1.Оқылым. Тыңдалым. «Қазақстандағы жер байлығы» тақырыбында берілген мәтіннен мәліметтер жинақтап, жазыңыз. 5 б.
Қасиетті туған жердің тау тасы да, топырағы да, талға біткен
жасыл жапырағы да қымбат. Осыншама бағасы, құны байлықпен
өлшенбейтін жасыл белдерді, асқар тауларды сүймеу мүмкін емес.
Асыл армандарымызды әрқашан туған жермен байланыстырамыз.
Себебі туған жер ол біздің ой өлшеміміз бойынша тарихы терең
отанымыздың белгісі. Жер ана - қасиетті туған жер. Ол - біздің
тылсым тарихымыз. Туған жер топырағын иіскеуге зар болыр
кеткен боздақтар қанша ма?! Туған жер үшін соғысқа түсіп туған
жер топырағы бұйырмаған қандастарымыз қанша ма?! Қазақстан
бүгінде жер асты да, үсті де байлыққа кенелген тәуелсіз ел. Жері
байдың елі бай деген осы болар. Еліміз тұғырлы мемлекеттер
қатарынан көрінсін.
2 Кестені толтыру Мәтінен сөздер мен сөз тіркестерін тауып
жаз.
No
Сөздер
сөз тіркестері

В казахском языке глаголы образуются путем прибавления к основе разных частей речи глаголообразующих суффиксов. В казахском языке существует 4 типа залогов. Все формы образования нового глагола от глагола в основном сводятся к залоговым формам.Өздік етіс - Возвратные залогиВозвратный залог образуется при суффиксов: -н, -ын, -ін, а возвратно-средний залог русского языка образуется от переходных глаголов действительного залога посредством присоеди-нения суффиксов -ся, -сь. Например: жуын - мойся, таран - расчешись.Правило присоединения всех залоговых суффиксов подчиняется закону сингармонизма и прогрессивной ассимиляции.Ырықсыз етіс - Страдательный залогСтрадательный залог в казахском языке образуется при суффиксов: -л, -ыл, -іл. И в русском, и в казахском языках он указывает на то, что предмет подвергается действию другого предмета или лица. Например: Бір аптадан кейін жұмыс аяқталады. - Через неделю работа будет закончена. Хат ауылға жіберілді. - Письмо отправлено в аул. 

Өзгелік етіс - Понудительный залогПонудительный залог образуется при суффиксов -дыр, -дір, -тыр, -тір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз. Этот залог отсутствует в русском языке. Он обозначает “заставить, понудить, попросить, позволить, совершить какое-либо действие или принять иную форму состояния” и образуется при суффиксов. Например: Біз оған өлең айт-қыздық. - Мы заставили его читать стихи. Мен көйлек сатып ал-ғыз-дым. - Я попросила себе купить платье. 

Ортақ етіс - Взаимный залогВзаимный залог - переводится как “совместно, одновременно с кем-то делать что-то” или “одновременно с кем-либо находиться в определенном состоянии”. Он образуется при суффиксов -с, -ыс, -іс. В русском языке подобный залог отсутствует, а взаимно-совместное значение выражается глаголами возвратно-среднего залога. Например: Мен досыммен құшақтастым. - Я обнялся с другом. Олар хат жазысты. - Они переписывались.

Нақ осы шақ: салыстырып жатыр, анықтап жатыр, тырысып жатыр, іріктеп жатыр, дамытып жатыр, талдап жатыр, армандап жатыр.

Ауыспалы осы шақ: салыстырады, анықтайды, тырысады, іріктейді, дамытады, талдайды, армандайды.

Жедел өткен шақ: салыстырды, анықтады, тырысты, іріктеді, дамытты, талдады, армандады.

Объяснение:

Нақ осы шақ: салыстырып жатыр, анықтап жатыр, тырысып жатыр, іріктеп жатыр, дамытып жатыр, талдап жатыр, армандап жатыр.

Ауыспалы осы шақ: салыстырады, анықтайды, тырысады, іріктейді, дамытады, талдайды, армандайды.

Жедел өткен шақ: салыстырды, анықтады, тырысты, іріктеді, дамытты, талдады, армандады.