Vlipli779

19.10.2022 20:49 •  Қазақ тiлi

1 / 1 Қарашаның жиырма бесі Астана – елімнің мақтанышы.( Астана-гордость страны) Тілдік бағдар. Стр.100. Етістіктің шақтары (Время глагола) Осы шақ – настоящее время Нақ осы шақ (Собственно - настоящее время - простая форма) а) жалаң нақ осы шақ (простая форма) образуется от 4 - х глаголов: отыр(сидит), тұр(стоит), жатыр(лежит), жүр(ходит), к которым присоединяются личные окончания. Жақ (лицо) Жіктік жалғау(Личное окончание) Мысалдар(Примеры) Жекеше (единственное число) І. Мен (я) - мын, - мін Отыр+мын сижу ІІ. Сен (ты) - сың, - сің Отыр+сың сидишь ІІ. Сіз (вы) – уваж. ф. - сыз, - сіз Отыр+сыз сидите ІІІ. Ол (он, она) - Отыр сидит Көпше ( множественное число) І. Біз (мы) - мыз, - міз Отыр+мыз сидим ІІ. Сендер (вы) - сыңдар, - сіңдер Отыр+сыңдар сидите ІІ. Сіздер (вы) – ув. ф. - сыздар, - сіздер Отыр+сыздар сидите ІІІ. Олар (они) - Отыр сидят ә) Күрделі нақ осы шақ (сложная форма) образуется путем сочетания основного глагола и одного из вс глаголов: отыр(сидит), тұр(стоит), жатыр(лежит), жүр(ходит). Основной глагол принимает суффиксы деепричастий – п,- ып,- іп. Глаголы БАР, КЕЛ, АПАР, ӘКЕЛ принимают суффиксы – а/- е и сочетаются только с глаголом ЖАТЫР. Вс глаголы принимают личные окончания. Жақ (лицо) Жұрнақ (суффиксы) Жіктік жалғау (Личное окончание) Мысалдар (Примеры) Жекеше (единственное число) І. Мен (я) Сөйле+п отыр+мын – разговариваю; Бар+а жатыр+мын - иду ІІ. Сен (ты) Сөйле+п отыр+сың – разговариваешь; Бар+а жатыр+сың - идешь ІІ. Сіз (вы) – уваж. ф. Сөйле+п отыр+сыз – разговариваете; Бар+а жатыр+сыз - идете ІІІ. Ол (он, она) Сөйле+п отыр – разговаривает Бар+а жатыр – идет Көпше ( множественное число) І. Біз (мы) Сөйле+п отыр+мыз – разговариваем; Бар+а жатыр+мыз - идем ІІ. Сендер (вы) Сөйле+п отыр+сыңдар – разговариваете; Бар+а жатыр+сыңдар - идете ІІ. Сіздер (вы) – ув. ф. Сөйле+п отыр+сыздар – разговариваете;Бар+а жатыр+сыздар - идете ІІІ. Олар (они) Сөйле+п отыр – разговаривает; Бар+а жатыр - идет 2) Ауыспалы осы шақ (настоящее переходное время) обозначает непрерывное действие. Жақ (лицо) Жұрнақ (суффиксы) Жіктік жалғау (Личное окончание) Мысалдар (Примеры) Жекеше (единственное число) І. Мен (я) - а, - е, - й - мын, мін Күнде бар+а+мын ІІ. Сен (ты) - а, - е, - й - сың, - сің Күнде бар+а+сың ІІ. Сіз (вы) ув. ф.- а, - е, - й - сыз, - сіз Күнде бар+а+сыз ІІІ. Ол (он, она) - а, - е, - й - Күнде бар+а+ды Көпше (множественное число) І. Біз (мы) - а, - е, - й - мыз, міз Күнде бар+а+мыз ІІ. Сендер (вы)- а, - е, - й - сыңдар, - сіңдер Күнде бар+а+сыңдар ІІ. Сіздер (вы) - ув.ф.- а, - е, - й; - сыздар, - сіздер Күнде бар+а+сыздар ІІІ. Олар (они) - а, - е, - й - Күнде бар+а+ды 100-бет, 3-тапсырма. Мәтінді оқы. Мәтінге тақырып қой.(Прочитайте текст. Озаглавьте) 101-бет, 4-тапсырма. Мәтіннен деректі және дерексіз зат есімдерді тап. Осы зат есімдерді пайдаланып, сөйлем құра. Найди в тексте документальные и абстрактные существительные. Используя эти существительные, составьте предложение.1. Деректі зат есім – көзге көрінетін, денеге сезілетін деректі зат атауы.(Конкретные имена существительные – название отдельных ощущаемых, видимых предметов).Мысалы: мектеп, әріп, қала, Азамат, үй, қоян т.б. Дерексіз зат есім – көзге көрінбейтін, денеге сезілмейтін, тек ойша топшылап айтылатын заттар атауы. ( Абстрактные имена – отвлеченные понятия).Мысалы:намыс,әдет,егемендік, мінез т.б. Үлгі: идея-дерексіз зат есім. Досыма Астанаға баруға байланысты идеямды айттым.