azim20071

04.05.2022 16:25 •  Қазақ тiлi

1. Алып-Ер Тұңға — аты аңызға айналған тарихи тұлға ,түрік мемлекетін ұйыстырган көсем. Ол – біздің заманымыздан бұрынғы VII ғасырда
омір сүрген Тұран елінің әміршісі, көреген көсемі, сақтар әскерінің
қолбасшысы, ержүрек батыры, «Алып» — сақтармен ғұндар заманынан
бері ел қорғаған батырлардың қолбасшы ерлердің атына қосылып
айтылып келе жатқан мәртебелі есім.
2.Алып-Ер Тұнға – Иранның ұлы жазушысы Фирдоусидің «Шаһнама»
кітабына кейіпкер болған. Онда Афрасияп, Тұран патшасы болып
суреттеледі. «Тұран» — Тұр елі – түріктер елі деген сөз. Ол замандағы
түріктер Енесай мен Ертіс, Дунай бойлары, Ауғанстан мен Иран,
Сирия, Түркия жерлерін мекендеген. Көк Тәңіріне табынып, түрік
жазуымен жазган.
3.Алып – Ер Тұңга – тарихи адам. Ақыл-айласымен, күшімен, айтса
сөзін өткізіп, тірессе жеңіп, елді – ел кылған батыр әрі көсем. Ол
кайтыс болғанда, артында қалған елі жоқтау шыгарган. Сол жоктау
ауыздан-ауызға тарап, одан ХІ ғасырда түрік ғалымы Махмұт
Қашқаридің «Түркіше сөздігіне» кірген, сөйтіп біздің дәуірімізге
жеткен.
4. Алып Ер Тұңғаның тарихи тұлғасы мен дастандагы әдеби бейнесі
жайында кезінде Әбу Райхан әл-Бируни, Махмұт Қашқари, Хамза
Исфахани, Рашид әд-Дин т.б. аса құнды пікірлер айткан. Бұлардың бәрі
де дастанның басты қаһарманы Алып Ер Тоңғаны сактар дәуірінде өмір
сүрген мемлекет қайраткері ретінде сөз етеді. Олар, әсіресе, Тұран мен
Иран арасындағы соғыста Алып Ер Тоңға өзін аса дарынды қолбасшы
ретінде танытқанын ерекше атап көрсетіп отырады
5.“Алып ер Тұңға” дастанының негізгі идеясы – Тұран елін сыртқы
жаудан қорғау, түркі жұртын ішкі ынтымақ-бірлікке үндеу, туған
жердің абырой-даңқын арттыра түсу болып табылады. Бұл дастан
Алып Ер Тоңғаның қайтыс болып, бүкіл түркі елінің күңіренген жоқтау​