10-тапсырма. Мәтінді оқып, жағдаятқа байланысты сыилалтасынмен бөлісіп, сұрақтарға жауап бер.
Аулада бір топ бала асық ойнап жүр. Олардың жандарына колмила
сакасы бар бейтаныс бала келді. Балалар тез танысып, асыр салып, асы
ойнады. Бір кезде бейтаныс бала «менін, сакам жок» деп баяж ете калды.
Менің ең жақын досымның, саканы ұрлап алғанын байкап калган
едім. Енді не істесем екен? Мен үндемей, төмен қарадым,
1. Занды асық ұрлаған бала бұзды ма, әлде асықты ұрлаған баланы
көре тұра, үндемеген бала буады ма?
2. Кінәлілерге кандай жаза қолдануға болады?
ШАҚҚА ТҮРЛЕНДІРУ
1. Осы шақ
1) Нақ осы шақ : жүр
2) Ауыспалы осы шақ: жүр
2. Өткен шақ
1) Жедел өткен шақ : жүрді
2) Бұрынғы өткен шақ : жүрген, жүріп
3) Ауыспалы өткен шақ : жүретін
3. Келер шақ
1) Болжалды келер шақ: жүрер, жүрмес
2) Мақсатты келер шақ: жүрмек
3) Ауыспалы келер шақ: жүреді.
РАЙҒА ТҮРЛЕНДІРУ
1. Ашық рай
Жоғарыдағыдай шақтарда қолданылады
2. Бұйрық рай
1)Жүремін
Жүр
Жүреді
2 ) Жүреміз
Жүріңдер
Жүреді
3 . Шартты рай
1)Жүрсем
Жүрсең
Жүрсеңіз
Жүрсе
2) Жүрсек
Жүрсеңдер
Жүрсеңіздер
Жүрсе
4. Қалау рай
1) Менің жүргім келді
Сенің жүргің келді
Сіздің жүргіңіз келді.
Оның жүргісі келді
2) Мен жүрсем игі еді
Сен жүрсең игі еді
Сіз жүрсеңіз игі еді
Ол жүрсе игі еді
3) Мен жүргеймін
Сен жүргейсің
Сіз жүргейсіз
Ол жүргей
Анама сыйлық.
Менің аяулы да ардақты анамның туылған күні жақындап келе жатыр.Ал мен сыйлыққа не берерімді әлі күнге дейін шешпедім.Анам қымбат сыйлықтарды ұнатпайды.Маған үнемі "маған қымбат иіссу алғанша,өзіңе дәптер мен қалам алмадың ба?!" деп айтатын.Сондықтан бұл жолы артық ақша құртып,анамды ашуландырмай-ақ қояйын деп шештім.Құрдастарым өз қолыңмен сыйлық жаса деп кеңес берген еді.Мен суретті жақсы саламын.Алайда құр сурет қарапайым болып кетеді деп ойлаймын.Өлең шығаратын қабілетімнің жоқтығын қарашы.Осылайша ұзақ ойланып еңбек сабағынан үйренген білімімді пайдалануды шештім.Таза, тік төртбұрышты ағашты алдым да ішін ойып рамка секілді жасадым.Ағаштың шетіне әдемі гүлдер салдым.Одан кейін тастармен әшекейледім.Анам екеуміз түскен фотоны салдым.Мінеки,өз қолыммен әрі әдемі фото салатын рамканы істеп шықтым.Енді ақ параққа өзімнің жүрегімнен шыққан тілектерді жазу ғана қалды...