1 «Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмаларыБөлім атаулары:Қияләлемі. Көлік және жол белгілері. Адамның сырт келбеті мен мінезі Оқу мақсаты6.2,1.1. Мәтіннен негізгі және қосымша детальді ақпаратты анықтау 6.3.4.1. Эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, кӛтерілген мәселе бойынша себептерін айқын кӛрсетіп жазу. Ойлау дағдыларыныңдеңгейіҚолдануОрындау уақыты15 -20 минутОқылымТапсырмаБерілген үзінділерді оқып ,сұрақтарға жауап беріңіз.А мәтініКішкентайМарат пен Дархан кӛрші тұратын достар еді. Екеуі ылғи бос уақыттарын бірге ӛткізетін. Бірақ Дархан денсаулығына байланысты далаға кӛп шықпайды. Сондықтан да болар оның мінезі тұйық. Ал Мараттың мінезі кӛңілді, ақжарқын, досының қамын ойлап жүретін бала.Бір күні Марат орманға саяхатқа барады. Ол гүлдерді қызықтап жүріп, бір кӛбелекті ұстап алады да, «қолыма түстің бе, енді мен сені жібермеймін , досым Дарханға апарып беремін» -дейді. Бір кезде кӛбелек сӛйлегендей болады, «жіберші мені, Марат, мен сенің үш тілегіңді орындаймын». Марат мәз болып, «маған велосипед керек» -дейді. Кӛбелек ӛз жӛніне ұшып кетеді.Кешкісін Марат үйіне келсе, әкесі оған расында да, велосипед сатып әперіпті. Ол қуанып, велосипедімен ары-бері Дархан досының терезесінің алдынан ӛтеді. Досының мұңлы кӛзін кӛріп, орманға келіп , маған велосипед те, қиялдағы ұялы телефон да қажет емес деп ойлайды. Ол: «Арман кӛбелегі, досым аяғынан тік тұрып кетсінші, сол тілегімді орындашы»,-деп жалынады.Үйіне келсе, ата-анасы Дарханның шетелге дәрігерлерге кӛрінуге баратынын айтады. Марат Дарханның келуін тағатсыздана күтеді. Бір күні Марат үйінде ұйықтап жатса, ӛзін атап шақырған дауыстан оянып кетеді. Кӛзін ашса, қарсы алдында досы Дархан тұрады. Қуанып кеткен Марат, ормандағы арман кӛбелегіне іштейалғысын жаудыртады.1. Қай ақпарат мәтінге сәйкес?1.Марат пен Дархан нағыз тату достар.2.Марат табиғат аясында ойнағанды ұнатпайды.А)текбіріншісі В) тек екіншісі С) екеуі дебұрыс D) екеуі де дұрыс2. Қай абзацта Мараттың арманы орындалады?А)ІВ)ІІ
С)ІІІD)ІV3. Мәтіндегі Мараттың орнында сіз болсаңыз, не істер едіңіз? Ойыңызды3 сөйлеммен жазыңыз.ӘмәтініЖаяу жүргіншіге арналған нұсқаулық1.Жаяу жүргінші жаяу жол (тротуар) немесе жаяу жүргіншіге арналған жолмен жүруітиіс. Егер олар болмаса, жол жағалауымен немесе велосипед жолымен (велосипедшілер қозғалысына кедергі келтірсе) жүру керек.2.Елді мекеннен тыс жерлерде жаяу жүргінші кӛлік құралдары қозғалысына қарама-қарсыбағытта жүруге тиіс;3.Жаяу жүргінші жолды жер асты ӛтпесі, аспалы кӛпірлер, жол таңбалары салынған немесе «жаяу жүргінші ӛтпесі» белгісі қойылған жерлер арқылы кесіп ӛтеді. Жаяу жүргінші ӛтпесі белгіленбеген жол учаскесінде жолды қиылыстардан жаяу жол жиегі бойымен, ал олардың аралағында –жол жақсы кӛрінетін жерде тікелей кесіп ӛтуге рұқсат етіледі;4.Қозғалысреттелетін жерлерде жаяу жүргінші реттеуші немесе бағдаршам сигналдарын басшылыққа алуы тиіс;5.Қозғалысреттелмейтін жерлерде жаяу жүргінші жақындап қалған кӛлік құралыменарақашықтықты, сондай-ақ олардың жылдамдығын болжап алып, жолдан ӛту қауіпсіздігінеанық кӛз жеткізген соң ғана жолды кесіп ӛте алады;6.Жаяу жүргінші жолдан ӛтіп бара жатып аялдауға немесе қажетсіз тоқтауға тиіс емес. Жолдан ӛтуді аяқтап үлгермеген жаяу жүргінші ары қарайғы қозғалысты қауіпсіздік аралында күтуге тиіс. Егер ондай болмаса, қарама-қарсыбағыттардағы кӛлік ағынын бӛліп тұратын сызық бойында күтуі керек;7.Автобус, троллейбус, трамвай, таксиді тек қана отырғызу алаңында күту қажет. Егер ондай болмаса, жаяу жол немесе жол жиегінде тосқан жӛн.Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты көрсетіңіз.Не туралы ?Негізгі ақпаратҚосымшаақпаратЖазылымБілім алушы екі сұрақтың (тақырыптың) біреуін таңдайды.Құрамы 100-120 сӛзден тұратын жазба жұмысын (эссе) орындау керек.1.Жол апаттарын кӛп болдырмау үшін<<Жол қозғалыс ережелерін>>жетік білуіміз керек.Сауал: Жол белгілерін білудің қандай маңызы бар?
2.Ел ішінде «мінез ӛзгермейді» деген ұғым бар. Мінез сәбилік пен кәмелеттік жас аралығында отбасының қасиеттеріне сәйкес, ата-ананың үлгісімен, отбасының мәдени-тұрмыстық, әлеуметтік жағдайларында негізін қалайды.Сауал: Сіздің ойыңызша адамның мінезі ӛзгере
2,Тамақты қалай қабылдау керек? Тамақты асықпай ішу керек,. Егер тамаққа зейін салмаған жағдайда, адам тойғанын білмей қалып, артығымен тамақтанады.
3,Тамақтын режимын қалай сақтау керек? Тамақтану режимін сақтау керек. Тамақты жиі және аз мөлшерде қабылдау дұрыс (күніне 5 рет). Ұйықтар алдында екі сағат алдында тамақтанған жөн, онда тамақ жақсы қорытылып, ұйқы тыныш болады;
4 Тамақтан кейін неге шәй ішуге болмайды? Тамақтанған соң дереу шай ішуге болмайды. Шайдың құрамында темірді ыдырататын заттар болады. Шайдың орнына шырын ішкен жөн;
5,Таңертеңгі асты неге мұқият қабылдау керек? Таңертеңгі асты мұқият қабылдау. Егер организм 10-12 сағат тамақ қабылдамаса, онда организмдегі қант азайып кетеді. Ертеңгі асты әшпесе,түсте артығымен қабылдайсың, нәтижесінде асқазанға ауыртпалық түсіресің.
Бастауышқа мысалдар.
Бастауыш - сөйлемде атау септік тұлғасында тұрып, ойдың иесі болатын тұрлаулы сөйлем мүшесі.
Мысалы: Жиналыс (не?) сағат жетіде аяқталды.
Анам (кім?) дүкеге кетті.
Кітаптар (нелер?) баспадан шықты.
Оқушылар (кімдер?) емтихан тапсырып жатыр.
Баяндауышқа мысалдар.
Баяндауыш - сөйлемде бастауыштың қимылын, ісін, жай-күйін, кім, не екенін білдіріп тұратын тұрлаулы сөйлем мүшесі.
Мысалы: Қоңырау соғылды (не істеді?).
Дүкеннен азық – түлік сатып алдым (не қылдым, не істедім?)
Арман әлі ұйықтап жатыр (не істеп жатыр?).
Пысықтауышқа мысалдар.
Пысықтауыш: етістіктен болған мүшенің қасиетін жан-жақты анықтайтын, яғни оның жай-күйін, сын-сипатын, мөлшерін, мезгіл-мекенін, себеп-мақсатын көрсетеді.
Мысалы: 1. Түске таман (қашан?) ол да келіп қалды. – мезгіл пысықтауыш
2. Ол үйге қарай (қалай қарай?) кетті. – мекен пысықтауыш
3. Володя қазақша (қалайша?) сөйледі. – амал пысықтауыш
4. Мен сені сағынып (не себепті?) келдім. – себеп пысықтауыш
5. Әсем дүкенге кітап алғалы (не мақсатпен?) келді. – мақсат пысықтауыш
Толықтауышқа мысалдар.
Толықтауыш: баяндауышқа қатынасты болып, қимыл-әрекеттің объектісін білдіреді. Атау септігі мен ілік септігінен басқа септік жалғауларының бірінде болады.
Мысалы: Атасы баласын (кімді?) шақырды.
Оған (кімге?) көмектесу керек.
Қасқырлар көк шолаққа (неге?) ауыз салды.
Мен Айданамен (кіммен?) сөйлесіп, кездесу туралы ұсыныс жасадым.
Анықтауышқа мысалдар.
Анықтауыш: сөздің сынын,қасиетін, белгісін, басқа да сипаттарын білдіреді.
Мысалы: Зейнептің көздері үлкен (қандай?), кірпіктері ұзын (қандай?).
Оқыған (қандай? Қай?) кітаптарым мені іске бастады.
Жаңадан тұрғызылып жатқан (қандай?) үй осы жылдың аяғына дейін тұрғындарға тапсырылады.
Ашынған (қайткен? қандай?)әйел мән - жайын айтады.