заполните пробелы путь в середине вдо н.э. открыл чжан цянь. в связи с открытием в горах
бадахшана месторождения , а в окрестностях яркента, в районе хотона и в верхнем течении
сырдарьи - , появились новые ответвления дорог. в середине i тыс. стал функционировать
путь, соединивший степные зоны с городскими поселениями. процветание вшп тесно
связано с развитием в китае производства .
Ясачные люди — плательщики государственного налога общего характера — ясака, взимавшегося в царской России с народов Поволжья (с 15—16 веков) и Сибири (с 17 века).
Ясачными людьми считались мужчины от 18 до 50 лет (позднее — с 16 до 60 за исключением больных и увечных), которых записывали в «Ясачные книги». Количество ясачных людей периодически проверялось повторными переписями, данные которых корректировались ясачными комиссиями. Средством принуждения ясачных лиц к уплате ясака была шерть (присяга).
Кроме ясака, ясачные люди должны были нести в пользу государства различные натуральные повинности: дорожную, городовую, ямскую и др. Ясачные люди как категория населения просуществовали у народов Поволжья до 20-х гг. 18 в., когда ясак был заменен подушной податью. В Сибири согласно «Уставу об управлении инородцев» (1822) нерусское население было приравнено к русским крестьянам. В отношении некоторых народов, причисленных к «кочевым» или «бродячим» инородцам (якуты, тунгусы, чукчи и др.), обложение ясаком сохранялось до 1917 года.
Қытай жазуы — тарихи деректер бойынша, қытай жазуының алғашқы таңбалары б.з.б. 14 ғ. Шаң патшалығы заманында пайда болған. Қытай жазуы - әлемдегі тарихы аса ұзақ жазулардың бірі. Ол қытай қоғамының дамуынан бастап, қытай тілінің өркендеуінде көрнекті рөл атқарып келгені тарихтан белгілі. Қытай халқы өзінің ұзақ тарихы барысында рухани құндылықтардың аса мол түрлерін өмірге әкелгені ақиқат.
Сыма Цяньның «Ши цзи» енбегі «Тарихи жазбалар» деп ол қайтыс болғаннан кейін аталды. Сыма Цянь өз шығармасын «Хан сарайының тарихнамасының кітабы » «Тайшигун шу» деп атаған. Бұл шығармада көне салт-дәстурге деген құрмет көрсетілген. Көне Қытай тілінде «тарих» сөзінің түсінігі «ши» деп аталады. Оның бастапқы түрі - жазбаға арналған кесені ұстап тұрған қолды суреттейді, бастапқы мағынасыда осыдан шыққан - «жазба білетін адам». Бұндай жазбалардың көне үлгілері тасбақаның тасына және сүйектерге жазылған «Инь» жазулары. Шан шу Қытайдың көне тарихи ескерткішінің бірі, «Басшы сөзінің» жазбасын үлгі етіп ұсынады. Қола ыдыстардағы жазулар тарихнамашының басшысының қасында жүріп бұйрықтарын хабарлап, астрологиямен, көріпкелдікпен айналысқанын дәлелдейді. Қытай жұлдызнамасының болжамы бойынша, 2018 жыл көптеген адамдар үшін тыныштық пен бақыт жылы болады. Алайда әр жылы туған адамдарға ит жылы өзінше әсер етеді .Терракоталық бұйымдар түрлі түсті (ақ, сары, қызыл, қоңыр, қара,т.б.) болғанымен сыртына жылтырақ жалатпа жағылмайды. Терракотаны саздан қалыптап күйдіреді. Ертеде Терракота архитектуралық құрылыстарда кеңінен қолданылды.
Теракоттан (күйдірген саздан) жасалған әскер—Қытай императоры Цинь Ши Хуандидің Сианьда орналасқан кесенесіндегі 8099 шамасындағы үлкен көлемді терракоттық (күйдірген саздан жасалған) қытай жауынгерлері мен олардың сәйгүліктерінің жерлену атауы.Терракоттық мүсіндер Цинь әулетінің алғашқы императоры Цинь Ши Хуандимен бірге жерленген. (Қытайды біріктіріп, Ұлы Қорғанның бөліктерін қосты).