1. Қазақстанның алып жатқан жер аумағы неше мың шаршы метрге тең? *
2 724,9 мың
2 724,8 мың
2 742, 9 мың
15 000мың
2. Қазақстанның шегарасының ұзындығы неше километр? *
15 000
2724,9 мың
13 000
16 000
3. Сөйлемді оқып, толықтыр. Қазақстан шикізат және қазба байлығы жағынан дүниежүзіндегі ... елдің ішіндегі ең бай ... елдің қатарына кіреді. *
186,10
168,10
178,10
186,9
Вариант 5
Это обязательный вопрос.
4. Қазақстанның батысы мен солтүстігі қандай мемлекетпен шектеседі? *
Түрікменстан
Өзбекстан
Қырғызстан
Ресей
5. Жер көлемі бойынша Қазақстан әлемде нешінші орын алады? *
тоғызыншы
алтыншы
екінші
жетінші
6. Мәтінге сәйкес келетін ақпаратты табыңыз. Орталық Қазақстанда көмір, жез, қорғасын, мырыш, құмтас өндіріледі. Мұнда көмір қоры 200 миллиард тоннадан асады екен.Солтүстікте алтын,темір; шығыста қорғасын, мырыш; оңтүстікте қорғасын; оңтүстік, шығыс, солтүстікте мәрмәр кен орындары бар. Батыста Каспий жағасындағы құрлықта 2,2 миллиард тонна,су астында 4,5 миллиард тонна мұнай жатыр. Аралдың айналасында 350 миллион тонна мұнай бар. Мұнай құбыры 10715 шақырымға созылған. Міне, қазақ даласы осындай! *
алып жатқан аумағы
темір мен алтын өндіру туралы
шикізат және қазба байлықтары.
алтын, күміс өндіру туралы.
7. Мәтінде жауабы бар сұрақты табыңыз. Қазақстан- Ұлы дала елі. Ұлы далада біздің ата-бабаларымыз өмір сүрген. Біз-көк аспан мен шексіз жасыл даланы мекендеген Ұлы даланың балаларымыз. Ұлы даланың табиғаты қоңыржай. Мұнда қазба байлықтар да,бидай да бар.Елімізде төрт климаттық аймақ бар: дала,орманды-дала, шөлейт және шөл аймақтар. Қазақстан-далалы ел. Дала бүкіл жер көлемінің 26% -ын алады. Жазы-ыстық, қысы өте суық. *
Еліміздің қай аймағында күріш, арпа өсіріледі?
Елімізде қандай аймақтар бар?
Жазда неге өзендердің суы құрғайды?
Қандай шөл және шөлейт жерлерді білесің?
8. Мәтінде жауабы бар сұрақты табыңыз.Қара топырақты орманды-далалы аймақ жер көлемінің 0,4%-ын алады. Жазы ыстық, қысы өте суық. Мұнда суарылмайтын жаздық бидай өсіріледі.Шөлейт жер көлемінің 10%-ын алады. Шөлейттің климаты құрғақ, тым континентті. Жауын өте аз, көктемнің аяғы мен жаздың басында жауын жауады. Жазы ыстық, қысы суық, ашық аязды күндері көп болады. Жазда өзендердің көбінің суы құрғайды. *
Ылғалдың мөлшері қанша?
Қазақстанды неге "Ұлы дала" дейміз?
Елімізде қандай аймақтар бар?
Шөлейт аймақтардың ауа райы қандай болады?
9. Сәйкес жауапты табыңыз. Шөл дала жер көлемінің 44%-ын алып жатыр. Шөлдің ең үлкені- Қызылқұм. Жердің бедері мен құмның түсі қызғылт сарғыш. Климаты құрғақ. Онда жазда аптап ыстық, ауызсу жоқ. Ылғал мөлшері өте аз. Сондықтан өзен бойына суармалы күріш,тез пісетін арпа егіледі.
орманды-дала табиғаты
далалы жер табиғаты
шөлейт жердің ауа райы
шөл даланың табиғаты
10. Сәйкес жауапты табыңыз. Елімізде төрт климаттық аймақ бар: дала,орманды-дала, шөлейт және шөл аймақтар. Қазақстан-далалы ел. Дала бүкіл жер көлемінің 26% -ын алады. Жазы-ыстық, қысы өте суық. Қара топырақты орманды-далалы аймақ жер көлемінің 0,4%-ын алады. Жазы ыстық, қысы өте суық. Шөлейт жер көлемінің 10%-ын алады. Шөлейттің климаты құрғақ, тым континентті. Жауын өте аз, көктемнің аяғы мен жаздың басында жауын жауады. Жазы ыстық, қысы суық, ашық аязды күндері көп болады. Жазда өзендердің көбінің суы құрғайды. Шөл дала жер көлемінің 44%-ын алып жатыр. Шөлдің ең үлкені- Қызылқұм. Жердің бедері мен құмның түсі қызғылт сарғыш. Климаты құрғақ. Онда жазда аптап ыстық, ауызсу жоқ. Ылғал мөлшері өте аз. *
аймақтардың ауа райы
қазба байлықтар
ылғал мөлшері
жауын-шашын мөлшері
Вариант 5
Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады :
а) Интонация арқылы іргелесе байланысады :
Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен.
Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады.
ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді .
б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен.
Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді:
1. Салалас құрмалас .
2. Сабақтас құрмалас.
3. Аралас құрмалас.