1. Мәтінді оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз. Рәбиға Сыздықова сөз тарихына, сөз әсемдігіне, сөз сазына,
әуеніне, қолданылу мәдениетіне терең бойлап, білгірлікпен талдау
жасаған сирек талант, ірі ғалым. Сөздің мәнін ашу, көне жазбалардағы
сөздердің қалай қолданылғандығын анықтау зор жауапкершілікті,
ұқыптылықты, төзімділікті қажет етеді. «Қазақ әдеби тілінің тарихы»
атты еңбегінде сан ғасырлық тарихы бар, миллиондаған адамдарға
қызмет етіп отырған, мемлекеттік мәртебеге ие болған қазақ тілі
сияқты ірі тілдің тұтас бес ғасырлық тарихын таныту үшін, оның
белгілі бір кезеңдердегі күй-қалпын сипаттау, жеке ескерткіштердің
тілін талдау тәрізді қыруар мәселелерді шешіп алуға айрықша қажыр-
қайрат жұмсады.
Р.Сыздықова 1957 жылдан бастап 1971 жылға шейін 14 жыл бойы
Абай ишығармаларының тілін зерттеді. Оның жазып, баспадан шығарған
20-дан астам кітап, кітапша, жүзден аса мақаласының ішінде Абай
шығармаларының тілі туралы жазған екі томдық кітабының шоқтығы
биік тұрады.
Р.Сыздықованың басты-басты еңбектерін қысқаша атап өтейік:
«Қазақ тілі
методикасының негізгі мәселелері», «Қазақ тілі
орфографиясы мен пунктуациясы бойынша анықтағыі», «Қазақ тілі
орфографиялық сөздігі. «Абай шығармаларының тілі», «Абай өлеңдерінің
синтаксистік құрылысы», «Сөздер сөйлейді», «Сөз сазы», «Қазақ әдеби
тілінің тарихы», «Жаңа сөздер мен тіркестер» және т. б.
Ол «Абайдың сөз өрнегі», «Сөз құдіреті» және «Сөздер сөйлейді»
атты үш монографиялық еңбегін баяндау стилімен тақырыбы жағынан
өзіне өте ыстық кітаптар санайды.
http://adebiportal.kz
Мәтінде кім жайлы баяндалған?
А) тілші-ғалым жайлы
В) қоғам қайраткері, ақын жайлы
С) әлем әдебиетін зерттеуші жайлы
D) жазушы шығармашылығы жайлы
E) қазақтың майдангер қызы жайлы
?
ответ:Сөйлем мүшелері:Бастауыш, Баяндауыш, Анықтауыш, Толықтауыш, Пысықтауыш осыларға талдайсың.
Сұрақтары Бастауыш: Кім? не? кімдер? нелер?
Баяндауыш деп сөйлемде бастауыштың қимылын, ісін, жай-күйін, кім, не екенін білдіріп тұратын тұрлаулы сөйлем мүшесін атаймыз.
Баяндауыштар көбінесе сөйлемнің соңында тұрады да, не істейді? не болды? не етеді? қайтеді? қандай? қанша? кім? не? деген сұрауларға жауап береді.
Анықтауыш:қандай? қай? қайдағы? (недегі?) қашанғы? ненің? қанша? неше? қайткен? не еткен? деген сұраулардың біріне жауап береді.
Толықтауыш:Толықтауыш кімді? нені? кімге? неге? кімнен? неден? кімде? неде? кіммен? немен? кім (не) туралы? кім (не) жөнінде? не тақырыпты? деген сұрауларға жауап береді.
Пысықтауыш:Пысықтауыштардың сұраулары: қашан? қайда? (қалай қарай?) қайдан? қалай? қайтіп? не себептен? неліктен? кім үшін? не үшін? не істеуге? не қылуға? не мақсатпен? не арқылы? кім арқылы? ненің арқасында? кімнің арқасында? не сайын? кім сайын? қанша? қанша уақыт? неше рет?
Объяснение:
ӨЗ ОЙЫМНАН ҚҰРАП ЖАЗДЫМ.
Объяснение:
ДОСТАРДЫҢ АДАЛДЫҒЫ
Әділ мен Жандос бала кездерінен дос еді. Олар күнде бірге ойнайтын, сабақтарын орындайтын, кітап оқитын және бір-бірінің құпияларын айтып, сырласатын. Оларға бәрі бір-біріне адалдығына таң қалды. Бір күні бір данышпан олардың берік достар екеніне көзі жету үшін олардан сын алады. Данышпан Әділге: Ассалаумағалейкүм балам! Мен сен Жандоспен өте жақын дос деп естідім. Бірақ Жандос маған сенің кемшілігіңді айтты. Сен жалқау екенсің! -деп айтты. Бгны естіген Әділ данышпанға сенбеді. Себебі ол досының ол туралы өтірік айтпайтынын біледі. Ол ақсақалға: Уағалейкум ассалам ата! Сөзіңіздің не рас, не өтірік екенін білмеймін. Мен білсем менің досым мен туралы бұлай ешқашан айтпайды. Мен оны жақсы білемін! Өзінен барып сұрасам қарсы болмайсыз ба?
Ақсақал: Әрине балам, айтқаның жөн. Досыңнан сұрап көр!
Данышпан одан кейін Жандосқа барып Әділдің ол туралы жаман пікір айтқанын айтады. Жандос та атаға сенбей, екі дос бір-бірінен болған жайтты сұрайды. Ол екеуі де ақсақалдың айласын біліп қояды. Ақсақал оларға сынақтан өткенін айтады.