1) 1-тапсырма бойынша оқылым мәтінінен қажетті ақпаратты топтастырып жазыңыз. 2) Оқылым мәтінінен адамға қатысты зат есімдерді анықтап, жіктеңіз.
Үлгі:
І Аралбаев ағаймын.
ІІ Аралбаев ағайсың.
Аралбаев ағайсыз.
ІІІ Аралбаев ағай.
Мәтін:
Күні кеше ғана бүкіл планета болып біздің ауылдық Аралбаев ағайды Плутонға сапарға шығарып салып едік. «Мына тұрған жақын жер емес пе? Көзді ашып-жұмғанша жетіп келеді деп», қаннен-қаперсіз жүргенбіз. Кенет күтпеген оқиғаға душар болыпты.
Мұны біз кейін білдік...
Аралбаев ағай Айдағы планетааралық ғарыш айлағынан ұшысымен, Плутонға апаратын тура жолға түседі.
Кемеде жалғыз өзі. Жоқ, жалғыз емес, қасында өзінің бұрын да талай сапарға бірге барысып жүрген Құтжолы бар. Құтжол – робот. Үйінда Құтжол деген иті де жүр. Танимыз. Жақсы ит. Біздің физика ағайдың Бөрібасарынан да асып түседі. Мықты.
Сол Құтжол екеуі келе жатады. Бір кезде кеме ішіндегі есепші нейтрино аспаптардың көк, жасыл, қызыл және т.б. қандай болса да, барлық шамдары жыпылықтап қос береді. Аралбаев ағай елең ете қалады. Ағай өзі отырған орындықтың сол қапталындағы бір түймені басып жіберді. Бұл – есепші аспаптың дыбыстық жүйесін қосқаны. Ғарыш сапарының нұсқауы солай...
Әлемнің жеті кереметі - біздің заманымызға дейін 3 ғасырда Ескендір Зұлқарнайын Кіші Азия, Орта Азия, Мысыр, Оңтүстік Үндістан территорияларын жаулап алып, ұлы империя құрғаннан кейін, саяхатшыларды қызықтыру үшін осы өңірлердегі 7 орыннан таңдаған сәулет өнері ескерткіштері.
Олар:
Мысыр пирамидалары — ежелгі Мысыр перғауындарының өзіндік үлгідегі мазарлары, біздің заманымыздан бұрын 28 ғасырда салынған.
Бабылдың аспалы бағы, біздің заманымыздан бұрын 6 ғасырда Вавилония әмірі кіші әйеліне арнап жасаткан. Бақ ерекше тәсілмен аспалы текпішекті сәкі-алаңшалар үстіне салынған.
Эфестегі Артемида ғимараты, кезінде әлемдегі ең үлкен ғибадатхана болған. Біздің заманымыздан бұрын 4 ғасырда соғыс алапатынан қираған.
Олимпиадағы Зевстің мүсіні, біздің заманымыздан бұрын 5 ғасырда көне грек мүсіншісі Фидий алтын мен піл сүйегінен жасаған.
Галикарнастағы Мавсол патшаның табытханасы, біздің заманымыздан бұрын 4 ғасырда салынған.
Жерорта теңізінің Родос аралындағы күн кұдайы Родос алабы, биіктігі 45 м. біздің заманымыздан бұрын 285 жылы жасалған, біздің заманымыздан бұрын 224 жылы жер сілкінісі кезінде қираған.
Александрия шамшырағы біздің заманымыздан бұрын 3 ғасырда жасалған, мұнарасының биіктігі 160 м.
Бұл алғашқы "Әлемнің жеті кереметіне", "Екінші 7 керемет", "Табиғаттың өзіндегі 7 керемет", "Қиял-ғажайып 7 керемет", т.б. "кереметтер" қосылып келеді.[1][2]