Natiman

01.02.2022 09:47 •  Қазақ тiлi

1-тапсырма. Мәтіндерді оқып, кестені толтырыңыз. А мәтіні

Бие сүтінің құрамы мен қасиеттері

Бие сүтінің химиялық құрамының зерттеу нәтижелері 1922 жылы жазылған. Бие сүті құрамындағы құрғақ заттардың, белоктың, майдың басқа сүттермен салыстырғанда аз мөлшеріне қарамай, өте таңғажайып құдіретті табиғи затының болуымен ерекшеленеді.

Оның химиялық құрамына байланысты емдік қасиеті өте жоғары. Бие сүтімен өскен балалардың денсаулығы, физикалық тұлғасы және ақыл-ойы зерек өте жақсы болып өседі. Себебі, бие сүтінде, сиыр сүтімен салыстырғанда көп мөлшерде қант галактоза, аминоқанттар болады. Ол баланың ми клеткаларының дамуына әсер етеді.

Хельсинки университетінің ғалымдарының тұжырым бойынша сиыр сүтінің құрамында ұйқы безінің жұмысын әлсірететін аллерген заттардың бар екенін анықтап, олар инсулин гормонының түзілуін өзгертіп, өте қауіпті ауру – жас кезден бастап қант диабетіне (сусамыр) ұшырататындығын дәлелдеген. Бие сүтінде жалпы белоктың мөлшері шамамен 2%, бірақ әдебиеттерде бұдан да төмен немесе жоғары көрсеткіштер кездеседі. Қымыздың белоктарында 18 аминқышқылы байқалады. Піскен қымызда алмаспайтын аминқышқылдарының мөлшерінің қосындысы бие сүтінен әлдеқайда жоғары. Казеин белогының мөлшері сиыр сүтіне қарағанда әлдеқайда төмен. Казеин ұзақ қайнауға, яғни температураға төзімді, тұнбаға түспейді.

Ә мәтіні

«Қазақ тілі» оқулығының 104-бетіндегі 10-тапсырмада берілген мәтін

Б мәтіні

Саумал сауып күбiге

Апам қымыз пiседi.

Көп кiсi кеп күнiне

Үйден қымыз iшедi.

Мен де күбi пiсер ем,

Шашыратып төкпей бiр.

Қара терге түсер ем,

Əттең, бойым жетпей жүр. Ескен Елубаев

Мәтіндер А мәтіні Ә мәтіні Б мәтіні

Ұқсастығы

Тақырыбы

Аудиториясы

Құрылымы

Тілдік қолданыстар

Оқылымнан кейінгі тапсырма

2-тапсырма. Саумалдың пайдасы туралы оқушылар арасында эссе жазу байқауы өтпекші. Сіз осы байқауға қатысу үшін «Саумал дәрілердің орнын алмастыра ала ма?» деген тақырыпта эссе жазамын деген шешім қабылдадыңыз. Мәтіндегі деректер мен ақпараттарды пайдаланып, эссеңіздің жоспарын құрыңыз.

Жоспар құруға үлгі:

І. Кіріспе бөлім

ІІ. Негізгі бөлім

1.

2.