1- Оқылым Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз
Экологиялық апат- табиғат пен адам арасындағы қарым-қатынас әбден шиелінісіп кеткен жағдайда байқалады. Бұл кезде табиғаттың тепе-теңдігі бұзылады, қайта қалпына келмейді. Сондықтан экологиялық апат- қайтымсыз процесс болып саналады. Биосферадағы апаттар табиғи және антропогенді деп бөлінеді. Табиғи апаттарға жер сілкіну, жанартаудың атқылауы, құйынды қара дауылдар, қар көшкіні, сел жүру, цунамилер жатады. Жердің сілкінуі дегеніміз жер қойнауындағы энергетикалық күштердің кенеттен жер бетіне шығуы. Жер сілкінісі күшті болса үйлер қирап, адамдар опат болады. Мысалы, 1976 жылы жер сілкінуінен Қытайдағы Таншань қаласы толық қирап, 600мың адам опат болған. Қар көшкіні таулы жерлерде болады және де туристік саяхатшылар өміріне үлкен қауіп төндіреді. Цунами—теңіздер мен мұхиттардың айдынында судың гравитациялық күшінен пайда болатын үлкен толқындар. Күшті цунамилер кезінде теңіз кемелері, мұнай таситын танкерлер апатқа ұшырап, мұнай өнімдері төгіліп, бүкіл балықтар мен құстар уланып, қырылады. Антропогендік апаттарға: автокөлік апаты, ұшақтар апаты, өнеркәсіп орындардағы апаттар, өрт, климаттың ғаламдық жылынуы, қышқыл жаңбыр, озон қабатының жұқарып, тесілуі, дүниежүзілік мұхиттардың ластануы, топырақтың эрозияға ұшырауы, орманның қырқылуы, фауна мен флора түрлерінің жойылуын атауға болады. Антропогендік апаттар тікелей адамның іс-әрекетінен туындап, қоршаған ортаға орны толмас шығын әкеледі. Антропогендік апаттар нәтижесінде Арал теңізінің ауданы екі есе қысқарды. Балқаш көлін де осындай тағдыр күтіп тұр. Ауыр металдармен, мұнай өнімдерімен Қостанай, Павлодар, Шығыс Қазақстан, Атырау, Қарағанды, Батыс Қазақстан жерлері ластанған.
1-тапсырма Тест.
1. Экологиялық апат кезінде не бұзылады?.
А) қарым-қатынас В) табиғат тепе-теңдігі С) биосфера D) литосфера 1 ұпай
2. Табиғи апатқа не жатады?
А) қар көшкіні В) ластану С) қоқыстар D) сынақ 1 ұпай
3.Қандай апатты адам өз қолымен жасайды? А) табиғи В) антропогендік С) сел D)дауылдар 1 ұпай
2-тапсырма.Туристерге қай жер өте қауіпті болады? Сұраққа өз сөзіңмен мәтін мазмұнына сай жауап бер. 1 ұпай
3-тапсырма Ақпараттардың дұрыс бұрыстығын анықта
№ утверждения правильно не правильно
1 1976 жылы Қытайда Таншань қаласы жер сілкінуден толық қирады
2 Қар көшкіні сулы жерлерде болады
3 Жер сілкіну дегеніміз судың гравитациялық күшінен пайда болады
4 Антропогендік апаттар қоршаған ортаға үлкен шығын болып табылады
дададададад
Объяснение:
шшашшащаа