1. Тұйық буынды сөздер қатарын көрсетіңіз.
A) Уақыт, мезгіл, кеш.
B) Ел, ер, ау.
C) Бала, дана, ғалым.
D) Орын, оймақ, отын.
E) Қант, кең, кел.
2. Қосымшасы дұрыс жалғанбаған қысқарған сөзді көрсетіңіз.
A) Ж. Жабаевпен.
B) ҚР БҒМ-да.
C) Педколледжге.
D) Медпунктте.
E) ИЛ-86 мен.
3. Сөздердің септеулік шылау арқылы байланысуын көрсетіңіз.
A) Көздің қарашығы.
B) Ғылымға үйрету.
C) Құмырсқаның илеуі.
D) Бүгіннен кейін барма.
E) Жақсылықты сезіну.
4. Жалаң сөйлемді белгілеңіз.
A) Жар жағасындағы үй бізге де ортақ.
B) Мен бала едім.
C) Ата-анамыздың бет-жүзін көрмейтінбіз.
D) Езілген еңсесі енді көтерілді.
E) Әке-шешеміз мал сауында жүретін.
5. Антоним сөздердің қай сөз табынан екенін анықтаңыз.
Жақсының бәрін өзім мақтан етіп,
Жаманыңды көрмесем екен деймін.
A) Етістік.
B) Күрделі сын есім.
C) Сын есім.
D) Есімдік.
E) Сан есім.
6. Тұйық буынға жалаң буын қосқанда пайда болатын термин
A) тұйық буын
B) жалаң буын
C) аралас буын
D) ашық буын
E) бітеу буын
7. Синонимдік қатарды белгілеңіз.
A) Ырыскелдіні адам танып болар емес.
B) Ырыс алды – ынтымақ.
C) Ұшақ өте тез әрі жылдам көтерілді.
D) Сұлтанмұраттың қолы Жәнібектің тізгініне іліккен.
E) Айтпақшы, менің алты атар наганым бар.
8. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалы сөз қатарын белгілеңіз.
A) Ақсақал, қария.
B) Айлакер, әуесқой.
C) Айттыру, атастыру.
D) Айлықсыз, жалақысыз.
E) Аймақтық, өлкелік.
9. Қатыстық сын есімнен болған сөз тіркесін табыңыз.
A) Кішілеу қазан.
B) Жаман ой.
C) Таза бөлме.
D) Көк теңіз.
E) Көшпелі ел.
10. Сілтеу есімдігі бар сөз тіркесін табыңыз.
A) Әлденеге барды.
B) Сағат қанша.
C) Сол оқиға.
D) Өзін-өзі тексерді.
E) Бәріңе аманат.
11. Негізгі етістікті табыңыз.
A) Басқар.
B) Зарық.
C) Бірік.
D) Жарқыра.
E) Сұра.
12. Басыңқысында көмекші етістігі бар сөз тіркесін табыңыз.
A) Қағазды оқып шыққан еді.
B) Барып қайттым.
C) Ауылдың маңы терең сай.
D) Жүгіріп келе жатыр.
E) Ит терісін басына қаптады.
13. Есімшеден болған бастауышты табыңыз.
A) Мына жалпақ етек – толған қойлы ауыл.
B) Көл балыққа кедей емес көрінеді.
C) Оның айтып отырғаны – сол күнгі оқиға.
D) Алтай жайылымдары биыл ерекше.
E) Жақсы – ісімен жақсы.
14. Қыстырма сөзді табыңыз.
A) Әлбетте. Ең әуелі.
B) Әдейі. Соңында.
C) Былтыр. Меніңше.
D) Орасан. Ақырында.
E) Ілгері. Біріншіден.
15. Құрамы жағынан ерекшелігі бар сан
A) 20
B) 100
C) 11
D) 8
E) 9
16. Сызбаға қажетті ортақ атау : кісілік, білім, жолдастық
A) деректі зат есімдер
B) күрделі зат есімдер
C) түбір зат есімдер
D) туынды зат есімдер
E) жалқы зат есімдер
17. Толықтауыш қызметіндегі көнерген сөзді табыңыз.
A) Қараша үйден ханша шығар.
B) Ханда қырық кісінің ақылы бар.
C) Қисық арба жол бұзар, надан молда дін бұзар.
D) Асабасы жоқ асқа жарымас.
E) Ханның қырық уәзірі шу ете қалыпты.
18. Сөйлем тиянақты, нақты, ресми және мазмұны «тапсырма», «бұйыру» ыңғайында болатын стиль түрін анықтаңыз.
A) Публицистикалық.
B) Ауызекі сөйлеу.
C) Көркем әдебиет.
D) Ғылыми.
E) Ресми іс қағаздар.
19. Жасалу жолына қарай: Кедей-кепшік
A) Жақ-жітік
B) Жетер-жетпес
C) Азды-көпті
D) Кәрі-құртаң
E) Барлы-жоқты
20. Төл сөзді сөйлемдердің тыныс белгілері
A) нүктелі үтір, сызықша, нүкте
B) қос нүкте, үтір, сызықша
C) сызықша, көп нүкте, нүктелі үтір
D) нүктелі үтір, үтір, көп нүкте
E) қос нүкте, сызықша, нүктелі үтір
Кожа тонкая, сухая, лишенная желез. Единственная копчиковая железа расположена в хвостовом отделе. Кожа имеет роговые образования в виде перьев, создающих летательные поверхности и защищающих тело от потерь тепла.
Кости скелета тонкие, прочные, в трубчатых костях имеются воздушные полости, облегчающие их массу. Череп образован полностью срощенными, без швов, костями. Все отделы позвоночника (кроме шейного) неподвижны. Грудина у летающих птиц с выступом впереди — килем, к которому прикрепляются мощные летательные мышцы. В скелете задних конечностей развита длинная цевка, увеличивающая длину шага птицы.
Мышечная система сильно дифференцирована. Самые крупные мышцы — грудные, опускающие крыло. Хорошо развитыподключичные, межреберные, шейные, подкожные и мышцы ног. Движения птиц быстрые и разнообразные: ходьба, бег, прыжки, лазание, плавание. Виды полета —машущий и парящий. Птицы многих видов совершать дальние перелеты.
Особенности строения пищеварительной системы связаны с необходимостью быстрого расщепления больших объемов пищи и облегчения массы пищеварительного тракта. Это достигается благодаря отсутствию зубов, участию клюва и языка в добывании пищи, размягчению ее в расширенной части пищевода —зобе, смешиванию пищи с пищеварительными соками железистого отдела желудка и перетиранию ее, как на жерновах, в мышечном отделе желудка, и укорочению задней кишки, заканчивающейся клоакой. Строение клюва и языка у птиц разнообразное и отражает их пищевую специализацию.
Органы дыхания —легкие. У летящей птицы дыхание двойное: газообмен в легких осуществляется как при вдохе, так и при выдохе, когда атмосферный воздух из воздушных мешков поступает в легкие. Благодаря двойному дыханию птица во время полета не задыхается.
Сердце четырехкамерное, все органы и ткани снабжаются чистой артериальной кровью. В результате интенсивного процесса жизнедеятельности вырабатывается много тепла, которое удерживается перьевым покровом. Поэтому все птицы — теплокровныеживотные с постоянной температурой тела.Птицы —высокоорганизованные теплокровные животные, при к полету. Благодаря большой численности и широкому распространению наЗемле они играют исключительно важную и многообразную роль в природе и хозяйственной деятельности человека. Известно свыше 9 тыс. современных видов птиц. В фауне Беларуси насчитывается 305 видов.Общими чертами организации птиц в связи с их при к полету являются следующие:
Ұстаның өрісі көрігінен төсіне дейін.
Алтын менен күмістіЗергер үшін жаратқан.
Арқар менен құлжаныМерген үшін жаратқан.
Шебердің инесі де алтын,Соққан күймесі де алтын.
Шеберді саусағы асырайды.
Еріншектің ертеңі бітпес.
Жатқанға жан жуымас,Жалқауға мал құралмас.
Еңбек, еңбекқорлық
Құс қонбаған көл жетім,
Ел қонбаған жер жетім.
Еңбексіз өмір жоқ,Ауырсыз жеңіл жоқ.
Қойшыны таяғы асырайды,Қасқырды аяғы асырайды.
Атан түйе жүк астында қартаяр.
Түйір нан – тамшы тер.
Сен істі сүйсең, іс саған бас