1.Мәтіннің мазмұнын түсініп оқы.Төмендегі тапсырманы орындаңыз. Абай Құнанбайұлы.Табиғат лирикасы.
Абай Құананбайұлы –қазақтың ұлы классик ақыны, философы, композиторы. Абай Құнанбайұлы ШҚО-да 1845 жылы 10 тамызда дүниеге келген. Абайдың шын аты Ибраһим, әжесі еркелетіп Абай деп атап кеткен, сондықтан ақын тарихта сол есіммен белгілі болды. Абайдың әкесі – Құнанбай оқуды, білімді бағалаған адам. Анасы Ұлжан да сабырлы, тапқыр болған.
Әкесі Абайды Семейге Ахмет Риза медресесіне оқуға берді. Семейде жүріп Абай Приходская школаға түсіп, орыс тілін үйренеді. Абай бала кезінен зерек, ұтқыр, ұғымтал болған. Өлеңді ерте жастан шығара бастаған ақын, алғашқы шығармаларын Көкбай атынан жариялаған.
Абай шығармашылығында табиғат лирикасы ерекше орын алады. Абай табиғат аясында өсті де, табиғатты сүйе білді. Қазақ поэзиясына Абай жаңа түр, жаңа форма әкелді. Оның жыл мезгілдеріне арналған өлеңдері ерекше. Абайдың «Жаз», «Күз», «Қыс», «Жазғытұры» өлеңдерін оқып отырғанда, жыл мезгілдерінің суреттерімен қатар қазақ халқының салт-дәстүрлері көз алдыңа елестейді.
« Қыс» өлеңінде жыл мезгілін адам бейнесінде беріп, кәрі құдаға теңей отырып, Абай қазақтың :«Құданы құрметтеймін»- деп әлекке түсетінін айтып өтеді. Қыста қатты боран, аяз болатынын шебер суреттеген.
2020-шы жылы Қазақстанда Абайдың мерейтойына арналған халықаралық ғылыми практикалық конференция өтті.
1-тапсырма . Мәтіндегі негізгі үш ақпаратты анықтаңыз. 3 ұпай

1

2

3

​

Сөйлем мүшелері сөйлемдегі маңызына, қызметіне қарай тұрлаулы мүшелер жәнетұрлаусыз мүшелер болып екі топқа бөлінеді.

Сөйлемде сөздер бір-бірімен грамматикалық байланысқа түсіп, белгілі мағынаны, ұғымды білдіріп, ой білдіруге себебін тигізіп тұрады. Сөйлем ішінде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түсіп, белгілі бір сұраққа жауап бере алатын мағыналы сөзді я сөз тізбегін сөйлем мүшесі дейміз. Сөйлем мүшелері атқаратын қызметі жағынан бастауыш, баяндауыш, толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш болып беске бөлінеді. Олар сөйлем құрай алу қасиетіне байланысты тұрлаулы мүше және тұрлаусыз мүше болады. Бастауыш пен баяндауышты тұрлаулы мүшелер, ал анықтауышты, толықтауышты, пысықтауышты тұрлаусыз мүшелер дейміз Бастауыш - сөйлемде атау септігінде тұрып, ойдың кім, не жайында екенін білдіріп, баяндауышпен қиыса байланысатын тұрлаулы мүше. *Бастауыш* кім? не? кімдер? нелер? кімім? нем? кімі? несі? және басқа сөз топтарының заттанып, атау септігіндегі сұрақтарына жауап береді. Бастауыш атау септігінде зат есім мен есімдіктен болады: Бәйге бригадаға берілді. Сіз өз басыңызды ғана ойламаңыз. (Ғ. Мұст) Атау септігінде тұрып заттанған басқа сөз топтары да (сын есім, зат есім, етістіктің есімше, тұйық етістік түрлері т.б.) бастауыш қызметін атқарады.

*Баяндауыш* - сөйлемде жіктеліп келіп бастауыштың қимылын іс-әрекетін, кім екенін білдіріп, онымен жақ жағынан, кейде жекеше, көпше (1-2 жақта) түрде қиыса байланысын қолданылатын тұрлаулы мүше. Баяндауыш не істеді? қайтті? неғылды? деген сұрақтарға жауап береді. Кейде сөйлемде бастауыш тасаланып жасырын да тұрады, ал оның қай сөз екенін баяндауыштан анықтауға болады.

На казахском "Тұрлаулы мүшелер "- на русском "Главные члены предложения "

Желаю удачи ! Сәттілік тілеймін ))

Қыс келді. Әр мезгілдің өзінің ерекшелігі бар. Қыс аппақ қарымен, көк айдын мұзымен сәнді. Күн бірде жылынып, бірде суытып тұр. Көлде мұз қатты. Қыстың таңғы салқын ауасы керемет күйге бөлейді. Қарға күн сәулесі түсіп, көз тоймайтындай жарқырайды. Ағаш жапырақтарынан айрылған, аянышты күйге түскен. Одан самал желдің әсерімен ғажап музыка ойнап тұрғандай дыбыс шығады. Дала – тынық, тып-тыныш. Кешке таман жел күшейіп, боран басталды. Суретші аяз терезеге әсем суретін салды. Осының бәрі көзге ыстық көрінеді.