1. Лагостра аралаша рада А. Бүкіл жер қыртысы мен маитишың жоғары бөлігі
В. Жер Адросы , мантияжие жер қыртысы
с. Жоғарғы қыртысының толығымен және жер қыртысы мен
D. Жер ядросы меи мантия
2. Жер қанша қабаттан тұрады?
A_2
в — 3
3. Ядроны сипаттаңыз
А - іші қатты сырты сұйық
в — іші қатты сырты қатты
С— іші сұйық, сырты қатты •
D - іші сұйық сырты сұйык, *
4. Жердің ең сыртқы қабаты не деп аталады?
А - қабық В - жер қыртысы
С- мантия D ядро
5. Ішкі ядро неден тұрады?
А – Темір және никель
в – магний және темір
С- магний және никель? D - тек никель
6. Жердің ен ыстық бөлігі
А – жер қыртысы B - мантия С - жанартаулар D - ядро
Жасаулап туған мекенін,
Сары мақпалмен әдіптеп
Келінтөбенің етегін;
Шүрегейлері асығып,
Күз жетсе қоңыр самал боп,
Шүберек сөмке асынып,
Мектепке қайта барар ма ек!
Күбірлеп кәрі анамыз
Үш шығар еді, үш кіріп.
Қаһарға мінген қара күз
Тұратын тыста ысқырып.
Дауысын тыңдап жаңбырдың,
Қалғушы ем қамсыз көз іліп,
Әуірі сынды тандырдың
Ып-ыссы демді сезініп.
Сол ыссы деммен, шіркін-ай,
Сан жүректерге жеттім мен.
...Қамыстың басы бұрқырай
Күз ғой бүл қайта кеп кірген.
Отарын ойға иіре,
Отауын жатыр тігіп ел,
Жарқылдап енген үйіне
Жас келін, жайсаң інілер.
Мына күн жөне қағынды,
Төніп тұр бұлт қаракөк.
Тандырдың бетін жабуды
Ұмытпасаңдар жарар ед...
Күз
Айтқали Нәріков
Сұңқылдап, сазды әуенді тауып түрлі,
Қоштасып, көкте аққулар сауық құрды.
Қанаттан ұшып түскен мамықтай боп,
Төбемнен жапырақтар жауып тұрды.
Барады бірте-бірте түн ұзарып,
Аспанда аққан жұлдыз ізі қалып.
Ақ қайың әудем жерде мұңайып тұр,
Көктемгі әсем әнін үзіп алып.
Ерте тұр, төсегіңнен кеш тұр мейлі,
Құстардың үні шатты естілмейді.
Көйлектей оңып кеткен, күлгін тартып,
Көкжиек қорғасын бұлт кескіндейді.
Бәрінен, бәрінен күз сезіледі,
Қайтеміз, жүреміз ғой төзіп енді.
Билікті өз қолына алып жатыр,
Жылдың бір маусымының кезі келіп.
Күз
Жұбан Молдағалиев
Күндері бар қызуы әбден сөнбеген,
Гүлдері бар қызылы әлі сембеген.
Күз де менің елу жасым сияқты,
Жаздар өтіп, қыс келер деп сенбеген.
Қызылы да, қызу да жаз сарқыны,
Тоңазытқан таңғы шықтар салқыны,
Күз де менің елу жасым сияқты
«Ертең» емес, «кеше» болған сол күні.
Жалт ойнайды нажағайлар жырақта.
Шөмелелер өртенбейді бірақта.
Күз де менің елу жасым сияқты
Дірілдейді қарап айна бұлаққа.
Бірде жарқын, бірде бұлттар құрыстап,
Бірде жаңбыр, бірде қары тыныстап.
Күз де менің елу жасым сияқты
Жаз бен күздің шекарасын тұр ұстап.
Сарғыш тартып, бақтың жүзі тұр сынып,
Бұйра талдар болады ғой құр сырық.
Күз де менің елу жасым сияқты
Әлденені жоқтағандай күрсініп.
Далада да сайраңдаған сары елес,
Сары сурет алтын таңның сөрі емес.
Күз де менің елу жасым сияқты,
Не жігіт жас, не еңкейген кәрі емес.
Ағаш басып, тау мен түздің таз жонын
Қыздыратын қытып жұмсап аз шоғып,
Күз де менің елу жасым сияқты
Біледі ғой бір жылда екі-жаз жоғын.
Күзде, бірақ жайрап жатыр жемістер.
Күзде шынар жылдық істер, жұмыстер.
Күздер менің елу жасым сияқты,
Алаңы жоқ шаруадай жұмыскер.
Күз суреті
Мақсұт Неталиев
Сарыала жапырақтар
Қонады қалқып ұшып.
Мүлгиді атырап бар
Жамылып алтын ішік.
Бу шығып бүйірінен
Ағады жылға-бұлақ.
Ақбөкен үйірімен
Барады Сырға құлап.
Дәнді алқап жалтылдайды,
Жайғандай дүзге кілем.
Жер-Ана ән тыңдайды,
Аққулар тізбегінен.
Қайың тұр амал қылып,
Шық моншақ тағынып ап.
Сүйеді самал - жігіт
Қалғандай сағынып-ақ!
Бұлбұлдар сайрамады,
Бұтаққа жайғасып жай.
Дөңгелеп Ай барады,
Әлемнің айнасындай!
Тәкәппар тау-шыңдар да
Өрлейді сүйіп өрін.
Қызығы таусылған ба,
Думанды дүниенің?!
Күзгі сағыныш
Нұрлан Оразалин
Бұла арман сынды...
Бұла таңдарды тербеген,
бұла сағымдай
бұғалық түсіп көрмеген,
бұл өнім менің жазылды,
кезімде
сағыныштарға шөлдеген...
Шалқарға -
шалқып құлаған,
шулаған -
сыңсып жылаған,
долы өзендердей,
қара ормандардай
шырқаған кезде бұлақ ән...
Жол тартып
жылы тұстарға,
ақ еділ көлден
ақ үйрек-қаздар ұшқанда,
бұл әнім менің жазылды,
еңсеріп кешті,
телміріп қарап құстарға...
қазан,
1973 жыл
Күзгі сағыныш
Есенғали Раушанов
Көкте, жсрде көремін сені ғана.
Өзіңнің хаттарыңнан
Қыпша бел өзен жақта анау
Сайрайды бұлбұл тіз безеп.
Қыламықтаған ақ қар-ау,
Кідіре тұршы бір мезет.
Қайтпайтын шақты сағынып,
Қайғысын шегіп арманның,
Қараша қарын жамылып,
Қамығып әнге салған кім?
Жел ме екен жазды еске алып,
Сыңсыған арзу тілекпен?
Мен бе екем әлде кеш қалып,
Кеш қалып сені жыр еткен?
Теңізде Судаке ғана деп аталады Қара. Ал шын мәнінде, ол мөлдір, күңгірт-көгілдір, жоқ, аквамариновое. Дәл барқын, әдеттегідей теңіз. Ол чистейшее, және барлық тасты түбінде көрінетін өте жақсы. Адамдардың жағажайда әрқашан көп болды, тура келді ұзақ іздеу үшін орын постелить төсеніш. Кейбір демалушылар тіпті жүлделі орын түнге қалдырып, өзінің төсеніші құмдағы. Есесіне, жағажайда кетті әр түрлі ядролық, тікелей барлық бала жеуге. Бірақ ойынының барлық бұл өте арзан.
Жағажайдың көрдік порты Судаке, онда тұрды айлақта кеме мен үлкен жүк крандар. Тағы жағажайда болды волнорез. Оның расщелинах оның тасты табуға болатын теңіз шаянын және тартып шығарыңыз да, оларды сол жерден. Тағы біз ловили теңіз шаянын көмегімен краболовки. Олар прячутся тастарының астында, теңіз түбінде.
Қара теңізде водятся медузалар. Қазірдің өзінде алдындағы ең кетер бірі-Көксерке, біз табылған бір күні таңертең теңізге байламы айқын тірі бейнесімен қауышты. Бізді қорқытты, бұл болса олардың қолына, онда болуы мүмкін күйік. Бірақ ондай ештеңе жоқ. Қызметкерлермен медузу қолына, ал ол әкелуде арқылы саусақтар, мөлдір сілікпе. Көңілді. Міне осындай еді нашествие тірі бейнесімен қауышты.