1-тапсырма. 93-бет, 5-тапсырма. Мәтінді мұқият оқыңыз. Синонимдік қатарларды тиімді қолданып, мәтінді өзгертіңіз. Дескриптор:
• тақырыпқа қатысты синонимдерді орынды қолданады;
• мәтінді мазмұнға сай өзгертеді;
• мәтін құрылымын сақтап жазады.
Мұғалім түсіндірмесі Өткен шақ
Өткен шақ қимылдың, іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәттен бқрын болып, істеліп кеткенін білдіреді. Мысалы: Ол оқуды бітірді.Өткен шақ мағынасы мен жасалуына қарай жедел өткен шақ, бұрынғы өткен шақ, ауыспалы өткен шақ болып үшке бөлінеді.
Жедел өткен шақ: -ды, -ді, -ты, -ті: тартты, айттым.
Бұрынғы өткен шақ:-ып, -іп, -п,-ған,-ген, -қан,-кен: барыпты, келгенсің.
Ауыспалы өткен шақ:-атын,-етін, -йтын,-итін:Асан ауылға жиі баратын.
2- тапсырма. Берілген етістіктерден жедел өткен шақ жасап, жіктеп әрқайсысына сөйлем құраңдар.
Бар.Ойна.Жүгір.Жарыс.Сөйле.
Дескриптор:
-етістіктерден жедел өткен шақ жасайды;
-жедел өткен шақты жіктейді;
-әрқайсысан қатыстырып сөйлем құрайды.
Берілген сұрақтарға жауап:
1. Саған отбасында кім көп көңіл бөледі?
Біздің отбасымызда менің анам маған көп көңіл бөледі және «қыз бала анаға жақын» болғандықтан, анам екеуміз жиі сырласып тұрамыз.
2. Ата - анаң саған қандай жылы сөздер айтады?
Ата - анам мені "құлыным", "жаным", "ботақаным", "қошақаным", "алтыным" деп еркелетеді.
3. Сен ата - анаңа көңіл аударасың ба?
Әрине, мен ата - анама көңіл аударамын және ата – анам жұмыстан бос уақытының бәрін отбасына арнайды. Уақытты бірге өткізгенді ұнатамыз.
4. Анаң саған қатты ашуланса, кешіре аласың ба?
Анам маған ренжіген уақытта қатты ашуланғанмен, ашуы ұзаққа созылмайды. Әдетте ашуынан тез қайтып, қателік жіберсе, кешірім сұрай да алады. Ал мен болсам, анама ренжімеймін.
5. Отбасыңда бір - бірлеріңді кешіре білесіңдер ме?
Ия, біздің отбасымызда ата – анамыз әрдайым бір - бірімізге түсінушілікпен қарап, кешірімді болуға үйретіп отырады.
6. Отбасында болған қиындыққа шыдамдылық білдіре аласың ба?
Кей кездері оңайға соқпағанымен, шыдамдылық танытуға тырысамын. Ата – анамыз қиындыққа мойымауға үйретіп отырады.
7. Неге бақыт тек қиындықпен келеді?
Менің ойымша, «қолда бардың қадірі жоқ» демекші, тек қиындықпен келген бақытты ғана бағалай білетін болғандықтан деп ойлаймын.
Отбасында адам бойындағы асыл
қасиеттер жарқырай көрініп,
қалыптасады. Отанға деген ыстық
сезім - жақындарына, туған -
туысқандарына деген сүйіспеншіліктен
басталады.
Н.Ә.Назарбаев
Көшпелі және рулық -тайпалық негізде құрылған халықтарда туыстық байланыстар қоғамдық қарым-қатынастың негізін қалайды. Рулас ағайын, туыс, аталас, бір ата баласы, бір әке баласы туыстық байланыстан туындайтын парыз бен қарыз міндеттер өте көп. Олар қазақтың ғұрыптық заң- салттарымен бекітілген.
Отбасында негізгі туыстық қатынас – ерлер жағымен есептелген. Сонымен қатар әйел жағымен де туыстық байланыстардың атаулары бар. Қыздан туған балаларды жиен деп атап, балалар үшін шешесінің туыстары нағашы, нағашы жұрт деп аталды. Қазақ салты бойынша жиенді ренжітуге болмайды, сұрағанын беріп, көңілін жықпауға тырысқан.
Жалпы алғанда, қазақтың туыстық қатынас атаулары 90-ға жетеді.
Көнекөз шежіреші қариялар бір атадан келесі атаның баласын, туыстық тармақтарды еш қиналмастан-ақ тарқата береді. Осылайша, тарихи оқиғалар, аңыз-әңгімелер атадан балаға жалғастырылады.
Қазақ отбасы негізінен үш ұрпақтан тұрады. Ол – ата, әже, бала.
Аталар мен апалар ауыл-аймақ, ағайын арасының берекесі, ақылшысы болып келеді. Олардың әрқашанда мәртебесі биік болып, сый-құрметке бөленген. Өйткені, үлкенді сыйлауды қадір тұтқан қазақ салты бойынша көргені мен тұрмыста түйгені көп, тәжірибесі мол адамның сыйға бөленуі заңды құбылыс деп танылған. Үлкенді сыйлау, ақылын тыңдау көргенділік деп есептеледі.
Дәстүрлі қоғамда ата-апаның тәрбиесін көрмей өскен бала болмаған. Ата-апалар жыр, дастан, ертегі айтып немере-шөберелерін рухани байытып тәрбиелеп отырған. ПРОСТИ Я КОПИРОВАЛА)))