Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!
Есть такое суеверие: если в семье не рождаются джигиты – наследники рода, то девочек нарекают такими именами как Ултуган (рожденная мальчиком) или Улболсын (пусть будет мальчиком).
Так же существуют другие приметы, например: соль у казахов не сыплется понапрасну. Рассыпанная соль - повод к переживанию: рассыпается достаток, намечается ссора.
У казаха-путника не принято спрашивать: «Куда направляешься?». Зато принято приветствовать его со словами «Удачи!» и желать счастливого пути.
Нельзя спать на закате: в это время сражаются царство Света и царство Тьмы! – говорят наши поверья.
Не принято подавать гостям еду в поврежденной, треснутой, ущербной посуде. Говорят, что к такой посуде обязательно прикладывается вечно голодный шайтан. Вместе с этим в казахском доме следят за тем, чтобы не гремела посуда: от такого шума благосостояние убегает прочь и счастье обходит дом стороной.
Бар мұндай жорамал: егер отбасында туыла жігіттер – ның түрі, онда қыз нарекают сияқты ұлы тұлғалардың есімдерімен Ұлтуған (туған бала) немесе Ұлболсын (болсын бала).
Сонымен қатар бар басқа да белгілері көрсетіледі, мысалы: тұз қазақтардың емес сыплется понапрасну. Рассыпанная тұз - себебі переживанию: рассыпается молшылық көзделеді жанжал.
Біздің қазақ-путника қабылдамаса, сұрау: "Куда направляешься?". Есесіне қабылданды "қош келдіңіздер" оны "деген сөздер" іске сәт!" және сәт сапар тілеу.
Болмайды ұйықтау закате: бұл сражаются патшалығы Жарық пен түнек әлемі! – дейді біздің нанымдар.
Қабылданбаған беруге қонақтарға тамақ бүлінген, треснутой, ущербной ыдыста. Бұл осындай ыдыста міндетті түрде қоса беріледі мәңгі аш шайтан. Сонымен қатар, қазақ үйде бақылап емес гремела ыдыс-аяқ: осындай шу әл-ауқатын сырымға қашып кетеді қайтарам және бақыт обходит үйге тарап.
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!
Есть такое суеверие: если в семье не рождаются джигиты – наследники рода, то девочек нарекают такими именами как Ултуган (рожденная мальчиком) или Улболсын (пусть будет мальчиком).
Так же существуют другие приметы, например: соль у казахов не сыплется понапрасну. Рассыпанная соль - повод к переживанию: рассыпается достаток, намечается ссора.
У казаха-путника не принято спрашивать: «Куда направляешься?». Зато принято приветствовать его со словами «Удачи!» и желать счастливого пути.
Нельзя спать на закате: в это время сражаются царство Света и царство Тьмы! – говорят наши поверья.
Не принято подавать гостям еду в поврежденной, треснутой, ущербной посуде. Говорят, что к такой посуде обязательно прикладывается вечно голодный шайтан. Вместе с этим в казахском доме следят за тем, чтобы не гремела посуда: от такого шума благосостояние убегает прочь и счастье обходит дом стороной.
Бар мұндай жорамал: егер отбасында туыла жігіттер – ның түрі, онда қыз нарекают сияқты ұлы тұлғалардың есімдерімен Ұлтуған (туған бала) немесе Ұлболсын (болсын бала).
Сонымен қатар бар басқа да белгілері көрсетіледі, мысалы: тұз қазақтардың емес сыплется понапрасну. Рассыпанная тұз - себебі переживанию: рассыпается молшылық көзделеді жанжал.
Біздің қазақ-путника қабылдамаса, сұрау: "Куда направляешься?". Есесіне қабылданды "қош келдіңіздер" оны "деген сөздер" іске сәт!" және сәт сапар тілеу.
Болмайды ұйықтау закате: бұл сражаются патшалығы Жарық пен түнек әлемі! – дейді біздің нанымдар.
Қабылданбаған беруге қонақтарға тамақ бүлінген, треснутой, ущербной ыдыста. Бұл осындай ыдыста міндетті түрде қоса беріледі мәңгі аш шайтан. Сонымен қатар, қазақ үйде бақылап емес гремела ыдыс-аяқ: осындай шу әл-ауқатын сырымға қашып кетеді қайтарам және бақыт обходит үйге тарап.