1-тапсырма.Берілген сөздердің синонимдерін жазыңыз. өмір -
ірі -
ескерткіш -
көне -
аймақ -
салт –
2-тапсырма.Мәтін мазмұны бойынша 5 сұрақ құрастырыңыз.
Құм мен тас
Екі дос шөл далада жолаушылап келе жатады.Бір кезде сөзден сөз шығып, екеуі болмашы нәрсеге тартысып қалады.Біреуі ашуға мініп,екіншісін қойып қалады.Досының ұрғаны жанына батқанымен,лям-мим демей құмға былай деп жазып қояды: «Бүгін мені жан досым ұрды!» Екеуі көкорай шалғын жерге жеткенше тоқтамай жүріп отырады. «Шөлімізді сол жерден басамыз» деп ойлайды іштерінен.Бір кезде таяқ жегені батпаққа батып,шыға алмай қатты қиналады.Тіпті, тұншығуға айналып,демі тарыла бастағанда,досы құтқарып қалады.Батпақтан құтылғаннан кейін,тастың үстіне ойып тұрып: «Бүгін мені жан досымөлім аузынан құтқарып қалды»,-деп жазды.Оның бұл жазуына таңырқаған жолдасы:-Ұрған кезімде құмға жаздың,ал енді не үшін тасқа жазып жатырсың?-деп сұрайды.Сонда досы былай жауап береді:-Біреу бізге жамандық жасаса,оны құмға жазғаным дұрыс,кешірім самалы оны өшіріп кетсін.Ал, біреу жақсылық жасаса,оны тасқа ойып жазайық, оны ешқандай жел өшіре алмасын!...
3-тапсырма.Сұрақтарға жауап беріңіз.
1.Алғашқы жазу қай кезде пайда болған деп ойлайсыздар?
2.Көне түркі жазуы туралы не білесіңдер?
жарқын күлкі – ашылган гүл, (веселый смех – распустившийся цвет)
таспен ұрғанды аспен ұр.
(на удар камня отвечай угощением)
ел бірлігі – ел теңдігі.
(в единстве народа – его свобода) .
бірлік болмай тірлік болмас.
(без единства жизни нет) .
бірлігі жоқ ел тозады,(народ, не знающий единства, с нуждой дружит; )
бірлігі күшті ел озады. (народ сильный единством, со счастьем дружит) .
бірлікті ел бұзылмас.
(единство народа все беды отводит
жұмыла көтерген жүк жеңіл.
(легка ноша поднятая сообща) .
бірлігі жоқ ел тозар, бірлігі күшті ел озар.
(разрушится страна разобщенная, устоит страна объединенная)
қазарсың арықты, көрерсің жарықты.
(арык прокопашь, счастья свет узнаешь
не за что: )
Тарих – бір күнде зерттелетін шаруа емес, сондай-ақ заттай деректер мен жазба құжаттардың көмегінсіз тарихты зерттеу де мүмкін емес. Сондықтан тарихшылар көп ізденіп, ежелгі дәуірден сақталған тарихи деректерді мұқият зерттей отырып, а ң өткен тарихын жазады. Ендеше, адамдардың өткен өміріне қатысты түрлі мәліметтерді «тарихи деректер» деп атаймыз. Қазақ тарихын зерттеудегі баға жетпес құнды мұралардың біріне түрлі мұрағат қорларында сақталған жазба деректерді жатқызамыз.КӨНЕ ТАРИХТЫҢ КУӘСІ БОЛҒАН ҚҰНДЫ ЖӘДІГЕРЛЕР.
Қожа Ахмет Ясауи кесенесi тек ортағасырлық сәулет өнерiнiң керемет туындысы ғана емес, сол сияқты ортағасырлардан сақталған бай тарихи мұраларды сақтап отырған киелi орын ретiнде де тарихта белгiлi орны бар ескерткiш. 1978 жылы Қожа Ахмет Ясауи кесенесі республикалық музей ретінде ашылып халыққа қызмет көрсете бастаған кезде музей қорында 300-ден аса жәдігер болған.
Әмір Темір дәуірінен сақталған жәдігерлер қатары: келген адам ғимарат ішіне кіретін есіктерден бастау алады. Жәдігер есіктер жамағатхана бөлмесінің есігі «Қақпа» және Қабырхана есігі «Қапсырма». Шеберлер есіктің берік және әсем жасалуымен қатар, рәміздік мән-мағынасын арттыру үшін оған символдық мәнге ие ою-өрнектер, терең мағыналы хадистер мен нақыл сөздердің бедерленуіне көңіл бөлген. Есіктер екі бетінен ағаш, сүйек, алтын, күміс әшекей-өрнектермен өрнектелген. Әртүсті ағаш қиындыларымен және піл сүйектерімен жапсырып әшекейленген өрнектерінің біразы тозып жойылған. Қақпа есіктің орта бөлігінде есікті қағуға арналған екі қола алқа мен оларды орнататын топса-тұғырлары бар тік төртбұрышты тақташалар орналасқан.
Осындай танымал ескерткіштер көне замандардан біздің заманымызға дейін жетті. Қорыта келгенде, біздің мақсатымыз ата-бабаларымыз қалдырып кеткен жәдігерлерді сақтап қалу, және одан ары қарай өзіміздің де ұрпақтарымызға жеткізу деп ойлаймын.