1 Әрбір тілдің сөздік құрамында жалпыға ортақ сөздермен қатар ғы-
лым мен техниканың, өндіріс пен шаруашылықтың жеке бір саласына
ғана тән арнаулы сөздері де болады. Тілдің лексикасында ғылым мен
техниканың алуан түрлі саласына қатысты қолданылатын мұндай
сөздерді термин сөздер дейміз. Қазақ тілінде, негізінен, мынадай
Ғылым терминдері кездеседі:
1) математика терминдері: аксиома, синус, радиус, косинус, коман-
генс, биссектриса, коэффицент т.б.
2) физика терминдері: вольт, ампер, энергия, амплитуда, оптика,
атом т.б.
3) химия терминдері: катализ, ерітінді, аммиак, азон, бром, йод,
сульфат т.б.
4) география терминдері: материк, циклон, оазис, меридиан, архи-
пелаг, климат т.б.
5) спорт термині: бокс, зілтемір, акробат, спартакиада, стадион,
теннис т.б.
6) қоғамдық-саяси терминдер: демократия, реформа, кодекс, конс-
титуция т.б.
7) әдебиет пен өнер терминдері: mеатр, сатира, опера, драма, эпос,
дирижер, режиссер т.б.
8) лингвистика терминдері: лексикография, стилистика, фонема,
морфема т.б.
9) медицина терминдері: терапевт, хирургия, диагноз, рентгено-
лог, фармацевт, процедура, препарат т.б.
10)биология терминдері: ботаника, микроб, гибрид, ядро, биосфера,
цитоплазма т.б.
11) әскери терминдер: команда, офицер, штаб, миномет, тактика,
маневр, артиллерист т.б.
Мұнан басқа да өнеркәсіп пен ауылшаруашылығының түрлі сала-
ларына қатысты толып жатқан терминдер кездеседі.
Бір тілдің шеңберінде қолданылатын терминдерді түгелдей жинақ-
тап, жүйелейтін ғылымды «терминология» деп атайды.
сурак2. Ережедегі ғылым мен техниканың түрлеріне қатысты өздерің біле-
тiн терминдерді жазыңдар.
Мемлекеттік тілді меңгеру – кез келген Қазақстан Республикасы азаматының міндеті. Шындығында, мемлекеттік тілде сөйлеу, жазу, оның шұрайлы тілін, қуатты күшін жете білу – біздің парызымыз. А ес білген кезінен бастап, айналадағы жаңа ұғымдарды ана тілі арқылы қабылдап, олардың мәнін түсіне бастайды. Ағылшын тілін оқытудағы білімділік мақсаты –ағылшын тілінде сөйлеуді үйрету, байланыста бола алу мен ортақ тіл табысып, қарым - қатынасты нығайтуға ұмтылу болса, тәрбиелік мақсаты - өзге адамдарды тыңдау мәдениетін қалыптастыру негізінде өз пікірін айта алу және қорғауға үйрету.
Еліміз тәуелсіздіктің бесігінде тербелгелі 25 жыл. Жиырма бес жыл ішінде Қазақстан етек-жеңін жиып, шекарасын бекітіп, өз алдына дербес зайырлы ел болды. Бұл атадан келе жатқан ұлы жеңістің жемісі. 1991 жылы 16 желтоқсанда егемендігін алған еліміздің өз президенті, ұлты мен ұлысы, салты мен дәстүрі, мәдениеті мен экономикасы болды. Желтоқсанның желі мен ызғарына қарсы тұрған жастардың жалынды рухы мен ерліктерінің арқасында шаңырағы биік, керегесі кең мемлекет болып қалыптастық.
1991 жылы ел тәуелсіздігін алған кезде халық болып қана қуанған жоқпыз. Қазақ елінің өз алдына республика болуын қалаған әрі ең бірінші болып мойындаған Түркия. Бұл тәуелсіздікті бір ел ғана емес, бүкіл ел болып қолдайды деген сөз. Ал іргесі қаланған жаңа республиканың әрі қарай өмір сүруі үшін ерен еңбек керек. Ол оның ішкі және сыртқы әлемі, экономикасы, ақшасы деген секілді көптеген құндылықтарға келіп тіреледі. Аталған құндылықтарды жиырма бес жыл ішінде үлкен мақсатқа айналдырған еліміз астанасын да бекітті. Тіпті бүгінде Астана арман қалаға айналды. Апортына бүкіл ел сүйсінген Алматының өзін мәдениет пен әдебиеттің қаласына айналдырды. Өзінің ішкі туризмі, теңгесі, ұзын сонар қара жолдары тарамдалып жатты.
Арысы қазақ хандығынан бастап берісі егеменді елдің іргесіне дейінгі көшті жалғастырып келе жатқан, атадан тараған ұрпақтың парызы осы аманатты сақтау. Жәнібек пен Керейдің керген керегесін кілем үсті көтеріп, Отанды қастерлеп өту әрбір ұрпақтың міндеті. Қазақта «Отансыз адам ормансыз бұлбұл» деген сөз бар. Орманы жоқ құстың ұясы да, қонар бұтағы да жоқ. Дәл сол секілді тірлік кешу ортасы жоқ ұлттың өмір сүруі мүмкін емес.