1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқып, көтерілген мәселені болжаңыз Күлтегін (684-731 жылдары өмір сүрген) – ежелгі түркі мемелекетінің көрнекті әскери қолбасшысы, сол дәуірдің белгілі қоғамдық қайраткері ретінде көне тарихтан жақсы мәлім. Ол Құтлұғ (Елтеріс) қағанның кенже ұлы. Қапаған қаған 716 жылы қаза тапқаннан кейін бүкіл түркі әскерін басқарады. Қапаған соғыста өлген соң, Күлтегін оның ұрпақтарын да қырып салып, өз ағасы Могилянді (кейінірек Білгі қаған деп атанған) Күллі түрік елінің қағаны етіп тағайындады. Күлтегін талай-талай соғыстарда жеңіске жетіп, өзін қабілетті қолбасшы ретінде танытады.
Міне, осы Күлтегін батыр, оны ағасы Білге қаған және қағанның кеңесшісі, ақылгөй қария Тоныкөк құрметіне VIII ғасырда тасқа қашап жазылған ескерткіш – жырларды әдебиеттану ғылымы тұрғысынан жан-жақты зерттеген кісі совет ғалымы И.В. Стеблева болды. Бұл аталған руналық жазбалық ескерткіштер әдебиет тану ғылымында ежелгі түркі халықтарының көне әдеби үлгілері, поэзиялық туынды ретінде танылады.
Орхон ескерткіштерінің жанрлық ескерткіштері туралы соңғы кезге дейін өзара қарама- қайшы екі түрлі көзқарас орын алып келеді.
Күлтегін, Білгі қаған және Тоныкөк ескерткіштері көркем әдебиетке, соның ішінде поэзияға ешбір қатысы жоқ, Түрік қағанатының дәлме - дәл жазылған тарихы деп қарады.
Руна жазуындағы бұл ескерткіштерде поээзиялық туындыға тән барлық белгілері бар, ежелгі түркілердің өзіндік әдеби дәстүріне негізделген көркем туынды деп танылды.
Көтерілген мәселе *
В стране, которой развивается промышленность, некоторые собирабтся оствить первую природную обитель мир души животных и растений. они уменьшились после того как годы угроза совершенно уничтожив ухода рождаетсяю Птицы взлетев поют, бабочки перелетают с цветочка на цветочек, мы должны защищать нашу родину со всех сторон. мы должны уважать защтщать нашу родину со всех сторон. мы должны узнавать познавать нашу окружающию среду. в заповедниках не трогать зверей, птиц не вырывать цветы и растения нужно. природу могут сохранить только чистые здравомыслищие люди. В нашей стране богатство природы, леса и растения. животные и звери птицы защитив много заповедников
Отец и сын
Отец и его десятилетний сын шли с поля и увидели на дороге подкову. Отец сказал сыну:
- Сынок, подбери подкову, возьмем ее с собой.
Сын отцу:
- Отец, зачем мне эта сломанная подкова?
Отец промолчал, наклонился и сам поднял подкову. На окраине города жили кузнецы. Подкову, что подобрал отец, он продал им за три монеты. Пока они шли, на дороге встретили людей, что торговали вишней. Отец купил на только что приобретенные три монеты сверток вишни и начал ее есть, не обращая внимания на сына. Пока они шли, отец выронил одну вишенку. А сын, что плелся сзади, обрадовался и подобрал эту самую вишенку. Ну, и соответственно, съел ее. Тут упала еще одна вишенка…еще одна…и еще одна…и так раз десять. Сын наклонялся за каждой. В конце концов, отец повернулся к сыну со свертком вишни и говорит:
- Видишь, сынок, за сломанной подковой ты поленился наклониться один раз, когда за вишней, которую мы купили на деньги со сломанной подковы, ты наклонился десять раз. Запомни: не захочешь делать одну работу – нарвешься на много работ; не будешь рад малому – лишишься многого.
Надеюсь, понятно)))