1-тапсырма Мәтінді мұқият оқы.
Ғарыш қа саяхат
Ғарыш гүлзарының көркі ғажап. Небір әсем гүлдер өсіп тұр. Жердегіден
әлдеқайда шапшаң өніп, бой түзейді. Ал гүл шашқаны мүлдем керемет.
Кенет Түйме -Түбіттің даусы елең еткізді.
-Әуп, әуп! Гүл-Жауһар, бері жүрші! -деді күшік. Етегінен тістелеп, қабырғаға
қарай тартты.
– Немене, кішкентай, не боп қалды? Мен бос емеспін
— Жүр, қара, терезеге қара,- деді шіңкілдек үнмен үріп-үріп қойған Түйме-Түбіт.
– Кеңістік таза емес, көрші барып...
-Ой, мазасыз Түйме-Түбіт...
Қыз күшігіне ілесіп иллюминаторға келді. Алыстан әлдебір космос кемесі
көрінді. Айырым белгісі жоқ. Бейтаныс. Оның ұшуыңдағы көзге ұрар бір оғаштық
– қауіп-қатерге ұшырағандарынан хабардар еткендей, жарқылдап жарық жағып
келе жатқанында еді.
-Кішкентай, Батыр-Болатқа жүгір...
-Мен мұндамын, не нәрсе, Гүл-Жауһар?
—Ана жымыңдаған отты көремісің? Біреулер осылай қарай ұшып келеді.
-Иә, бағыты – ғарышқала. Ал бұлайша жарқылдатуы, әрине, апат белгісі. Қазір
сөйлесейік...
Тапсырмаларды орында.
а) Сұрақтарға жауап жаз.
1) Кішкентай күщік нені байқады?
2) Гүл-Жауһар ғарыш кемесінің бейтаныс және апатты жағдайда екенін қалай
анықтады?
b) Тыңдалған мәтіндегі оқиғаны жалғастырып, өзіңді мәтін кейіпкерлерінің біреуінің
орнына қойып, оқиғаны I жақта жаз.​

Алия Махсутовна Юсу́пова (каз. Әлия Махсұтқызы Жүсіпова; род.15 мая 1984, Шымкент, КазССР) — казахстанская спортсменка. Выступала за сборную Казахстана, представляла художественную гимнастику в индивидуальных упражнениях. Участница двух летних Олимпиад — в Афинах (2004) и Пекине (2008). Тренировалась в России по приглашениюИрины Александровны Винер[1]. Алия — абсолютная чемпионка Казахстана 2000—2009 годов. Многократная чемпионка Азии. Победительница Азиатских игр 2006 года в Дохе и вице-чемпионка Азиатских игр в Пусане в 2002 году. В 2005 году выступила на Всемирных играх в Дуйсбурге, где заняла второе место в упражнении с булавами, а также пятое место — со скакалкой и мячом, и шестое — с лентой[2]. Алия — призёр трёх Универсиад: в Измире в 2005 году она завоевала «бронзу» в финале упражнения с мячом[3], в Бангкокев 2007 году — «бронзу» за булавы[4] и в Белграде в 2009 году — две бронзовые медали (за многоборье и упражнение с обручем)[5][6]. На чемпионатах мира, начиная со своего дебюта в 2001 году в Мадриде, Алия стабильно входила в десятку лучших гимнасток планеты по результатам многоборья. В 2001 году она заняла восьмую строчку в финале многоборья, в 2003 году в Будапеште и в 2005 году в Баку — седьмую, в 2007 году в Патрах — шестую. На последнем для неё мировом первенстве в 2009 году в Мие Юсупова стала одиннадцатой. На Олимпийских играх в Афинах она квалификацию пятой. В финале она закончила выступления на четвёртом месте с общей суммой 103.975 (обруч 25.500, мяч 26.600, булавы 26.325, лента 25.550). НаОлимпийских играх в Пекине показала пятый результат в финале многоборья с общей суммой 69.800 (скакалка 17.825, обруч 17.625, булавы 17.650, лента 16.700). 12 декабря 2009 года вышла замуж за Альтаева Нуржана Бауыржановича. Её муж — юрист по специальности, возглавляет управление промышленности и предпринимательства Южно-Казахстанской области. У них есть дочь Амина (род. 2010)[7] и сын Нурали (род. 2012)[8]. После завершения гимнастической карьеры Алия занялась тренерской деятельностью, открыв школу художественной гимнастики в Шымкенте.

Табиғатты қорғау- біздің парызымыз Табиғаттың ғажайып әсемдігін көз алдына елестете отырып, өзің бір керемет сезімге бөленесің. Табиғаттың бар әсемдігін, бар кереметін, оның әрбір әсерін сөзбен де, жазумен де жеткізу оңай емес. Оның керемет көрінісі жаныңды тербетеді. Бұлттары аппақ мақтадай, шөптері жасыл кілемдей төселген. Табиғат - тіршілік көзі. Оның әрбір әсері адам өмірінде үлкен роль атқарады. Аяулы табиғатсыз осы ғаламда өмір сүру, тіршілік ету мүмкін емес еді. Жыл мезгілдерінің өзгеруі де, табиғатты одан әрі әсерлейді. Әр жыл мезгілі әр қилы. Төрт жыл мезгілі бізге төрт түрлі ғажайып күйін сыйлайды. Таудан сарқырап аққан өзеннің айналасында өксіген оттай жанған жануарларды көрудің өзі керемет көрініс емес пе?! Бау-бақшада өскен жеміс-жидектердің иісі мұрын жарады. Жайқалып өскен түрлі гүлдер көзге өз кереметтігін сыйға тартады. Аспаннан күннің көзі түскенде, жердің жүзі қуана қыбырлайды. Көлдер қойнын ашса, қаңқылдап оған құстар қонар. Табиғат жайлы өнегелі сөздер, мақалдар мен өлең- жырлар да аз емес. Оның керемет әсемдігін жырлаған, суреттеп жазған ақындар баршылық. Табиғат көркемдігін өз өлең-шумақтарында жырлаған ақындардың қатарында Абай Құнанбайұлы («Жаз!, «Күз», «Қыс»), Сұлтанмахмұт Торайғыров («Шілде»), Қасым Аманжолов («Дауыл»), Ыбырай Алтынсарин («Өзен») сияқты ақындарды атауға болады. Шалғайын шалқар маушыған Бұлт келді, көктем кір кетті. Топырлап ұрған тамшыдан, Топырақ иісі бұрқ етті. Шілде мен тамыз пышаны Шаң ғана болса, Қалдырма Терезелер құшағын Түгелдей ашшы жаңбырға,- деп Қадыр Мырзағали атамыз әсем табиғатты жырлады. Табиғат көркемдігін ақ қағаз бетіне түсірген ақындарымыз оның құдіретін білген. Сол өлең жолдарын болашақ ұрпаққа, яғни бізге қалдырып отыр. Біздің әрбір басқан қадамымыз, әрбір істеген ісіміз табиғатқа байланысты болғандықтан, оның біздің өмірімізде ерекше орын алуы сөзсіз. Бірақ, адамзаттың кейбір істері табиғатқа кері әсер етуде. Оның кері әсері біздің денсаулығымызға да зиян келтіреді. Табиғатты қорғау- табиғатты аялау әр адамның міндеті. Үлкен- кіші әрдайым оны таза ұстап, құрмет тұту қажет. Оның бізге қаншалықты қажет