған белгілі бір тайпа өкілдері сайланған. Қағандықтағы жоғары лауазымдарға қаған өз туыстарын тағайындап, соларға арқа сүйеп отырған. Олар қағандыққа қарасты тайпаларды билеп төстеді және өз үлестеріне тиісті әскерді басқарды. Қаған мемлекеттің ішкі және сыртқы саяси істерінің бәріне басшылық етті. Соғыс ашу немесе бітімге келу, шетелдік елшілерді қабылдау, құрылтай жиналысын шақыру, ру басшыларын тағайындау, алым-салықты қадағалау, т.б. Істермен айналысты.
Уәзір (араб.: - уазир) - мейл. әкімш. басшысы. Құранда бұл сөз «көмекші» деген алғашқы мағынасында қолданылады. Мұхаммедтің (с.а.у.) мұрагерлік сайлау барысында да осы мағынада қолданылған. Онда мұхаджирлер ансарларға былай деген: «Бізден - әмір, ал сізден - уәзір». Әбу Саламның тұсындағы Аббас әулетінде Уәзір «әулие көмекшісі» деген құрметті атақтың құрамдас бөлігі ретінде қолданылды. Әл- Мансұрдың (754 - 75) тұсында ғана Уәзір әкімш-тің басшысы ретінде қолданылған. Ортағасырлардағы арабтардың тарихи және әдеби шығармаларында Уәзір Сасани эулетінің вузург фрамандары деп аталды. Мұндай үйлестіруге, бәлкім, Аббас әулетінің Уәзір қызметі мен вузург фрамандарының атқаратын міндетінің толық сәйкес келуі негіз болған шығар. Уәзірдің мемл. әкімштің басшысы ретінде тарихтан орын алуы, сөз жоқ, Аббас әулеті тұсындағы Иран мәдени дәстүрінің қайта өрлеуімен байланысты. Уәзірдің негізгі міндеті әкімш. пен қаржыны реттеу болды. Әскер мен заң қызметіне араласқан жоқ. Батыста тап осындай міндет атқаратын адам басқаша аталды. Осман империясында бірнеше Уәзір болды. Соның ішінде Ұлы Уәзір ғана сұлтанның алдына кіру құқығын иеленді. Ахмедтің (1703 - 30) тұсында Уәзір лауазымын бір ғана адам иеленді. Кейінірек ол ірі елді мекендердің патшаларына жүктелді. Нағыз уәзірлік қызметті тек Ұлы Уәзір ғана жүзеге асырды. Осымен бір мезгілде ол сұлтан мөрінің сақтаушысы да болды.
Илек дегенді түсінбедім
ДОНСКАЯ АРМИЯ - вооруженное формирование Белого движения на Юге России в годы Гражданской войны 1917–1922 годов.
Начала создаваться 17.04.1918 года в станице Заплавская (в районе города Новочеркасск) под руководством так называемого Совета обороны, преобразованного 21 апреля во Временное донское правительство. После присоединения 23 апреля отряда генерал-майора П. Х. Попова Донская армия насчитывала свыше 6 тысяч человек, 9 орудий, около 50 пулемётов.
В мае 1918 года, после ликвидации Донской советской республики, была проведена мобилизация Донского казачьего войска. Лица невойсковых сословий (иногородние), вступившие в Донскую армию, принимались в казачье сословие (смотрите Казачество), казаки, перешедшие на сторону советских войск, лишались казачьего звания. К середине мая Донская армия насчитывала около 17 тысяч человек, 21 орудие, 58 пулемётов.
Войсковым атаманом 16 мая избран генерал-майор П. Н. Краснов. Кроме Донской армии (к концу июня около 45 тысяч человек, 150 орудий, 610 пулемётов) формировалась так называемая Молодая армия из новобранцев 17-18 лет (к концу августа около 20 тысяч человек).
Вооружение Донской армии поставляла Германия. Это позволило к середине августа 1918 года выбить советские войска из Донского войска области (кроме части Сальского округа) и развернуть наступление на Царицын (ныне Волгоград) и Воронеж. Поражения Донской армии под Царицыном и Германии в Первой мировой войне вынудили Краснова, действовавшего самостоятельно, пойти на соглашение с А. И. Деникиным. По соглашению между двумя военачальниками от 08.01.1919 года Донская армия перешла в оперативное подчинение к главнокомандующему Вооружённых сил Юга России Деникину (назначение командного состава, чинопроизводство в Донской армии и других осталось в ведении донского атамана).
В январе - феврале 1919 года, потерпев ряд поражений от советских войск и потеряв значительную часть личного состава (тысячи верхнедонских казаков разошлись по домам, сдались в плен или перешли на сторону РККА), Донская армия (к концу февраля около 15 тысяч человек) отошла в низовья Дона. Однако политика расказачивания, проводившаяся советской властью и приведшая к Вёшенскому восстанию 1919 года, резко изменила ситуацию. Успешный рейд в начале июня конной группы под командованием генерал-майора А. С. Секретова позволил восставшим влиться в ряды Донской армии, которая к концу июня заняла всю Донскую область и южную часть Воронежской губернии.
Летом - осенью 1919 года в состав Донской армии входило 8-9 кавалерских и 5-6 пехотных дивизий (часть их временно передавалась другими армиям), из которых было сформировано 4 корпуса, и её численность в этот период достигала свыше 50 тысяч человек при 160-240 орудиях и 650-930 пулемётах. Войска Донской армии участвовали в Московском походе Деникина 1919 года, где понесли значительные потери. В ходе контрнаступления Южного фронта 1919 года и наступления Южного и Юго-Восточного фронтов 1919-1920 годов Донская армия потерпела поражение и отступила на Северный Кавказ, где в марте - апреле 1920 года часть её войск сдалась в плен РККА, а остатки эвакуировались в Крым, где были сведены в Донской корпус «Русской армии».
Командующие: генерал-майор К. С. Поляков (17-25 апреля 1918 года), генерал-майор, с мая 1918 генерал-лейтенант П. Х. Попов (25 апреля - 18 мая 1918 года), генерал-майор, с июня 1918 года генерал-лейтенант С. В. Денисов (18 мая 1918 года - 15 февраля 1919 года), генерал-лейтенант В. И. Сидорин (15 февраля 1919 года - март 1920 года).