1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқып, зат есім+етістік сөз тіркестерін (қос сөздерді)теріп жазып, сөйлем құрастыру (1)
Ұлы Жібек жолы Байырғы заманда жердің түкпірінде тұратын адамдар бір-бірімен сауда жүргізген. Алғашында ол қажетті заттармен айырбас ретінде жүзеге асқан. Мысалы, асыл тастар, алтын, күміс, тұз, шипалы өсімдіктер мен хош иіс сулары, азық-түлік және басқа да тауарлармен алмасқан. Кейіннен ақшаға сауда-саттық басталып, базар, жәрмеңке, сауда жолдары ашылды.
Ұлы Жібек жолының Қазақстан жерінен өткен жолы Сауран қаласы болды. Қазақстан жеріндегі орта ғасырдағы ірі қалалардың бірі. Жібек жолындағы тағы бір тарихи қала – Иасы, кейіннен Түркістан атанған. Түркістан ертеден «екінші Мекке» деп аталып кеткен. Қожа Ахмет Иассауидің кесене ғимараты – бүкіл Орта Азиядағы сәулет өнерінің керемет үлгісі болып табылады.
Жібек жолындағы даңқты қалалардың бірі Отырар еді. Бүкіл Шығысқа аты әйгілі қала ең алғаш Фараб деп аталды. Әл Фараби атанған ұлы ғалым Әбу Насыр Ибн Мұхаммед шыққан қала.
2-тапсырма . Мәтін бойынша кестедегі ақпараттың дұрыстығын тексер (1)
№ Сөйлемдер Дұрыс Бұрыс
1 Мысалы, асыл тастар, алтын, күміс, тұз, шипалы өсімдіктер мен хош иіс сулары, азық-түлік және басқа да тауарлармен алмаспаған.
2 Бүкіл Шығысқа аты әйгілі қала ең алғаш Сауран деп аталды
3 Қазақстан жеріндегі орта ғасырдағы шағын қалалардың бірі.
4 Жібек жолындағы белгісіз қалалардың бірі Отырар еді
3-тапсырма . Мәтін бойынша 3 сұрақ құрастырып жаз (
Өте ерте кездері Қытайдан бастап Орталық Азия арқылы Таяу Шығысқа баратын керуендік жол бағыты пайда болған. Тек ХІХ ғасырда ғана бұл жолдың атауын неміс географы Фердинанд фон Рихтгофен қолданысқа енгізген екен.
«Ұлы Жібек жолы» - адамзат өркениетінің тарихи ескерткіштердің бірі. Жолдың бұлай аталуына сауданың негізгі заты Қытайдан шығарылатын жібек мата себеп болды. Бұл жол Еуропа мен Азияның - Батыс пен Шығыстың арасын жалғастырған көпір жолы болған.
Бұл жолдың басым бөлігі Орта Азия мен Қазақстан жерінің үстімен өтті. Жол Қытайдан басталып, Қазақстанның ежелгі қалалары - Түркістан, Қашғар, Жетісу, Сырдарияны жағалап, Арал маңынан әрі қарай Батыс елдеріне өткен.
Жібек мата, былғары, темір, фарфордан жасалған тұрмыстық бұйымдар мен қару-жарақтар, киім-кешек, шабдолы, өрік сияқты жемістер керуен арқылы сауда үшін тасымалданған.
Қазіргі күні Қазақстан мен Қытай елдерінің арасында ынтымақтастығын бекіту үшін конференциялар, жобалар ұйымдастырылып жатыр. Оның басты мақсаты - Қазақстан мен Қытай арасындағы Ұлы Жібек жолының қайта жаңғырту.
4-тапсырма. Берілген сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талдау
4-тапсырма . Мәтін бойынша кестедегі ақпараттың дұрыстығын тексер
№ Сөйлемдер Дұрыс Бұрыс (дәлелде)
1 Мысалы, асыл тастар, алтын, күміс, тұз, шипалы өсімдіктер мен хош иіс сулары, азық-түлік және басқа да тауарлармен алмасқан
2 Бүкіл Шығысқа аты әйгілі қала ең алғаш Сауран деп аталды
3 Қазақстан жеріндегі орта ғасырдағы ірі қалалардың бірі.
4 Жібек жолындағы белгісіз қалалардың бірі Отырар еді
уақыттың бар болуы – барлық оқиғаның бір мезетте болмайтындығымен тікелей байланысты» деп альберт эйнштейн айтып кеткен. уақытты әр денсаулығына, жасына, көңіл-күйіне, қызметіне байланысты әр түрлі өткізеді және әрқалай қабылдайды. есейген сайын, уақыты зымырап өтіп жатқандай көрінеді. уақыт жайбарақат күйде болғанда тез өтіп жатқандай болғанымен, асыққанда өте , ал кей кезде бір нәрседен қорыққанда немесе бір нәрсені күткенде уақыт өтпей қояды, тоқтап қалғандай сезінесің. отырыста, жұмыста жаныңда көңілді болып, олармен сөйлесіп отырсаң, уақытың сәтті әрі тез өтетін секілді, ал мағынасыз көп сөйлейтін уақытың жәй өтетінін байқайсыз. осы кезге дейін уақытқа ғылымда анықтама берілмегенмен, уақытты үнемді пайдаланатын ң өзі секілді. француз зерттеушісі мишель сифр 1960 жылы тәжірибе жасайды. ол күн көзі көрінбейтін, жарығы мен сағаты жоқ үңгірге кіріп екі ай өмір сүріп көрген. нәтижесінде, 4-5 сағат болмаса, әдеттегі 24 сағаттан жаңылмаған. яғни, уақыттың ақырын немесе өтуі тек өзіңізге байланысты. әрдайым жаныңызға жақсы жинап, уақытты тиімді пайдалана біліңіз деген қорытындыға келеді.
бүгінгі технологияның көптігі – уақытты дұрыс пайдалануға кедергі келтіруде. әйтпесе, бұрынғы 24 сағат уақытпен қазір де өмір сүрудеміз. уақытты жоғалтпас үшін әрбір күнін жоспарлағаны дұрыс. қарап тұрсаңыз, бүгінгі заманымыз өткен ғасырмен салыстырғанда айтарлықтай жеңілдеді. кезекке тұрмай-ақ, терминал арқылы коммуналдық төлем жасаймыз, ғаламтор арқылы сауда жасауға мүмкіндік туды. техника жоқ кезде қажет дүниенің бәріне өз аяғымызбен бардық қой. бір жерге бірнеше рет баратынбыз. бірақ, сол кезде уақыт жеткілікті еді. қазір көп уақытымызды осы компьютер, ғаламторға жіберіп . ң техникаға тәуелділігі артып барады. ғаламторға телміріп көп уақыт өткізіп шаршайсың. содан соң қ-психологиялық тұрғыдан шаршап, көп уақыт бойы өзіне-өзі келе алмай да жүреді. бірақ, өкінішке орай, бұл уақытты олар бос уақыт деп есептемейді.
чтобы понять, как видел тему назначения поэта и поэзии молодой лермонтов, достаточно прочитать одно стихотворение — «поэт (отделкой золотой блистает мой кинжал…)». написано оно в 1838 г. на тот момент михаил юрьевич был уже широко известен. славу ему принесло посвящение убийству на дуэли пушкина «смерть поэта», обнародованное в 1837 г. именно из-за него лермонтов отправился в первую кавказскую ссылку, длившуюся несколько месяцев.
«поэт (отделкой золотой блистает мой кинжал…)» — программное высказывание михаила юрьевича. стихотворение посвящено положению дел в поэзии после трагической смерти пушкина. произведение построено на приеме противопоставления. в первых шести строфах речь идет о клинке. когда-то оружие принадлежало наезднику в горах, служило ему верой и правдой, не одну прорвало кольчугу. сейчас славные времена позади. клинок висит на стене, превратившись в золотую игрушку. вторые шесть строф относятся непосредственно к поэтам. в них лермонтов называет свой век изнеженным, а мир — ветхим, обвиняет стихотворцев в утрате назначения. по мнению михаила юрьевича, ранее слово поэта могло вдохновить бойцов на битву, оно было необходимо толпе «как чаша для пиров». но те годы ушли в прошлое. отныне стихотворцам интересно только золото. в конце лермонтов задается вопросами, одновременно соединяя между собой две части произведения: проснешься ль ты опять, осмеянный пророк? иль никогда на голос мщеньяиз золотых ножон не вырвешь свой клинок,покрытый ржавчиной презренья?