Укажіть прізвища українських діячів початку 20 ст., дотичних до розвитку вказаних сфер культурного життя та науки. Образотворче мистецтво
Музичне та театральне мистецтво
С. Єфремов, А. Бучма, Л. Кримський, Б. Гмиря, Б. Лятошинський, В. Касіян, Г. Верьовка, Г. Юра, Є. Патом, І. Іжакевич, Л. Курбас, Л. Ландау, Л. Ревуцький, М. Бажан, М. Драй-Хмара, М. Зеров, М. Куліш, М. Рильський, М. Хвильовий, М. Боголюбов, М. Бойчук, М. Василенко, М. Гришко, М. Грушевський, М. Крилов, М. Самокиш, Н. Ужвій, П. Тичина, П. Козицький, Ф. Кричевський.
Около пятидесяти лет назад археологи приоткрыли завесу таинственности над великой цивилизацией древней Индии - третьей после Шумера и Древнего Египта. Тогда, то есть около четырех тысяч лет назад, в долине Инда выросли два больших города - Хараппа и Мохенджо-Даро. Это были центры обширного рабовладельческого государства, по территории вдвое превышающего Египет эпохи Древнего царства.
Города отличались высокой даже по тем временам культурой. Прямые мощенные улицы, двух- и трехэтажные кирпичные дома с канализацией, водопроводом с горячей и холодной водой... Славились своим искусством ремесленники. Оба города вели бойкую торговлю с Египтом, Критом, Месопотамией.
В середине II тысячелетия до нашей эры в Мохенджо-Даро насчитывалось около сорока тысыч жителей. А потом оба города загадочно исчезли. Их перестали упоминать, будто их никогда и не существовало.
Какие только предположения не высказывались по поводу их исчезновения, вплоть до фантастических - вроде того, что города погибли в ядерной катастрофе из-за неумения обращаться с ядерным, говоря современным языком, материалом. Говорили и о чужеземном вторжении, в частности кочевых аравийских племен...
Теперь, после открытия археологов, создана новая версия о гибели некогда цветущих городов. Кажется, наиболее достоверная. Начало ей положил геолог Рейке, изучавший строение земных слоев в этом районе. Он установил, что в ста сорока километрах к югу от Мохенджо-Даро находился очаг сильнейшего землетрясения, которое изменило облик долины Инда. Вероятно, с него все и началось.
Раскопки археологов дали материал для создания предположительной картины того, как развивались здесь события, приведшие к гибели городов. На них обрушились сразу две стихии - землетрясение и наводнение. Землетрясение вздыбило землю, Инд оказался перегороженным, и его воды повернули вспять. Затем началось наступление грязевых потоков. Поселения вблизи Мохенджо-Даро были погребены под многометровым слоем ила и песка. Горожане пытались защититься, стали возводить дамбы, следы которых найдены теперь при раскопках. Но бороться с водой и грязевыми потоками было все труднее и труднее.
Город заливало, по-видимому, более пяти раз, это видно по постройкам: они возводились на остатках старых. Ученые полагают, что наступление грязевого моря длилось около ста лет. Голод и эпидемии вынуждали жителей переселяться в места, не затронутые катастрофой, - на юго-восток Индии, на земли древнего Гуджарата.
Так катаклизмы природы безжалостно уничтожили один из очагов человеческой культуры в древнем мире.
Сонау Мұңал (Монғолия) даласынан Хорезм патшалығына (сартауыл) жорыққа аттанған Шыңғыс қағанға Отырар қаласына дейінгі жолда орналасқан ержүрек қазақ тайпаларының бірде-бірі қарсылық білдірмеді. Қуана қарсы алып, өз еріктерімен Шыңғыс ханға келіп қосылды. Хорезм патшалығын бірге бағындырды. Осы жорық кезінде Қазақтың он екі руынын шыққан, он екі өкіл Шыңғыс ханды ақ киізге салып көтеріп, қазіргі Шыңғыс таудың басына алып шығып, Шыңғыс ханды «ҚАҒАН» деп жариялап, таудың атын «ШЫҢҒЫС ТАУЫ» деп өзертті, ал оның ең биік шыңын «МҰҢАЛ ШЫҢЫ» деп атады. Мұны ешбір тарихшы жоққа шығара алмайды. Бұл қазақ шежіресінде айқын көрсетілген. Шәкәрім қажы шежіресі де осы деректерді береді.
Соңғы екі мыңжылдықтың ең ұлы «ҚОЛБАСШЫСЫ» деп, бүкіл әлем елдерімен (ЮНЕСКО) толықтай мойындалған Қазақтың ұлы қағаны Шыңғыс ханды барынша «жағымсыз» кейіпкер етіп көрсетуге тырысқан Орыс патшалығы мен кешегі большевиктік Совет өкіметінің жалған саясаты болды. Олардың Қазақ еліне, Қазақ даласына байланысты Шыңғыс қағанға қоятын басты кінәсі - Отырар қаласы. Сондықтан, Отырар жайлы өз зерттеулерімнің қорытындысын Сіздермен бөліскенді жөн көрдім.
Ол заманда Шыңғысханның арғы аталары құрған Қарахандар қағанатын парсылық бағыт ұстанған Хорезмшах (Сартауылдар) жаулап алды. Бүгінгі "қазақтың қаласын қиратты" деп Шыңғысхан атамызға басты кінә қылып тағатын Отырар қаласы, осы жаулаушы елге қараған болатын.
Ол жайлы тарихшы С.Ақынжанов «Қазақстанның орта ғасырлық тарихындағы қыпшақтар» кiтабында шежiрешi Жужаниден мынандай мысал келтiредi: «615 (1216) жылы... Хорезм шахы Мұхаммед Иемектен шыққан Иакафтанның ұлы түркiстандық Қадырханның елiн ойрандауға аттанды». Иә, иә, Хорезм шахы басқа емес, дәл Қадырхан-Иналшық Қайырханның (Шыңғысханның арғы атасы Қараханның) елін ойрандауға аттанып отыр. Бiрақ, Қайырхан өзiне күні кеше ғана теперiш көрсетіп, жерін жаулап алған Хорезм шахына адалдығын көрсету мақсатында және дүниеге қызығып, Шыңғысханның елшілерін өлтіріп, керуенін тонап, қазаққа сатқындық жасады. Шыңғысхан Хорезм патшасынан Қайыр ханды ұстап беруді талап етті, бірақ хорезмшахтың бұл талапты орындамағаны былай тұрсын, сонымен бірге елшілерді өлтіруге әмір етеді. Бұл Шыңғысханның Хорезмге қарсы соғыс ашуына себеп болды. Атамыз бар-жоғы жүз елу мыңға жуық сарбаздарымен Хорезмшахқа қарсы жазықсыз өлген елші-саудагерлерінің (бес жүз адам) кегін алуға аттанды. Ол кезде Хорезм патшасының төрт жүз мың тұрақты әскері бола тұра (және ол осынша әскерді бір айда жинап ала алатын еді)