1-тапсырма Мәтінді мұқият оқып, мәтін мазмұнына сай берілген дұрыс ақпараттарды ажыратыңыз.
Бұрынғы заманда малға өте бай бір ел болыпты. Бұл жердің тұрғындарының «Біздің
отбасымыз бен малымызды қорғайтын батырымыз болса екен», - деген жалғыз армандары
болыпты
Күндердің күнінде бір отбасында алып бала дүниеге келеді. Ел-жұрт жиналып, үлкен той
жасайды. Балаға Толағай деп ат қояды. Сол нәресте жыл сайын емес, күн сайын ержете
бастайды. Бір жылы жаңбыр жаумай, шөп шықпай, малдар қырыла бастайды. Халық суға
мұқтаж бола бастайды. Су ішпеген соң есімдіктер қурап, мал жойыла бастайды. Халықтың
басына түскен қиындықты уайымдаған Толағай Дана деген ақсақалға барып, ақыту
сұрапты.
Сонда қарт айтқан екен.
Толағай, біздің жерімізде тау жоқ бұлт келмейд. Сондықтан жаңбыр жаумайды, дейді.
Толағай
Ата, сіз рұқсат етсеңіз, бір жерден тау арқалап алып келсем бола ма? - дейді.
Қарт Толағайға риза болып, рұқсатын береді
Арада ай өтеді, жыл өтеді. Бір күні Толағай Тарбағатай тауына жетіп, төменде
орналасқан кішірек тауды арқасына салып алады. Арада біраз уақыт өткен соң, Толағай
әлсірей бастайды. Ауылына жақындап қалғанда тізесі бүгіліп, құлап түседі. Еліне жаңбыр
сыйлаған батыр осылай таудың астында мәңгі ұйқыға кетеді.
Содан бері ол тауды ел «Толағай» деп атап кетті. Жаңбыр жауған сайын жұрт
Толағайды есіне алады екен.
Дұрыс (+) Брыс
Ақпарат
Дәулетті елді мекендеушілердің бір ғана арманы болған екен.
Елінің жағдайын ойлаған Толағай анасынан ақыл орапты
Қарттың айтуынша, бұл аймақта биік таулар болмағандықтан,
жауын жаумайды.
Толағай Тарбағатайдың етегінде орналасқан тауға бір айда
жетеді.
Толағай тауды ауылына жеткізе алмай қалады.
Су ішпеген соң өсімдіктер қурап, мал жойыла бастайды
Верблюду не убежать от вьюка, коню – от телеги.
2. Ажалды киік ашыққа қашады.
Обреченная дикая коза по открытому полю бежит.
3. Ажалды қарға бүркітпен ойнар.
Обреченная на смерть ворона с беркутом играет6.
Түйенің үлкені көпірде таяқ жейді.
Все шишки на мосту достаются самому большому врблюду.
7. Соңғы түйенің жүгі ауыр.
У последнего вреблюда груз тяжелый.
8. Кедей болар жігітке ажалды мал тап болар.
Обреченному бедствовать жигиту, обреченная на смерть скотина достается.
9. Жүгірген жетпес, бұйырған кетпес.
Что не догнать, бегом не догонишь.
10. Ажалды киіктің аяғы тыныш жатпайды.
У ищущей смерти косули ноги не знают покоя.
11. Ажалды ташқанға аш мысық тап болар.
Обреченной мышке голодная кошка встречается
Франциядағы Жакерия. 1358 жылы Бовези округінде шаруалардың Жакерия деп аталған көтерілісі болды. Көтеріліске 100 мыңдай адам қатысты. Көтерілістің себебі — Жүзжылдық соғыстан және «қара өлім» індетінен туындаған елдегі күйзеліс, салықтың өсуі еді. Сонымен бірге жалдамалы әскерлердің тонаушылық әрекеттері қарапайым халықтың ашу-ызасын келтірді. Көтеріліс ұйымдаспаған түрде кенеттен туындады. Шаруалар салыққа және өздерін әртүрлі жұмыстарға тегін пайдалануына қарсылық ретінде феодалдар әскерімен қақтығысып қалады. Мұның аяғы көтеріліске ұласып, Солтүстік Францияның — Бовези, Пикардия, Шампань аймақтарын қамтыды. Әсіресе Бовези аймағында көтеріліс кең етек алды. Көтерілісті, әскери істі білетін, шаруа Гильом (Гийом) Каль басқарды.
Көтеріліске шаруалармен қатар, қолөнершілер, ұсақ саудагерлер т.б. қатынасты. Кейбір қала тұрғындары да көтерілісшілерге қолдау көрсетіп, қала қақпаларын ашуға көмектесті. Көтерілісшілер «қайырымды корольге» сеніп, негізгі ашу-ызасын феодалдарға қарсы бағыттады. Сондықтан олар сарайларды қиратып, өздеріне салынатын салық қағаздарын өртеді, феодалдарды қатыгездікпен өлтірді.
Гильом Кальды феодалдар алдап, келісімге шақырып, өлтіреді. Басқарусыз қалып, нашар қаруланған шаруаларды феодалдар отрядтары тас-талқан етіп жеңіп шығады. 1358 жылы француз тағының мұрагері Карл Парижды басып алып, көтерілісшілерді жазалады.