1. Сөйлемнің түрлаулы мүшелері қатысқан нүсқаны белгі- леңдер.
А) Ешкім таба алмайды
В) Ертеден қара кешке дейін
C) Көк аспанның астында
D) Оны көрген сандар
2. Сөйлемдегі пысықтауышты табыңдар.
Оның шаршағаннан сөйлеуге шамасы келмеді.
А) Оның шамасы келмеді
В) Сөйлеуге шамасы келмеді
C) Шаршағаннан
D) Шамасы келмеді
3. Сөйлем мүшелері бола алмайтын сөздерді табыңдар.
Ойбай, мына жақтан жау кеп қалды, халайық!
А) Жау кеп қалды
В) Мына жақтан
C) Ойбай, халайық
D) Халайық, мына
4. Сөйлемде атау мен іліктен басқа септіктің бірінде тұрып,
бір мүшені заттық мағына жағынан толықтыратын түр-
лаусыз мүше:
A) Анықтауыш
В) Пысықтауыш
C) Толықтауыш
D) Баяндауыш
5. Зат есімнен немесе заттық үғымда жұмсалған басқа да соз
таптарынан болған мүшелерді сындық, сапалық, сандык.
иелік жағынан сипаттап, анықтап тұратын тұрлаусыз
мүше;
A) Анықтауыш
В) Пысықтауыш
Табиғат біздің анамыз
Адам табиғаттың ажырамас бөлігі Табиғат пен адам қатар ұғым Адамсыз табиғат табиғатсыз адам өмір сүруі мүмкін емес. Адам табиғатты қасиет тұтады Табиғат тіршіліктің құт-берекесі.
Табиғатты қорғау- біздің парызымыз Табиғаттың ғажайып әсемдігін көз алдына елестете отырып, өзің бір керемет сезімге бөленесің. Табиғаттың бар әсемдігін, бар кереметін, оның әрбір әсерін сөзбен де, жазумен де жеткізу оңай емес. Оның керемет көрінісі жаныңды тербетеді. Бұлттары аппақ мақтадай, шөптері жасыл кілемдей төселген. Табиғат тіршілік көзі. Оның әрбір әсері адам өмірінде үлкен роль атқарады. Аяулы табиғатсыз осы ғаламда өмір сүру, тіршілік ету мүмкін емес еді. Жыл мезгілдерінің өзгеруі де, табиғатты одан әрі әсерлейді. Әр жыл мезгілі әр қилы. Төрт жыл мезгілі бізге төрт түрлі ғажайып күйін сыйлайды. Таудан сарқырап аққан өзеннің айналасында өксіген оттай жанған жануарларды көрудің өзі керемет көрініс емес пе?! Бау-бақшада өскен жеміс-жидектердің иісі мұрын жарады. Жайқалып өскен түрлі гүлдер көзге өз кереметтігін сыйға тартады. Аспаннан күннің көзі түскенде, жердің жүзі қуана қыбырлайды. Көлдер қойнын ашса, қаңқылдап оған құстар қонар. Табиғат жайлы өнегелі сөздер, мақалдар мен өлең- жырлар да аз емес. Оның керемет әсемдігін жырлаған, суреттеп жазған ақындар баршылық. Табиғат көркемдігін өз өлең-шумақтарында жырлаған ақындардың қатарында Абай Құнанбайұлы («Жаз!, «Күз», «Қыс»), Сұлтанмахмұт Торайғыров («Шілде»), Қасым Аманжолов («Дауыл»), Ыбырай Алтынсарин («Өзен») сияқты ақындарды атауға болады. Табиғат көркемдігін ақ қағаз бетіне түсірген ақындарымыз оның құдіретін білген. Сол өлең жолдарын болашақ ұрпаққа, яғни бізге қалдырып отыр. Біздің әрбір басқан қадамымыз, әрбір істеген ісіміз табиғатқа байланысты болғандықтан, оның біздің өмірімізде ерекше орын алуы сөзсіз. Бірақ, адамзаттың кейбір істері табиғатқа кері әсер етуде. Оның кері әсері біздің денсаулығымызға да зиян келтіреді. Табиғатты қорғау- табиғатты аялау әр адамның міндеті. Үлкен- кіші әрдайым оны таза ұстап, құрмет тұту қажет. Оның бізге қаншалықты қажет екені баршамызға мәлім.
Қадірлі, бағасы алтын анам тілі,
Сенімен бағаланған балаң түрі.
Төрт бөліп түн ұйқысын жұбатам деп,
Сенімен әлдилеген анам мені.
Бесікте белім буып бітіскемін,
Сөйлесіп шешем жүнін түтіскемін.
«Апа», - деп, «Ә», - деп жылап, аузымды ашып,
Емшектен еңбек қылып сүт ішкемін.
Маңымды сеніменен танығамын,
Сеніменен қуанып, налығамын.
Дене ауырлап, жан жалқау тартқан шақта,
«Уһ» деп шаршап, дем алып шалығамын.
Тілегенім, қорыққаным – бәрі де сен,
Сасқанда да жармасам ойбайыңмен.
Апкәусар болса дағы ұжмақтағы,
Тәттілікті көрмеспін сенімен тең. (І.Жансүгіров. 1921)