1-тапсырма
Мәтінді оқият оқып, темекиені тапсырмаларды орындары
Кең байтақ қазақ жерінің бір бет - Сарыарқа Сарыар Қазақстан рангаа
жерін алып жатыр Аркалай кен кесип жаткан сарын да қайталебас тука
табиғатымен тамсан туралы Сарыарқаның тесяце соган самал жел есін как бергенде,
өзін тамаша күйде сезінесің Сары атанын сан жел ғана емес, табиғатын е
керемет Мұнда тұңғиық көлшердi асау өзендер аласа таулары саргайгаѕ caps
шептерді, жазық даланы керуге болатч Табиғат адам жанына жуық улс ере
ман сыйлайлы таңғажайып табигаты кеңіне бір реніш түсірмей Сову Страрката
сары даладан елін жаудан қорғаған, артына қорған болған батырлары кз да хок
Сарыарканың асыл гумалары, сонау Абылай заманындагы Бұхар жырау, Қаз дауысты
Қазыбек, акындар Шеже, Шашубай, Доскей, жазушы с Сейфуллин және ақын
ҚАманжолов, композиторлар Тәттімбет, Лән, Ұлы Отан соғысының қаһарманы
н Әубәкіров сияқты атақты адамдар Сарыарқаның атын шығарған (127)
1.Кең байтақ қазақ жерінің бір бөлігі не?
2.Сарыарқа терінен кімдер шыққан?
3. Берілген мақал - мәтелдердің қайсысы мәтін мазмұнына сәйкес келеді?
А) Әке балаға сыншы
В) Әкеге қарап- өсер,
Шешеге қарап -Кыз өсер
С) Айлалы батыр аптырмас
ДОТуған жер -алтын бесік,
4.Берілген сөздердің синонимін мәтіннен теріп жаз
а керемет
В. сазгер
с. етне-
5. Мәтін мазмұнын ретмен орналастырыңыз
Оқиғалар
Қазақтың тұңғыш ғарышкері Т.Әубікров сияқты атақты адамдар Сарыарқаның атын
шығарған
Сарыарқаның төсінде соғатын самал жел есіп қоя бергенде, әзіңді гаманга күйде
сезінесің
Сарыарқа Қазақстанның ұлан-ғайыр жерін алып жатыр
Табиғат адам жанына жылулық, сұлулық еріне мән сыйлайды
Feri
2-тапсырма
Жазылы
Басқа елде тұратын досыңа өзін тұратын жерді сипаттап, еластің керікті жерлері оралы хат жаз
Хат мазмұнында хабарлы, сұраулы, депті сөйлемдерді қолданып хат снен сақта (0-90 cen)
анадан кыз тәрбие алмаса ертең ол кыз келін болғанда тәрбиесі нашар болады және үлкенді силау кішіні тыңдауды коят ондай кыздар өте жаман анадан тәрбие алған кыз ол үлкен жетістіктерді бағындырып отырады жахсы тәрбие болат акылды болып өсет және ананың тәрбиесі ол тәрбие үлкенді силауга кішіні курметтеуне ап келет ол ең жахсы ең әдемі кыз ол сол ана тәрбиесін көрген кыз болады тәрбие көрмесе артында калган урпак та киналып осет акша табуы киын болат ол тәрбие көрмесе балдары да тәрбиесіз болат.
Ал ұлдар атадан тәрбие алмаса олардын колнан дым келмейді ак саусак болып калат олар тіпті ауыл кыздарының істегенін стей алмай калат күші аз болат жеті атасын блми отет жеті атасын білмеген еркек еркек емес болып есептелет жетім деп ал тәрбиені атадан алса ол кезде ол бала ертең өз семия сын аспай алат Кара жұмыскада шыдамды батыр болат жеті атасын біліп намаз охуга дин барат тіпті молда болуы ата әже ана әке тәрбиесі ол үлкен дүние солардан тәрбие алған жөн
Белгілі бір сөйлемнің синтаксистік құрылымына жанаспай, оқшау тұратын қаратпа, қыстырма, одағай сөздер.
Оқшау сөздер сөйлем ішінде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейтіндігі себепті олардан үтір немесе леп, сұраубелгілерімен дараланып тұрады.
Оқшау сөздер - сөйлем құрамындағы басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейтін сөздер мен сөздер тіркесі. Оқшау сөздер сөйлемдегі басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейді дегенде оның (оқшау сөздердің) сөйлем құрамындағы өзге сөздермен не қабыса, не матаса, не меңгеріле, не қиыса байланыспайтындығы ескеріледі. Сондықтан да олар сөйлем мүшесі қызметін атқара алмайды, сөйлемдегі өзге мүшелерден оқшауланып тұрады. Оқшау сөздер арқылы сөйлемнің мағынасы нақтыланады, автордың көзқарасы аңғарылады.
Мысалы: Бүгін Алматыда жаңбыр жауады. Меніңше, бүгін Алматыда жаңбыр жауады.
Бірінші сөйлемде бүгін Алматыда жаңбырдың жауатындағы үзілді- кесілді, нақты айтылса, екінші сөйлемде олай емес, ой топшылау, долбарлау ретінде беріліп тұр. Ондай мағынаны беріп тұрған, меніңше деген қыстырма сөз. Оқшау сөздерге қаратпа, қыстырма, одағай сөздер жатады.
Сөйлеуші тыңдаушының назарын өзіне аудару үшін қаратпа сөздерді қолданады. Кейде сөйлеушінің қарата айтып отырғаны адам болмай, жансыз заттар да болып келеді, бұл - көбінесе көркем әдебиеттекездесетін құбылыс. Мысалы, Тыңда, дала, Жамбылды! Тыңда, Қастек, Қаскелең, сөйлесін кәрі бауырың (Жамбыл).Қыстырмалар күмәнділікті, сенетіндікті, өкінішті, ренішті, сондай-ақ ойдың кімнің тарапынан екендігін білдіру үшін қолданылады. Қыстырмалар жеке дербес сөздер ыңғайында да, сөз тіркесі ыңғайында да, тіпті сөйлем ыңғайында да кездеседі. Мысалы, Өзің білесің, мен қазақ баласына жалынып жорғалап көргем жоқ-ты (М. Ә.)Одағайлар кісінің сезімін, көңіл-күйін білдіру қажет болғанда қолданылады. Мысалы, Япырай, ғажап екен бұнысы! - деді Балқаш. Уа, Қалиса жеңгей, аманбысың! (С. М.)[2]