1. Мәтінді оқы. Тақырып қой. Мәтін не туралы? /Прочитай текст. Озаглавь его. О чем текст?
Күй өнері – қазақ халқының ең басты рухани байлығы, екінші тілі. Қазақ халқы қуанышы мен қайғысын күй арқылы жеткізе білген. Күйшілер аққудың сұңқылын, қаздың қаңқылын, бұлбұлдың сайрағанын, желдің гуілін, ат тұяғының дүбірін, қасқырдың ұлығанын күй арқылы көрсете білген. Күй атасы, Құрманғазының күйлері жігерлі, екпінді, асқақ рухты. Қазіргі таңда Құрманғазының ең танымал күйлердің бірі – «Адай». Күйдің өзіндік тарихы бар. Бірде Құрманғазы жолаушылап бір ауылға келеді. Ауылдың адай руынан шыққан Ақмаңдай деген қыз Құрманғазымен күй тартысады. «Адай» күйі күйшіден қалыспай күй тартысқан Ақмаңдай қыздың өр мінезін бейнелейді. Сондықтан да «Адай» күйі жігерлі де шабытты көңілде орындалады. Сонымен бірге, «Адай» күйі қазақ халқының еркін мінезін, жауынгерлік рухын бейнелейді. Құрманғазының күйшілік дәстүрін Дина Нұрпейісова жалғастырған. Кішкентай Динаны төңірегіндегілер «домбырашы қыз» деп атаған. Қаршадай домбырашы қыздың даңқын естіп, әйгілі Құрманғазы арнайы іздеп келген. Ол Динаның домбыра тартысына сүйсініп, батасын береді. Құрманғазы Динаға домбыра тартудың терең сырларын үйретеді. Дина Нұрпейісованың ерекше күйлерінің бірі – «Қара қасқа ат». Дина ұзату тойында әкесінен жасауына Қара қасқа атын сыйлауын өтінеді. Әкесі қызына ақ батасын беріп, Қара қасқа атты сыйға тартады. «Қара қасқа ат» күйінде Дина жылқының жүрісін, шабысын ерекше бейнелеген. Дәулеткерейдің күйлері терең толғауға, романтикалық лирикаға негізделген. Тыңдаушыны ойлы да сыршыл сезіммен қайран қалдырады. Дәулеткерейдің «Қос алқа» күйі халыққа кеңінен танымал. «Қос алқа» күйінде сұлу қыздың бейнесі, әдемі жүрісі, алқасының сылдыры бейнеленген. Қазанғап Тілепбергенұлының күйлері құбылмалы, ойнақы, төкпе жырға ұқсайды. Күйшінің жылқы малына арналған күйлері көп. Мысалы, «Торы жорғаның бөгелек қағуы» күйінде жылқының бейнесін басқаша көрсетіп, жорғаның бөгелек қағып, басын шұлғығанын суреттейді. Ұлы дала салтында халқымыз он саусағынан қүй төгілген күйшілерін ел ханымен қатар қойып, сыйлаған. 2 тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтар мен жауаптарды сәйкестендір./ Сопоставь вопросы с правильными ответами по содержанию текста.
№ Сұрақтар/вопросы Жауаптар/ответы 1 Қазақ халқы қуанышы мен қайғысын не арқылы жеткізе білген?/ Как казахскому народу удавалось передавать свою печаль и радость? Жігерлі, екпінді, асқақ рухты. 2 Күй атасы, Құрманғазының күйлері қандай?/ Какой характер у предволителя куйев Курмангазы? Күй арқылы жеткізе білген. 3 Қазіргі таңдағы Құрманғазының ең танымал күйін ата./Назови самую популярную күй Курмангазы? Дина Нұрпейісова жалғастырған 4 Құрманғазының күйшілік дәстүрін кім жалғастырған?/Кто продолжил традиции күй после Курмангазы? Ойнақы, төкпе жырға ұқсайды. 5 Дина Нұрпейісованың ерекше күйін ата./ Назови необычный күй Дины Нурпейсовой. «Адай». 6 Дәулеткерейдің күйлері несімен ерекшелеленеді?/ Чем выражены күй Даулеткерея? «Қос алқа» күйі. 7 Дәулеткерейдің қай күйі халыққа танымал? /Назови самую популярную күй Даулеткерея. Терең толғауға, романтикалық лирикаға негізделген. 8 Қазанғап Тілепбергенұлының күйлері қандай?/ В чем особеннность күйев Қазангапа Тилепбергенулы? «Қара қасқа ат»
