1-тапсырма. Мәтінді оқып, тақырып бойынша сұрақтар дайындаңыз.Сөйлеу барысында фразеологизм мен мақал-мәтелдерді түсініп қолданыңдар.
Балалар дәрігері, академик Камал Ормантаевтың сұхбаты
екенін
Көп
Бүгінгі бала – ертеңгі болашақ, сондықтан ұрпақ саулығы қоғамның басты
назарында болуы тиіс. Бірақ «қазір балалардың денсаулығы әлсіреп кетті», деп
жатамыз. Сол рас па?
Әр адам үшін денінің сау болуы маңызды, бәрі ұзақ өмір сүргісі келеді. Бірақ
денсаулықты күтудің жөні бір бөлек. Біздің есебіміз бойынша аурудың 14 мың түрі бар.
Әрқайсысының пайда болу себебі әртүрлі
ескере отырып,
аурудың
тұқымқуалаушылық арқылы берілетінін айтқым келеді. Баланың денсаулығы Тоғыз ай бойы
құрсағында көтерген анасының денсаулығына байланысты болады. Аурудың пайда
болуының екінші себебі — тамақ ішуіне, үшінші – дене қозғалысына, төртінші – жұмыс істеу
түріне байланысты. Мысалы, көп адамдардың жүйкесі жұқарып жүреді. Содан жүйке
аурулары пайда болады. Негізі, ауру түрі көп, соның ішінде негізгілерін айтып отырмын.
Балаға дәріні көп берген дұрыс па?
Мысалы, бір дәрігерге барсаң, ол саған 5-7 дәрі береді. Үш дәрігерге барсаң, 15-20
дәрі жазып беруі мүмкін. Оның бәрін ішу мүмкін емес. Дәрінің өзі химиялық у. Дәрі бір
мүшеге жеткенше, барлық мүшені аралап шығады. Сондықтан дәріні көп ішкен дұрыс емес.
Бірақ дәрі ішпей болмайтын аурулар бар, мәселен, бронх демікпесі, қант диабеті, жүрек-қан
тамырлар жүйесі ауруларында дәрі ішуге мәжбүрсің. Ал бізде барлық ауруға бірден дәрі
береді.
(old. aikyn.kz/.../16527-kamal_ormantaev_akademik_aurudy...)
-
- Жоқ, ауаны тап-таза деп айта алмаймыз.
- Неліктен?
- Себебі қазіргі кезде машиналар, әртүрлі көліктер көп жүреді. Зауыттар ауаны ластайды. Адамдардың бірі далаға қоқыс тастап кетеді, бірі шылым шегеді.
- Арман, мен далада сірінкемен ойнап, от жағып жатқан балаларды көрдім. Олар да ауаны ластайды ғой, иә?
- Әрине, ластайды. Отпен ойнағанның салдары ауаны ластаудан басқа да дерттерге әкелуі мүмкін. Бұл балалардікі дұрыс емес. Отпен ойнауға болмайды!
- Ал лас ауадан адам ауыруы мүмкін бе?
- Иә, осы айтып кеткен ауаны ластайтын заттар адамға ауру әкеледі. Сондықтан ауаны ластамауға тырысу керек.
- Ал ауаны қалай ластамауға болады?
- Ол үшін біздің істей аларымыз қоқыс тастамау және өсімдіктер өсіру.
- Ал өсімдіктің қандай пайдасы бар?
- Олар көмірқышқыл газын жұтып, оттегін бөліп шығарады.
- Оттегі деген не?
- Оттегімен тірі ағзалар адамдар, жануарлар, т. б. тыныс алады.
- Міне керемет! Бізге мұғалім өсімдік әкеліңдер дегені осы екен ғой.
- Иә, осылай таза ауаны сақтау керек.